Morela

owoc Prunus armeniaca

Morela[4] (Armeniaca Scop.Prunus subgen. Prunus sect. Armeniaca) – rodzaj, podrodzaj lub sekcja (w zależności od ujęcia klasyfikacyjnego) roślin z rodziny różowatych. Ze względu na zagnieżdżenie w obrębie rodzaju śliwa Prunus zwykle wyróżniany w randze sekcji, co oznacza, że gatunki zaliczane są do rodzaju śliwa (Prunus).

Morela
Ilustracja
Owoce moreli pospolitej
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

śliwa

Podrodzaj

śliwa

Sekcja

morela

Nazwa systematyczna
Armeniaca Scop.
Meth. 15. 1754[3]
Typ nomenklatoryczny

non designatus[3]

Zaliczane tu gatunki mają duże znaczenie ekonomiczne i są uprawiane jako owocowe i ozdobne. W Polsce uprawiana jest[4] morela pospolita Armeniaca vulgaris Lam.Prunus armeniaca L.[5][6]

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna

Rodzaj Armeniaca wyróżniony został w 1700 przez de Tourneforta na podstawie różnic w budowie owoców między tymi roślinami oraz rodzajami: Amygdalus, Cerasus, Laurocerasus, Persica i Prunus. Klasyfikacja ta częściowo została przyjęta przez Linneusza, który w 1753 wyróżnił jednak tylko trzy, a w 1754 cztery rodzaje, w tym Armeniaca. Kolejni taksonomowie modyfikowali listę rodzajów, wyróżniając nowe lub łącząc je w różny sposób[7]. Po raz pierwszy pomysł scalenia wszystkich gatunków w jeden rodzaj śliwa Prunus opublikowany został przez Asa Gray'a w 1856[8] oraz Benthama i Hookera w 1865[9][7]. Szeroko zaakceptowana została klasyfikacja Rehdera z 1940 umieszczająca morele w obrębie podrodzaju Prunophora (jednego z 5 wyróżnionych w obrębie rodzaju)[10][7]. Morele ze względu na zagnieżdżenie w obrębie śliw z podrodzaju Prunus[11] są wyodrębniane w jego obrębie w randze sekcji Armeniaca (jednej z 7 w obrębie podrodzaju)[8][5]. Opublikowane zostały także alternatywne koncepcje zachowujące odrębne rodzaje (w tym Armeniaca) w nawiązaniu do dawnego ujęcia Tourneforta i Linneusza, ale dla uzyskania taksonów monofiletycznych wymagają one podziału Prunus na co najmniej 10 rodzajów[8].

Podrodzaj Prunus

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. a b Armeniacus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-22].
  4. a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 35, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. a b section Armeniaca. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-22].
  6. Prunus armeniaca L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-22].
  7. a b c Sangtae Lee, Jun Wen. A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. „Am. J. Bot. January”. 88, 1, s. 150-160, 2001. 
  8. a b c Shuo Shi, Jinlu Li, Jiahui Sun, Jing Yu, Shiliang Zhou. Phylogeny and Classification of Prunus sensu lato (Rosaceae). „Journal of Integrative Plant Biology”. 55, 11, s. 1069–1079, 2013. DOI: 10.1111/jipb.12095. 
  9. Bentham, G., J. D. Hooker. 1865. Genera plantarum, vol. 1. Reeve & Co., London.
  10. Rehder A. 1940. A manual of cultivated trees and shrubs hardy in North America exclusive of the subtropical and warmer temperate regions, 2nd ed. Macmillan, New York, New York, USA.
  11. Siew-Wai Chin, Joey Shaw, Rosemarie Haberle, Jun Wen, Dan Potter. Diversification of almonds, peaches, plums and cherries – Molecular systematics and biogeographic history of Prunus (Rosaceae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 76, s. 34-48, 2014. 
  12. subg. Prunus sect. Armeniaca. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. un. [dostęp 2022-04-22].