Mleczaj lepki
Mleczaj lepki (Lactarius uvidus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj lepki |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius uvidus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol.: 338 (Uppsala, 1838) | |
| Zasięg | |
 Zasięg występowania w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten został zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Eliasa Friesa w drugim tomie „Observationes mycologicae” z 1815 r. (jako Agaricus uvidus). Do rodzaju Lactarius został przeniesiony przez tego samego autora w „Epicrisis systematis mycologici” z 1838 r.[1]
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus uvidus Fr. 1818
- Galorrheus uvidus (Fr.) P. Kumm. 1871
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1898 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednicy 2–8 cm, zabarwiony cielistobrązowawo lub szarobrązowawo, niestrefowany, po ugnieceniu fioletowiejący, u dojrzałych owocników blaknący. Pokryty śluzowatą podczas deszczu skórką[4]. Za młodu jest wypukły, później płaski, na koniec wklęsły. Zawsze występują liliowe odcienie[5].
Cienkie, nieco zbiegające lub przyrośnięte przy trzonie. Kolor białawy, po skaleczeniu wybarwiają się fioletowo[5].
Wysokość 5–8 cm, grubość 0,5–1,5 cm, w środku gąbczasty, a u starszych okazów pusty[5]. Białawy, częściowo ochrowo-plamisty, przy dużej wilgotności powietrza nieco lepki[4].
Zbudowany jest z kulistawych komórek powodujących ich specyficzną kruchość i nieregularny przełam. Smak łagodny, po chwili gorzki. Wydziela białe mleczko, szybko wybarwiające się ametystowo na powietrzu[4].
Biały[6]
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki elipsoidalne, o wymiarach 9–11 × 7,5–9 μm, bez pory rostkowej, pokryte drobnymi brodawkami połączonymi listewkami tworzącymi siateczkowaty wzór, amyloidalne[4].
- Gatunki podobne
Charakterystycznymi cechami mleczaja lepkiego są: występowanie w wilgotnych miejscach, lepki i mięsistoliliowy kapelusz z brązowawym odcieniem, niemal zupełny brak prążków na kapeluszu oraz przebarwiające się na ametystowo mleczko blaszek[6]. Podobne są:
- mleczaj lśniący (Lactarius albocarneus). Jego mleczko żółknie, a skórka podczas wilgotnej pogody jest pokryta grubą warstwą śluzu[7]
- mleczaj niebieskawy (Lactarius trivialis). Jego mleczko na powietrzu żółknie[7]
- mleczaj żółtawy (Lactarius aspideus). Jest cieńszy i rośnie tylko pod wierzbami[7].
Występowanie i siedlisko
edytujJest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Ameryce Północnej[8]. W Polsce nie jest rzadki; w piśmiennictwie mykologicznym opisano liczne jego stanowiska[3].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Rozwija się w glebie w lasach iglastych i liściastych, często pod brzozami, bukami, dębami, lipami. Wytwarza owocniki od sierpnia do października[3]. Zazwyczaj występuje gromadnie. Preferuje miejsca wilgotne[6].
Znaczenie
edytujGrzyb niejadalny[5][7]. W Rosji i na Ukrainie uważany jest jednak za grzyb jadalny[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 385, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 414, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 428, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 54–55, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 270, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16].
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.