Moksza (hinduizm)

Moksza (dewanagari मोक्ष) – w hinduizmie, jodze i dźinizmie – ostateczne wyjście poza krąg samsary i tym samym zaprzestanie przyjmowania kolejnych wcieleń po śmierci (reinkarnacji). Jest to doświadczenie za życia, jakie towarzyszy całkowitemu rozpadowi identyfikacji z ego. W tym sensie moksza może być rozumiana jako stan jedności z Bogiem.

Gajendra Moksha

Jeden z terminów na określenie religijnego celu w hinduizmie.

Możliwy do osiągnięcia różnymi sposobami, m.in. przez praktykę medytacji lub bhakti (akt całkowitego oddania się Bogu). Odpowiednik oświecenia znanego w buddyzmie.

Etymologia

Najczęściej wskazywanym znaczeniem sanskryckiego słowa moksza jest wyzwolenie. Paramahansa Pradźnanananda naucza, iż termin moksza wywieść można od moha kszaja, złożenia dwóch słów:

1. moha
2. ksza

Otrzymana tą drogą definicja mokszy to: eliminacja złudzeń, iluzji i błędów. W filozofii hinduistycznej moksza rozumiana jest jako wyzwolenie od iluzji (maja) wywołanej pełną identyfikacją umysłu z myślami oraz percepcjami zmysłowymi, uwięzionymi w świecie form: energii, materii, czasu, przestrzeni oraz zależności przyczynowo-skutkowych (karma), a przez to niepozwalającymi na doświadczenie własnej prawdziwej natury – czystej świadomości, która nie ma żadnej formy.

Zaniechanie wyzwolenia

W Dziewiątym Canto Bhagawatapurany, w 67 wersecie czwartego rozdziału, Narajana odpowiada na pytanie Durwasy Muniego w następujący sposób:

Będąc zaangażowanymi w służbę oddania, Moi czyści bhaktowie są zawsze usatysfakcjonowani, i dlatego nawet nie dążą do pięciu rodzajów wyzwolenia, jak:

• stanie się jednym ze Mną,
• osiągnięcie rezydencji na Mojej planecie,
• posiadanie Moich bogactw,
• posiadanie cech cielesnych podobnych do Moich,
• osiągnięcie Mojego osobistego towarzystwa.