Mikstat
Mikstat (pol. hist. Komorów[3][4], niem. Mixtadt, Mixstadt, Mixtad) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie ostrzeszowskim[5]. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mikstat.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Kościół Św. Trójcy | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
przed 1366 | ||||
| Burmistrz |
Henryk Zieliński | ||||
| Powierzchnia |
2,49 km² | ||||
| Wysokość |
180-200[1] m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
48 62 | ||||
| Kod pocztowy |
63-510 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
POT | ||||
Położenie na mapie gminy Mikstat  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu ostrzeszowskiego  | |||||
 51°31′55″N 17°58′23″E/51,531944 17,973056
| |||||
| TERC (TERYT) |
3018064 | ||||
| SIMC |
0937066 | ||||
Urząd miejski ul. Krakowska 1763-510 Mikstat | |||||
| Strona internetowa | |||||
Położenie
edytujMikstat leży w odległości około 10 km od Ostrzeszowa i około 25 km od Ostrowa Wielkopolskiego. Przez miasto przechodzi droga wojewódzka nr 447: Antonin-Grabów nad Prosną. Miasto leży na wysokości 180–200 m nad poziomem morza na Wzgórzach Ostrzeszowskich[1].
Historia
edytujMiejscowość historycznie należy do ziemi wieluńskiej i pierwotnie związana była z Wielkopolską oraz Śląskiem. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Prawdopodobnie istniała jednak wcześniej. Pierwsza pewna wzmianka w dokumencie zapisanym po łacinie w 1366 gdzie wymieniono ją jako „Comorow zwany Mixstad, Mikestat". Pierwotnie miasto nazywało się więc Komorów, a nazwa ta wywodzi się od pobliskiej wsi[3][4][6].
Mikstat nosił początkowo nazwę Mixstadt (niem. Mücke – „komar”, Stadt – „miasto”). Uzyskał lokację miejską przed 1366 rokiem[7]. W końcu XVI wieku był miastem królewskim w tenucie grabowskiej w powiecie ostrzeszowskim województwa sieradzkiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[8].
Prawa miejskie otrzymał około roku 1366[1]. Wydano wówczas przywilej, w którym Janko – syn Mikołaja Zaremby, pan i dziedzic na Komorowie – sprzedaje Piotrowi za 11,5 grzywny wójtostwo w mieście Komorowie, zwanym po niemiecku Mikstat, dając mu 3 łany, trzeci denar, role na pobudowanie łaźni i młyna na rzece koło miasta, prawo wypasu bydła oraz małe polowanie. Według dokumentu miał on płacić 1 grzywnę czynszu i mógł posługiwać się prawem średzkim. W 1391 Władysław Opolczyk zwolnił miasto na 5 lat od wszelkich opłat z powodu szkód wyrządzonych przez pożar oraz zezwolił rajcom sprzedawać sól. W 1429 w obrębie 2 mili od miasta sól mogli sprzedawać tylko mieszczanie.
Miasto, w wyniku następnego pożaru, uległo zniszczeniu w 1478, po czym przystąpiono do jego odbudowy. Powtórny akt lokacyjny został wydany przez Zygmunta I Starego w 1528 roku, ustanawiając jednocześnie targi w czwartki, co przyczyniło się do ożywienia gospodarczego w mieście. W 1546 nadał dwa jarmarki na św. Trójcę i św. Mikołaja oraz targi w poniedziałki. W 1548 do miasta należała posiadłość Siedlec. W 1552 król zezwolił na inkorporację wójtostwa do miasta[1][3][4].
W 1563 miejscowość leżała w dystrykcie ostrzeszowskim. Dokumenty wymieniają 13 rzemieślników płacących po 4 grosze podatku. Miejscowość uiszczała także szos w wysokości 3 florenów i 6 groszy. W 1564 miasteczko leżało w starostwie grabowskim. Z 12 łanów płacono po 24 groszy, a z dwóch kolejnych po jednym florenie i 6 groszy. Z domów oprócz 7 właścicieli mieszkańcy płacili ogółem 22 floreny i 2 grosze. Mieszczanie zobowiązani byli także do "poprawiania 1/3 parkanu zamku grabowskiego, a gonciarze dawać tamże co 10 kopę". W 1590 Zygmunt III Waza nadaje miastu przywilej na cztery jarmarki w roku. W 1619 mieszczanie założyli w mieście szpital[3]. Mikstat został spustoszony podczas potopu szwedzkiego w 1655. [4][1].
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. Jako miasto leżące w powiecie ostrzeszowskim wymienia ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Było siedzibą komisarza obwodowego, sądu okręgowego w Ostrzeszowie - w mieście odbywały się roki sądowe. W miejscowości znajdowała się agentura poczty i telegrafu, "poczta listowa" oraz gościniec. Funkcjonowała kilkuklasowa szkoła elementarna. Swoje siedziby miały stowarzyszenia: Polskie Stowarzyszenie Pożyczkowe, mające przeszło 400 członków oraz Towarzystwo Rolnicze Polskie, czyli kółko włościańskie w Kozłowie. W 1811 miasto miało 135 domów oraz 921 mieszkańców. W 1837 mieszkało w nim już 1280 mieszkańców. Było wówczas własnością spadkobierców hrabiego Atanazego Raczyńskiego. Mieszkańcy zajmowali się głównie rolnictwem i chowem bydła[4].
Od czasów zaborów stopniowo tracił na znaczeniu. W powstaniu wielkopolskim ochotnicy z Mikstatu wzięli udział w walkach pod Kobylą Górą[1].
.jpg)
W 1942 roku landrat ostrowski podjął decyzję o przesiedleniu w okolicę miasta ok. 2000 Polaków (tzw.Polenreservat) – robotników przymusowych. W 1943 akcję zarzucono. Obecnie związany z powiatem ostrzeszowskim, w przeszłości także z powiatem ostrowskim (1934–1955)[9] i kępińskim (przed 1934 – przejściowo należał do niego Ostrzeszów wraz z okolicami). W latach 1954–1972 miasto nie należało, ale było siedzibą władz gromady Mikstat. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego.
Herb miasta
edytujHerbem miasta są dwie białe lilie ze złotą przepaską na czerwonym tle.
Demografia
edytuj- Piramida wieku mieszkańców Mikstatu w 2014 roku[2]. Według danych z 31 grudnia 2014 miasto liczyło 1884 mieszkańców[10]. Narodowy Spis Powszechny z 2021 określił liczbę mieszkańców na 1743, co oznacza spadek 8,6% w stosunku do danych z poprzedniego spisu z 2011 (1906 osób)[11].
Zabytki
edytuj- układ urbanistyczny i warstwy archeologiczne z XIV wieku[12]
- kościół na cmentarzu grzebalnym noszący wezwanie świętego Rocha, drewniany, o konstrukcji zrębowej, kryty gontem, pochodzi z 1788 roku[1]. Ochronie jako zabytek podlega również cmentarz[12].
- kościół parafialny świętej Trójcy z lat 1913–1914[12] lub 1914-1918[1], neobarokowy, projektu Rogera Sławskiego[1], sklepienie z dekoracją stiukową.
- zabytkowy cmentarz przy kościele św. Trójcy[12]
- plebania[12]
Z II połowy XIX wieku pochodzi krzyż przydrożny z rzeźbami Pawła Brylińskiego, ustawiony przy kościele parafialnym[1].
Przyroda
edytuj- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska.
- Najgrubszy buk w Lasach Państwowych rośnie w nadleśnictwie Przedborów, w leśnictwie Wanda[13].
Ludzie związani z Mikstatem
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 300. ISBN 83-7079-589-7.
- ↑ a b Mikstat w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b c d Rosin 1963 ↓.
- ↑ a b c d e Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. VI, hasło „Mikstat”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 409. [dostęp 2022-10-17].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1278, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-05-31].
- ↑ Oskar Kolberg: Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, t. XXIII: Kaliskie, cz. 1. Akademia Umiejętności, Kraków 1890, s. 22.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50–51.
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.
- ↑ Tadeusz Pasikowski, Wielkopolski "Mały Paryż" jest miasteczkiem odciętym od świata, „Głos Wielkopolski”, 21 maja 1947 [dostęp 2020-06-20].
- ↑ Bank Danych Lokalnych. Jednostka terytorialna: Mikstat. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-10-31].
- ↑ Najmniejsze gminy w Wielkopolsce. Nie uwierzycie, ile mają mieszkańców!
- ↑ a b c d e Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 144–145. [dostęp 2015-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 października 2013)].
- ↑ Las Rysia Erysia, najgrubsze drzewa. [dostęp 2011-03-31].
Bibliografia
edytuj- Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Mikstat”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 116.
Linki zewnętrzne
edytuj- Mikstat w „Słowniku historyczno-geograficznym ziemi wieluńskiej w średniowieczu”
- Mikstat al. Miksztat, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 409.