Monte Cassino

Monte Cassino (wł. Montecassino) – wzgórze we Włoszech (w Apeninach Środkowych) o wysokości 520 m n.p.m., zlokalizowane nad doliną rzeki Liri, w regionie Lacjum i prowincji Frosinone, między Rzymem (130 km) i Neapolem (100 km). U jej podnóża znajduje się miasto Cassino (2 km). Na szczycie wznosi się opactwo benedyktyńskie (pierwotne od 529 r., zbombardowane w 1944 r., odbudowane po II wojnie światowej). W czasie II wojny światowej miały tu miejsce walki pomiędzy wojskami alianckimi a niemieckimi. W skład wojsk alianckich wchodził II Korpus Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, którego żołnierze jako pierwsi zawiesili biało-czerwoną flagę po zajęciu wzgórza.

Monte Cassino

Montecassino

Państwo	Włochy
Położenie	Lacjum Prowincja Frosinone
Pasmo	Apeniny Środkowe
Wysokość	520 m n.p.m.
Położenie na mapie Włoch Monte Cassino
41°29′24″N 13°48′50″E

Opactwo Benedyktynów na wzgórzu (widok o zachodzie słońca)

Fasada kościoła na wzgórzu – widok z Dziedzińca Dobroczyńców

Św. Benedykt i św. Scholastyka

Historia

Włoskie Monte Cassino odpowiada łacińskiemu Mons Casinus. Łacińskie casa – to chata, dom, namiot, letnia gospoda. Włoskie Cassino pochodzić może też od grecko-łacińskiego cassia, oznaczającego drzewo symbolizujące chrześcijański chrzest z wody, rosnące w miejscach obfitujących w wodę lub od łacińskiego cassis kask, szyszak, metalowy hełm. Prawdopodobnie w tym miejscu swoją osadę założyli już Wolskowie. Według Tytusa Liwiusza w roku 422 p.n.e. osadzono na górze Cassino cztery tysiące rzymskich kolonistów, głównie legionistów. Od V wieku Casinum było rzymskim municipium. Na górze wzniesiono świątynie ku czci Jowisza, Febusa i Wenery.

Wedle tradycji Benedykt z Nursji dotarł do Mons Casinum między 525 r. a 529 r., już po pobycie w Rzymie i w Subiaco, gdzie założył pierwsze klasztory swojego zakonu. Mistyka miejsca kazała Benedyktowi założyć w Casinum kolejny klasztor i w nim osiąść. Na potrzeby klasztoru wykorzystano antyczne miejsce kultu urządzone po chrześcijańsku. Świątynia Febusa stała się kościołem pw. św. Jana Chrzciciela. Benedykt zamieszkał w dwukondygnacyjnej wieży, w której napisał regułę zakonu benedyktynów (po zniszczeniach w 1944 przetrwała jej dolna partia). Klasztor na Monte Cassino stał się w owym czasie najważniejszym duchowym miejscem chrześcijańskiej Europy. Św. Benedykt przebywał w nim aż do swojej śmierci. Na Monte Cassino umarła również siostra bliźniaczka św. Benedykta, św. Scholastyka, założycielka zakonu benedyktynek w Piumarola. Szczątki tych dwojga świętych są najcenniejszymi relikwiami opactwa.

Strategiczne położenie budowli przy ważnym trakcie łączącym Rzym z Neapolem, sprawiało, że klasztor wielokrotnie stawał się celem ataku. W 584 r. wzgórze zdobyli Longobardowie, którzy zburzyli klasztor i wypędzili benedyktynów. Mnisi znaleźli schronienie w kościele św. Andrzeja w Rzymie na Lateranie. Benedyktyni powrócili do Monte Cassino w 718 r. Wielki rozkwit opactwa nastąpił za opata św. Bertariusza, w pierwszej połowie IX w. Ale już w 883 r. klasztor zdobyli Saraceni, niszcząc doszczętnie klasztor (w czasie tego najazdu spłonął rękopis reguły benedyktynów napisany przez św. Benedykta). Mnisi przez niemal wiek mieszkali w nowym klasztorze w Kapui. Odbudowę klasztoru w Monte Cassino rozpoczął opat Aligernus (949 r.). Na kolejne lata przypada okres świetności klasztoru. Jego opat Dezyderiusz został papieżem, przybierając imię Wiktor III. Nowy papież przez rok rezydował na Monte Cassino. Te wydarzenia były przyczyną wzrostu bogactwa klasztoru w dzieła sztuki i księgi księgozbioru. Kościół został konsekrowany przez papieża Aleksandra II w 1071 r. W 1321 r. papież Jan XXII podniósł kościół do rangi katedry i zakończył niezależność zakonu od władzy papieża.

W 1349 r. opactwo nawiedziło trzęsienie ziemi, niszcząc część zabudowań. Po kilkunastu latach klasztor podniesiono z ruin. Od XVI do XVIII wieku trwa kolejny okres rozkwitu klasztoru. Z tego czasu pochodziła zabudowa klasztorna, którą zniszczono w 1944 r. Biblioteka klasztorna liczyła ponad sto tysięcy tomów i dziesiątki tysięcy pergaminów, inkunabułów i rękopisów. Opactwo posiada rękopisy Galena, Hipokratesa, Cycerona, Pliniusza, Apulejusza.

W 1799 r. wzgórze zdobyły wojska Napoleona. Od 1866 r. klasztor jest pomnikiem narodowym.

W czasie II wojny światowej wzgórze Monte Cassino było świetnym miejscem na bazę w tworzonej przez Niemców Linii Gustawa, ale marszałek polny Albert Kesselring (bawarski katolik), nie zezwolił na ufortyfikowanie tego miejsca, ponieważ byłoby to równoznaczne z wystawieniem na zniszczenie klasztoru, o czym poinformował Watykan i dowództwo aliantów. Dziś znany jest fakt, że alianci, przede wszystkim Amerykanie, wiedzieli, że w klasztorze nie stacjonowało niemieckie wojsko, jednak zdecydowali się na bombardowanie obawiając się, że w trakcie bitwy może się to zmienić. Na zbombardowanie klasztoru nalegał gen. Bernard Freyberg, dowódca Korpusu Nowozelandzkiego, którego dywizja miała szturmować górę. Wobec jego stanowczego stanowiska, sztab V Armii amerykańskiej wyraził zgodę na lotniczy atak na klasztor, chociaż wcześniej nie znajdował się na liście celów. Bombardowanie miało nastąpić początkowo 13 lutego 1944, ale z powodu złych warunków atmosferycznych przesunięto je o dwa dni. Publiczne ogłoszenie przez aliantów godziny bombardowania (15 lutego 1944), pozwoliło więc benedyktynom na zorganizowanie transportu i przewiezienie bezcennych skarbów kultury europejskiej, znajdujących się w klasztorze do Watykanu. W wyniku nalotów klasztor doszczętnie zniszczono (ocalały jedynie krypty św. Benedykta i św. Scholastyki). Kiedy skończyło się trwające trzy dni bombardowanie i niczego już nie można było ocalić, oddział Wehrmachtu zajął górę i ufortyfikował się w rumowisku, które stało się doskonałym miejscem obrony – jego zdobycie kosztowało życie 30 tysięcy żołnierzy.

Klasztor był świadkiem bitwy o Monte Cassino, w której uczestniczył II Korpus polski pod wodzą generała Władysława Andersa. Po II wojnie światowej rząd włoski odbudował klasztor, a papież Paweł VI rekonsekrował go w 1964 r.

Lista opatów Monte Cassino

	Opat	Od	Do
1	Benedykt z Nursji	530	21 marca 547
2	Konstantyn	547	560?
3	Symplicjusz	560?	576?
4	Witalis	576?	580?
5	Bonito	580?	584
	Pierwsze zniszczenie Monte Cassino	584
6	Petronace da Brescia	717?	6 maja 750
7	Optat	750	4 stycznia 760
8	Ermeri	760	18 lipca 760
9	Gracjan	760	22 sierpnia 764
10	Tomichi	sierpień 764	25 stycznia 771
11	Potone	luty 771	777
12	Teodemar	777/778	796
13	Gisolfo	796	24 grudnia 817
14	Apollinary	817	27 listopada 828
15	Deusdedit	828	9 października 834
16	Ilderico	834	834
17	Autperto	834	20 lutego 837
18	Bassacio	837	17 marca 856
19	Bertario	kwiecień 856	22 października 883
	Drugie zniszczenie Monte Cassino	883
	Opaci w Teano
20	Angelario I	883	5 grudnia 889
21	Ragembrando	marzec 890	6 listopada 899
22	Leon	899	17 sierpnia 914
	Opaci w Kapui
23	Giovanni I	wrzesień 914	31 marca 934
24	Adelperto	6 kwietnia 934	27 grudnia 943?
25	Baldovino	943?	kwiecień? 946
26	Maielpoto	943/944	24? października 948
	Opaci w Monte Cassino
27	Aligerno	25 października 948	23 listopada 985
28	Mansone	14 listopada 986	8 marca 996
29	Giovanni II	996	997
30	Giovanni III	październik 997	18 marca 1010
	Giovanni IV di Gaeta	1010	1011
31	Atenolfo	1011	30 marca 1022
32	Teobald	29? czerwca 1022	3 czerwca 1035
33	Basilio	czerwiec 1036	czerwiec? 1038
34	Richerio	czerwiec 1038	11 grudnia 1055
35	Pietro I	1055	22 maja 1057
36	Fryderyk z Lotaryngii, kardynał	23 maja 1057	29 marca 1058
37	Desiderio, kardynał	czerwiec? 1058	16 września 1087
38	Oderisio de Marsi, kardynał	wrzesień 1087	2 grudnia 1105
39	Otton	grudzień 1105	1 października 1107
40	Bruno, kardynał	listopad 1107	wrzesień 1111
41	Gerard	październik 1111	17 stycznia 1123
42	Oderisio di Sangro, kardynał	styczeń 1123	maj 1126
43	Mikołaj I	maj 1126	lipiec 1127
44	Senioretto	12 lipca 1127	4 lutego 1137
45	Rainaldo Tuscus	10 lutego 1137	18 września 1137
46	Wibald ze Stablo	19 września 1137	2 listopada 1137
47	Rainaldo di Collemezzo, kardynał	13 listopada 1137	28 października 1166
48	Teodino de Scarpa	październik? 1166	14 września 1167
49	Egidiusz	1168	1168
	Pietro dell’Isola, dziekan Monte Cassino, jako administrator apostolski	1168	1171
50	Domenico de Sambucina	1171	25 kwietnia 1174
51	Pietro dell’Isola	kwiecień 1174	8 lipca 1186
52	Roffredo dell’Isola, kardynał	9 lipca 1188	30 maja 1210
53	Pietro Conti	24 czerwca 1210	28 stycznia 1211
54	Adenolfo	marzec 1211	sierpień 1215
55	Stefan I	13 września 1215	21 lipca 1227
56	Landolfo Sinibaldo	grudzień 1227	28 lipca 1236
	Pandolfo, administrator	8 stycznia 1237	czerwiec 1238
57	Stefano II	czerwiec 1238	21 stycznia 1248
58	Nicola II	11 marca 1251	1251
59	Riccardo (kardynał?)	1251	1 marca 1262
60	Teodino de Capistrello	1262	1263
61	Bernard Ayglier	29 marca 1263	4 kwietnia 1282
62	Tommaso I	28 września 1285	18 września 1288
63	Ponzio	19 marca 1292	30 września 1292
64	Guglielmo	czerwiec 1293	1294?
65	Angelario II	październik 1294	kwiecień 1295
66	Beraudo	18 kwietnia 1295	grudzień 1295
	Bernardo, biskup Trypolisu, administrator	14 grudnia 1295	sierpień 1296
67	Galardo	8 sierpnia 1296	20 marca 1301
68	Tommaso II	1304	?
69	Marino	1306	19 grudnia 1313
70	Isnardo	1314?	1323?
	Biskupi Monte Cassino
	Oddone, patriarcha Aleksandrii, administrator	6 czerwca 1323	3 lipca 1325
71	Raimondo	9 kwietnia 1326	26 lipca 1340
72	Guido	6 listopada 1340	2 sierpnia 1341
73	Richerio II	10 października 1341	27 lutego 1343
74	Stefano III Audebrand Cambarou	14 marca 1343	13 lutego 1346
75	Guglielmo	7 kwietnia 1346	17 kwietnia 1353
	Trzecie zniszczenie Monte Cassino	1349
76	Francesco d’Atti	17 kwietnia 1353	18 marca 1355
77	Angelo I Acciaiuoli	18 marca 1355	4 października 1357
78	Angelo II della Posta	23 marca 1358	11 kwietnia 1362
79	Angelo III Orsini	26 sierpnia 1362	1365
	Papież Urban V	1366	1369
	Opaci
80	Bartolomeo da Siena	31 sierpnia 1369	1369
81	Andrea da Faenza	5 grudnia 1369	18 września 1373
82	Pietro IV de Tartaris	7 lutego 1374	4 czerwca 1395
83	Enrico Tomacelli	22 czerwca 1396	czerwiec 1413
84	Pirro Tomacelli	7 kwietnia 1414	1442
85	Antonio Carafa	26 maja 1446	1 lutego 1454
	Opaci komedatoryjni
86	Lodovico Trevisan, kardynał	18 maja 1454	26 marca 1465
87	Papież Paweł II	29 marca 1465	27 lipca 1471
88	Giovanni d’Aragona, kardynał	30 sierpnia 1471	19 października 1485
89	Giovanni de’ Medici, kardynał	14 marca 1486	15 listopada 1504
	Opaci kongregacji
90	Eusebio Fontana	11 stycznia 1505	15 listopada 1506
91	Zaccaria Castagnola	maj 1506	maj 1509
92	Graziano II da Milan	maj 1509	22 sierpnia 1510
93	Ignazio Squarcialupi	październik 1510	grudzień 1516
94	Vincenzo de Riso	styczeń 1517	grudzień 1518
95	Teofilo Piacentini	styczeń 1519	maj 1520
96	Ignazio Squarcialupi (ponownie)	maj 1520	grudzień 1521
97	Ludovico II Trivulzio	styczeń 1522	maj 1522
98	Giustino Harbes	maj 1522	grudzień 1523
99	Ignazio Squarcialupi (po raz trzeci)	styczeń 1524	grudzień 1526
100	Crisostomo de Alessandro	styczeń 1527	maj 1531
101	Agostino Bonfili	maj 1531	maj 1533
102	Crisostomo de Alessandro (po raz drugi)	maj 1533	maj 1538
103	Girolamo I da Monterosso	maj 1538	maj 1539
104	Ignazio II da Genova	maj 1539	maj 1541
105	Girolamo II Scloccheto	maj 1541	maj 1546
106	Lorenzo Zambelli	maj 1546	maj 1549
107	Girolamo II Scloccheto (po raz drugi)	maj 1549	maj 1551
108	Innocenzo Nicolai	maj 1551	maj 1554
109	Girolamo III Calcini	maj 1554	maj 1555
110	Isidoro Mantegazzi	maj 1555	maj 1556
111	Ignazio III Vicani	maj 1556	maj 1559
112	Angelo IV de Faggis	maj 1559	maj 1564
113	Ignazio III Vicani (po raz drugi)	maj 1564	maj 1565
114	Angelo IV de Faggis (po raz drugi)	maj 1565	maj 1568
115	Bernardo III de Adamo	maj 1568	maj 1570
116	Mattia Mattaleia da Lignasco	maj 1570	maj 1572
117	Angelo IV de Faggis (po raz trzeci)	maj 1572	maj 1575
118	Girolamo IV Gersale	maj 1575	sierpień 1577
119	Bernardo IV Ferrajolo	15 sierpnia 1577	maj 1580
120	Desiderio II da Brescia	maj 1580	maj 1585
121	Bernardo IV Ferrajolo (po raz drugi)	maj 1585	styczeń 1587
122	Egidio II Sernicoli	maj 1587	maj 1589
123	Andrea II da Sessa	maj 1589	maj 1590
124	Girolamo V Brugia	maj 1590	maj 1595
125	Basilio II da Brescia	maj 1595	wrzesień 1596
126	Vittorino de Manso	styczeń 1597	maj 1598
127	Zaccaria II Tarasco	maj 1598	maj 1599
128	Ambrogio Rastellini	maj 1599	grudzień 1602
129	Desiderio III da Monreale	styczeń 1603	grudzień 1604
130	Gregorio II Casamata	styczeń 1605	2 sierpnia 1608
131	Paolo da Cosenza	14 października 1608	21 października 1609
132	Onorato Scalisi	22 października 1609	19 kwietnia 1614
133	Isidoro II Agresti	20 kwietnia 1614	22 kwietnia 1617
134	Paolo II Scotti	23 kwietnia 1617	maj 1621
135	Bernardino Saivedra	maj 1621	grudzień 1624
136	Simplicio II Caffarelli da Tito	styczeń 1625	grudzień 1628
137	Paolo II Scotti (po raz drugi)	styczeń 1629	grudzień 1630
138	Angelo V Grassi	styczeń 1631	18 grudnia 1631
139	Paolo Camillo Casati	styczeń 1632	grudzień 1634
140	Desiderio IV Petronio	styczeń 1635	grudzień 1639
141	Severino Fusco	styczeń 1640	maj 1645
142	Andrea III Arcioni	maj 1645	grudzień 1647
143	Desiderio IV Petronio (po raz drugi)	styczeń 1648	15 lipca 1649
144	Domenico II Quesada	styczeń 1650	grudzień 1653
145	Carlo de Mauro	styczeń 1654	marzec 1657
146	Angelo VI della Noce	marzec 1657	maj 1661
147	Anastasio Perrone	maj 1661	kwiecień 1665
148	Angelo VI della Noce (po raz drugi)	maj 1665	kwiecień 1669
149	Mauro Cesarini	maj 1669	kwiecień 1675
150	Severino II Pepe	maj 1675	maj 1680
151	Andrea IV Deodati	maj 1680	maj 1681
152	Sebastiano I Biancardi	maj 1681	kwiecień 1687
153	Andrea IV Deodati (po raz drugi)	maj 1687	kwiecień 1692
154	Severino II Pepe (po raz drugi)	maj 1692	27 sierpnia 1697
155	Ippolito della Penna	20 listopada 1697	kwiecień 1704
156	Gregorio III Galisio	maj 1704	kwiecień 1717
157	Nicola II Ruggi	maj 1717	16 sierpnia 1722
158	Arcangelo Brancaccio	17 września	24 kwietnia 1725
159	Sebastiano II Gadaleta	czerwiec 1725	kwiecień 1731
160	Stefano IV de Stefano	kwiecień 1731	3 lutego 1737
161	Ildefonso I del Verme	maj 1737	maj 1739
162	Sebastiano II Gadaleta (po raz drugi)	maj 1739	maj 1745
163	Antonio II Capece	maj 1745	maj 1751
164	Giovanni Ragosa	maj 1751	3 grudnia 1753
165	Marino II Migliarese	1754	kwiecień 1760
166	Domenico III Favilla	maj 1760	kwiecień 1766
167	Aurelio Parisio	kwiecień 1766	maj 1772
168	Rinaldo Santomagno	maj 1772	maj 1778
169	Domenico III Favilla (po raz drugi)	maj 1778	1780
170	Prospero de Rosa	maj 1781	1787
171	Tommaso III Capomazza	21 marca 1788	kwiecień 1793
172	Prospero de Rosa (po raz drugi)	maj 1793	1797
173	Marino III Lucarelli	4 października 1797	kwiecień 1804
174	Aurelio II Visconti	kwiecień 1804	1816
175	Giuseppe del Balzo	1817	30 czerwca 1821
176	Luigi III Bovio	26 listopada 1821	maj 1828
177	Giacomo Diez	12 czerwca 1828	maj 1834
178	Celestino Gonzaga	maj 1834	maj 1840
179	Matteo Morso	maj 1840	11 listopada 1840
180	Giuseppe II Frisari	1841	1849
181	Michelangelo Celesia	1850	kwiecień 1858
182	Simplicio III Pappalettere	kwiecień 1858	1863
183	Carlo II de Vera	1863	1871
184	Nicola IV d’Orgemont	1872	23 czerwca 1896
185	Giuseppe III Quandel	1896	27 lutego 1897
186	Bonifacio Krug	1897	4 lipca 1909
187	Gregorio IV Diamare	24 lipca 1909	6 września 1945
	Czwarte zniszczenie Monte Cassino	1944
188	Ildefonso Rea	21 listopada 1945	17 kwietnia 1971
189	Martino Matronola	24 maja 1971	25 kwietnia 1983
190	Bernardo D’Onorio	25 kwietnia 1983	20 września 2007
191	Pietro Vittorelli	17 listopada 2007	12 czerwca 2013
192	Donato Ogliari	24 października 2014

Klasztor na Monte Cassino – widok z Polskiego Cmentarza Wojennego

Zobacz też

• Bitwa o Monte Cassino
• Opactwo terytorialne Montecassino
• Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino

Bibliografia

• Jan Bielatowicz: Laur Kapitolu i wianek ruty. Na polach bitew Drugiego Korpusu. Londyn: 1954. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Lista opatów Montecassino
• Oficjalna strona opactwa
• Herbert Bloch, Monte Cassino in the middle ages, vol. II
• Wirtualna podróż do Monte Cassino – Panorama 3D