Wikipedia

Magdalena Abakanowicz

polska rzeźbiarka, twórczyni tkaniny artystycznej (1930–2017)

Marta Magdalena Abakanowicz-Kosmowska (ur. 20 czerwca 1930 w Falentach, zm. 20 kwietnia 2017 w Warszawie) – polska rzeźbiarka, twórczyni tkaniny artystycznej, profesor sztuk pięknych (1979), w latach 1965–1990 prowadząca zajęcia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, profesor wizytująca na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (1984)[2]; jej monumentalne tkaniny - kompozycje przestrzenne zyskały nazwę abakanów.

Magdalena Abakanowicz
Magdalena Abakanowicz-Kosmowska[1]
Ilustracja
Magdalena Abakanowicz (2010)
Data i miejsce urodzenia

20 czerwca 1930
Falenty

Data i miejsce śmierci

20 kwietnia 2017
Warszawa

Zawód, zajęcie

rzeźbiarka,
autorka instalacji

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja) Oficer Orderu Sztuki i Literatury (Francja) Krzyż Wielkiego Oficera Orderu Zasługi RFN Order „Pour le Mérite” za Naukę i Sztukę Order Zasługi Republiki Włoskiej V Klasy (1951-2001)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Magdalena Abakanowicz w latach 60.
Magdalena Abakanowicz w pracowni (2010) (foto J.Pijarowski)
5 figur - zespół rzeźb Magdaleny Abakanowicz, ul. Franklina Roosevelta 22 w Poznaniu, w pobliżu ronda Kaponiera
Forma przestrzenna Magdaleny Abakanowicz zrealizowana podczas I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (1965)

Życiorys

edytuj
 
Nierozpoznani na cytadeli w Poznaniu (całość instalacji)

Urodziła się 20 czerwca 1930 w Falentach[3][4] jako Marta Magdalena Abakanowicz[3], córka pochodzącego z tatarskiej rodziny Konstantego Abakanowicza i Heleny Domaszewskiej[5], polskiej szlachcianki, bratanica Piotra Abakanowicza, podpułkownika pilota WP, jednego z przywódców Narodowych Sił Zbrojnych[6]. Przez ponad dwa lata po urodzeniu mieszkała razem z rodzicami w oficynie dawnego folwarku przy al. Hrabskiej[7]. Dzieciństwo spędziła w Krępie koło Sobolewa[8], tam także zastała ją wojna. W lipcu 1944 Abakanowiczowie opuścili majątek w obawie przed Armią Czerwoną i w przededniu Powstania Warszawskiego znaleźli się w stolicy[9].

Później związana z Trójmiastem; absolwentka Liceum Plastycznego w Gdyni[10]. W młodości lekkoatletka, zawodniczka Bałtyku Gdynia (1946), Wybrzeża Gdańsk – HKS Tczew (1947–1948) oraz Gedanii Gdańsk. Trzykrotna medalistka mistrzostw kraju w biegach sztafetowych – złoto w 1947 w sztafecie 100-100-200-500 metrów; srebrne medale w 1947 w sztafecie 200-100-80-60 metrów oraz w 1948 w sztafecie 4 × 200 metrów. Dwukrotna brązowa medalistka zimowych mistrzostw Polski (1948): w biegu na 50 metrów przez płotki oraz w sztafecie 4 × 50 metrów[3].

W 1955 roku[4] ukończyła warszawską Akademię Sztuk Pięknych[3] (studia w latach 1950–1955[4]), a później także sopocką PWSSP. W roku 1956 wyszła za mąż za Jana Kosmowskiego[11].

Specjalizowała się w tworzeniu dużych, figuralnych kompozycji przestrzennych w oparciu o tkaninę (zwanych od jej nazwiska abakanami), z wykorzystaniem również innych materiałów, jak kamień, drewno i brąz. W 1965 brała udział w I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, gdzie zrealizowała formę przestrzenną o wysokości 7 metrów, przy współpracy z J. Podwalnym, J. Sznajderem. Rzeźba znajduje się przy ul. Przymurze oraz Przy Bramie Targowej w Elblągu[12].

Od 1979 była profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu[13], gdzie prowadziła zajęcia w latach 1965–1990[14]. Od 2006 była członkinią Rady Programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Należała do Stowarzyszenia Autorów ZAiKS[4].

W 2002, wraz z 25 innymi osobami, była sygnatariuszką listu w obronie abpa Juliusza Paetza, podejrzewanego o seksualne molestowanie kleryków[15].

Mieszkała i tworzyła w Warszawie, przy alei Stanów Zjednoczonych 16/53[4], a następnie przy ul. Bzowej 1[16]. W ostatnich latach życia ciężko chorowała[17]. Zmarła 20 kwietnia 2017 w Warszawie[18]. Została pochowana 27 kwietnia 2017 na cmentarzu Wojskowym na Powązkach[19] (kwatera 15B-4-30)[20].

Twórczość

edytuj
 
Princeton University Art Museum (McCormick Hall)
(na pierwszym planie: Duże figury)
 
Magdalena Abakanowicz, Klatka i plecy, 1978, Muzeum Sztuki w Łodzi
 
Wnętrze nowego budynku MSN, sala ekspozycyjna z abakanem: "Kompozycja monumentalna"
 
Space of Unknown Growth/Przestrzeń nieznanego rozwoju (park Europy k. Wilna)
 
Mutanty na dziedzińcu pałacu Potockich w Warszawie
 
Neun Figuren Raum (1990; Duisburg)
 
Instalacja Rozdroże 2010 w parku Traugutta w Warszawie
 
Grób Magdaleny Abakanowicz na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Magdalena Abakanowicz realizowała się twórczo w różnych technikach: techniką tkacką posłużyła się, tworząc tzw. abakany, z kolei praca Nierozpoznani, wykonana z okazji 750-lecia lokacji Poznania jest odlewem z żeliwa[21]. W 1965 nagrodzona została złotym medalem na Biennale w São Paulo, co było początkiem jej światowej kariery[22].

Przykłady prac artystki według technik i tematyki to m.in.

Abakany

  • Czerwony Abakan 1969, 1969, tkany z sizalu na metalowym usztywnieniu, Collection of the Museum Bellerive w Zurychu
  • Czarny Environment, 1970–1978, 15 elementów tkanych z sizalu na metalowym usztywnieniu każdy, kolekcja artystki
  • Pomarańczowy abakan, 1971, tkany z sizalu na metalowym usztywnieniu, kolekcja artystki
Tłumy
  • 95 figur z tłumu 1095 figur, 2000, brąz
  • Duże figury, 2004, 20 figur z brązu, wystawa stała na Uniwersytecie Princeton
Inne
  • 80 par pleców, 1976–1980, konopie i żywica, Museum of Modern Art w Pusan (Korea Południowa)
  • 5 Figur, 2005, brąz, Poznań, Zamek Cesarski, Dziedziniec Różany
  • Rozdroże 2010, rzeźby w parku Traugutta w Warszawie wykonane z płatów nierdzewnej stali[23].

Tkanina artystyczna

edytuj

W latach 60. Magdalena Abakanowicz stworzyła cykl dużych prac wykonanych technikami tkackimi, np. z powrozów[24]. Formy rzeźbiarskie konstruowane z tak niekonwencjonalnego materiału zrewolucjonizowały spojrzenie na tkaninę artystyczną. Zrywały one z dotychczasową płaszczyznowością tkanin przeznaczonych do dekoracji wnętrza[25]. Spełniały też funkcję praktyczną jako próba dostosowania monumentalnej rzeźby do skromnych warunków lokalowych: takie prace można było łatwiej magazynować. W 1962 roku na Międzynarodowym Biennale Tkaniny w Lozannie zaprezentowała pracę "Kompozycja białych form”, której faktura składała się nie tylko z wełny, lnu i nici, ale także sizalu. W 1965 tkanina nagrodzona Biennale w São Paulo, została nazwana od nazwiska twórczyni „abakanem” i odtąd przestrzenne prace artystki wykonane w tej technice miały już być tak nazywane[22].

Upamiętnienie

edytuj
  • W piątek, 24 września 2021 roku odbyła się w Gdyni-Orłowie uroczystość nadania Państwowemu Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni imienia Magdaleny Abakanowicz. Uroczystemu aktowi nadania szkole patronki towarzyszył wernisaż prac artystki[10].

Wystawy

edytuj

Źródło:[27]

Wystawy indywidualne (wybór)

edytuj
  • 1960: Wystawa prac Magdaleny Abakanowicz-Kosmowskiej. Galeria Kordegarda, Warszawa
  • 1962: Tapisseries. Magdalena Abakanowicz. Galerie Dautzenberg, Paryż
  • 1963: Magdalena Abakanowicz – Gobelin. Galeria Sztuki Nowoczesnej, Warszawa
  • 1965: Wystawa Gobelinów – Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa
  • 1967: Wystawa tkanin – Galeria Współczesna, Warszawa; Kunstindustriemuseet, Oslo; Stavanger Kunstforening, Stavanger; Trondhejm Kunstforening, Trondheim; Vestlandske Kunstindustimuseum, Bergen; Galerie Alice Pauli, Lozanna
  • 1968: 2-en 3-dimensionale weefsels. Stedelijk von Abbe Muzeum Eindhoven; Museum voor Stad en Lande, Groningen; Helmhaus, Zurych
  • 1969: Tapisserien und raumliche. Texturen. Stadtische Kunsthalle Mannheim, Mannheim
  • 1970: En konfrontation. Nationalmuseum, Sztokholm
  • 1971: The fabric of forms of Magdalena Abakanowicz, Pasadena Museum of Art, Pasadena
  • 1972: Environments. Aberdeen Art Gallery, Aberdeen
  • 1973: Rope structures, Arnolfini Museum, Bristol
  • 1975: Organic Structures and Human Forms, Whitechapel Art Gallery, Londyn
  • 1976: Organic structures and soft forms, Art Gallery of New South Wales Sydney; National Gallery of Victoria, Melbourne
  • 1978: Magdalena Abakanowicz. Tkanina. Ośrodek Propagandowy Sztuki, Łódź
  • 1978/79: Magdalena Abakanowicz. Salon Sztuki Współczesnej BWA, Bydgoszcz
  • 1982: Abakanowicz. Alterations. Musee d Art Moderne de la Ville Paris, Paryż; Glenbow-Alberta Institute, Calgary
  • 1983/84: Magdalena Abakanowicz. Retrospective. Museum of Contemporary Art, Chicago; Visual Arts Center of Alaska; Portland Art Museum, Portland; National Academy of Science, Waszyngton
  • 1985/86: Magdalena Abakanowicz – About Men, Sculpture. Xavier Fourcade Inc., Nowy Jork; Virginia Museum of Fine Arts Richmond; Galeria Sztuki Plastycznej KUL, Lublin
  • 1987: Abakany i Alteracje Magdaleny Abakanowicz. BWA i Muzeum „Stilon”, Gorzów Wielkopolski; Rathaus und Galerie im Ganserhaus, Wasserburg
  • 1988: War Games and Inkarnations. Galerie Turske & Turske, Zurych
  • 1990: Magdalena Abakanowicz. Gemeentmuseum Arnhem, Arnhem
  • 1991: Magdalena Abakanowicz. Muzeum Sztuki, Łódź; Muzeum Narodowe, Warszawa; Museum of Contempoary Art, Hiroszima
  • 1992/94: Magdalena Abakanowicz. Abington Art Center – Sculpture Garden, Filadelfia
  • 1994/95: Magdalena Abakanowicz. Galeria Marlborough, Madryt; Museo Fundacion Pilar y Joan Miro, Barcelona; CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa; Sotheby's, Sztokholm
  • 1996/1997: Hand – like Trees. Doris Freedman Plaza, Nowy Jork
  • 1997: Mutants. Marlborough Gallery, Nowy Jork
  • 1998: Abakanowicz. Starmach Gallery, Kraków
  • 1999: Abakanowicz on the Roof, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
  • 1999: Wild flowers (drawnings) Marlborough Gallery, Nowy Jork
  • 2000: Black crowd – Pour le merite. Skulpturengarten, Dortmund
  • 2000: 95 Figures from the Crowd of 1095 Figures Marlborough Gallery, Nowy Jork
  • 2000: Working proces. The Gori Collection, Santomato di Pistoia, Włochy
  • 2001: About Human Condition. Grant Selwyn Fine Art, Beverly Hills, Musee d Art Moderne et d Art Contemporain Liège, Wiliam Benton Museum of Art Connecticut
  • 2002: Magdalena Abakanowicz. Muzeum Narodowe w Poznaniu
  • 2002: Space of stone. Grounds for Sculpture. Hamilton, Nowy Jork
  • 2003: Dancing figures. Marlborough Fine Art Londyn, Beck & Eggeling International Fine Art, Düsseldorf
  • 2003: The long wait. MacLaren Fine Art, Barrie
  • 2003: About imagination. Frederik Meijer Gardens and Sculpture Park. Grand Rapids
  • 2004: Mutation & Crystalization. Pei Ling Chan Gallery, Savannah College of Art and Design, Savannah
  • 2004: Hurma. Chapelle Saint-Louis de la Salpetriere, Paryż
  • 2004: Sculpture. Danubiana Meulensteen Art Museum, Bratysława, Museum Franz Gertsch Burgdorf
  • 2004: Melchior, Jonas and the eight white faces. Taguchi Fine Art, Tokio
  • 2005: Space to Experience. Museum of Art, Fort Lauderdale
  • 2005: La Foule V. Galerie Saint-Severin, Paryż
  • 2005: Im Dialog VI. Stadtkirche Darmstadt, Darmstadt
  • 2005: Works on paper. Marlborough Gallery, Nowy Jork
  • 2006: Sculptures et Dessins. Marlborough Monaco, Monako
  • 2006: Vision beyond words. Trondhjem Kunstmuseum, Trondheim
  • 2007: Coexsistence – Dream, Gruby and Kozioł. Taguchi Fine Art, Tokio
  • 2008: Where are the areas of calm? Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madryt
  • 2008: Cysterna Warszawa
  • 2009: Space to Experience. Fondazione Arnoldo Pomodoro Mediolan, Bad Homburg
  • 2010: Magdalena Abakanowicz, Muzeum Narodowe Kraków, Warszawa
  • 2011: Magdalena Abakanowicz – Life and Work. Muzeum Moderniho Umeni, Ołomuniec
  • 2012: Magdalena Abakanowicz – Potnia Theron. Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie
  • 2012: Magdalena Abakanowicz – The Human Adventure. Akbank Sanat, Stambuł
  • 2013: Magdalena Abakanowicz – Opus et Fabulas. Miejska Galeria Sztuki, Łódź
  • 2014/15: New York Avenue Sculpture Project – Magdalena Abakanowicz. National Museum of Women in the Arts, Waszyngton
  • 2015: Crowd and Individual. Wenecja, Düsseldorf
  • 2016: Abakanowicz//Pijarowski – The art dimensions. Galeria Kuratorium, Warszawa[28]
  • 2022/23: Magdalena Abakanowicz – Every Tangle of Thread and Rope. Tate Modern, Londyn[29]2023: Abakanowicz - Muzeum Północno-Mazowieckie w Łomży https://www.4lomza.pl/index.php?wiad=65262

Realizacje stałe w przestrzeni publicznej

edytuj
  • 1965: Standing Shape – (stal), Elbląg, (utworzono w 1965)
  • 1983-89: Sarcophagi in Glass Houses, 4 formy, stal, drewno, szkło, Storm King Art Center Nowy Jork
  • 1985: Katarsis – 33 figury – (brąz), The Gori Collection, Santomato di Pistoia, Włochy (utworzono w 1985)
  • 1987: Negev – 7 figur – (kręgi z kamienia), Israel Museum Jerozolima (utworzono w 1987)
  • 1988: Space of Dragon – 10 metaforycznych figur zwierzęcych (brąz), Seoul Olympic Museum of Art, Seul (utworzono w 1985)
  • 1990: Space of Nine Figures – 9 figur (brąz), Immanuel Kant-Park, Wilhelm Lehmbruck – Museum Duisburg (utworzono w 1990)
  • 1991: Sagacious Heads I-IV – 4 figury (brąz), John Kluge Collection Charlottesville (utworzono 1988/89)
  • 1992: Sagacious Head V and Standing Figure – (brąz), Nagoya City Art Museum Nagoja (utworzono w 1989)
  • 1992: Sagacious Heads VI – VII – (brąz), Walker Art Center Minneapolis (utworzono 1989/90)
  • 1992: Two Figures on a Beam – (brąz), Marty & Tony Oppenheimer-Park, Nerman Museum of Contemporary Art, Kansas
  • 1993: Arami, Bason, Cecora, Dion and Enama (z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Runnymede Sculpture Farm Woodside (utworzono 1992/93)
  • 1993: Space of Becalmed Beings – 40 figur (brąz), Hiroshima City Museum of Contemporary Art, Hiroszima (utworzono 1992/93)
  • 1993: One of the Crowd – (brąz), Hakone Open-Air Museum, Hakone, (utworzono w 1993 r.)
  • 1994: Magnus (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), The Gori Collection, Santomato di Pistoia, Włochy (utworzono w 1994)
  • 1994: Manus (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Western Washington University, Bellingham (utworzono w 1994)
  • 1994: Sarophagi in Glass Houses – 4 rzeźby (drewno, metal, szkło), Storm King Art Center, Mountainville, Nowy Jork (utworzono 1983/89)
  • 1995: Bronze Crowd – 36 figur (brąz), Nasher Sculpture Center Dallas, (utworzono 1990/91)
  • 1997: Cecyna (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Grounds for Sculpture, Hamilton, Nowy Jork (utworzono w 1994)
  • 1997/98 – Space of Unknown – 22 figury (beton), Europos Parkas, Open-Air Museum of the Center of Europe, Wilno (utworzono 1997/98)
  • 1998: Fish (brąz), Oriente Train Station, Lizbona, (utworzono 1997/98)
  • 1999: Figura Prima (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), University of Cincinnati, Cincinnati, (utworzono 1995)
  • 1999: Puellae (Girls) – 30 figur (brąz), Sculpture Garden, National Gallery of Art, Waszyngton (utworzono 1992)
  • 1999: Standing Figures – 30 figur (brąz), Nelson-Atkins Museum, Kansas (utworzono 1994/99)
  • 2000: Figura Rompa (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Biarritz (utworzono w 1995)
  • 2000: Figura Ultima (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Museum Wurth, Künzelsau (utworzono w 1995)
  • 2000: Figure on a Beam with Wheels (brąz), Toledo Art Museum, Toledo
  • 2000: Figure on a Trunk (brąz), Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork (utworzono 1998/2000)
  • 2000: Figure on a Trunk (brąz), Frederik Meijer Gardens & Sculpture Park, Grand Rapids (utworzono w 2000)
  • 2000: Figure on a Trunk with Wheels 2 figury (brąz), The Gori Collection, Santomato di Pistoia, Włochy (utworzono 1998/2000)
  • 2000: Manus Ultimus (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Jardin des Tuileres, Paryż, (utworzono 1998/99)
  • 2001: Birds of Knowledge of Good and Evil – 6 figur (aluminium), Milwaukee, (utworzono w 2001)
  • 2001: Mutant (stal nierdzewna), Neanderthal Museum, Mettmann, (utworzono w 2001)
  • 2002: Anaka, Brea, Desda and Figura Seconda – 4 figury (rzeźby z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Brea (utworzono 1994/95)
  • 2002: Unrecognized – Nierozpoznani – 112 figur (żeliwo), Cytadela, Poznań (utworzono 2001/02)
  • 2003: Open Air Aquarium – 30 figur (stal nierdzewna), Filadelfia (utworzono w 2002)
  • 2003: Space of Stone – 22 figury (granit), Grounds for Sculpture, Hamilton, Nowy Jork (utworzono 2001/02)
  • 2004: Big Figures – 20 figur (brąz), Uniwersytet Princeton, (utworzono 2001/04)
  • 2004: Figura Ultima (rzeźba z cyklu „Hand-like Trees”) (brąz), Skulpturenpark Schloss Gottorf, Schleswig (utworzono 2003/04)
  • 2004: Walking Figures – 10 figur (żeliwo), Gerisch Skulpturenpark, Neumünster (utworzono w 2004)
  • 2005: Brothers – 2 figury (żeliwo), Danubiana Meulensteen Art Museum, Bratysława (utworzono w 2005)
  • 2005: Five Running (brąz), Sculpture Garden, Phoenix Art Museum, Phoenix (utworzono w 2005)
  • 2006: 20 Walking Figures (żeliwo), Vancouver, (utworzono w 2006)
  • 2006: Agora – 106 figur (żeliwo), Grant Park, Chicago, (utworzono 2005/06)
  • 2007: King Arthur's Court – 11 figur (stal nierdzewna), Muzeum Narodowe, Wrocław (utworzono 2005/07)
  • 2007: Five Figures – 5 Figur (żeliwo), zlokalizowany na terenie Dziedzińca Różanego Zamku Cesarskiego w Poznaniu (utworzono w 2005)
  • 2010: King Arthur's Court – 4 figury (stal nierdzewna), Warszawa (utworzono 2005/07)
  • 2010: Ten Seated Figures – 10 figur (żeliwo), Yorkshire Sculpture Park, Wakefield (utworzono w 2010)
  • 2010: Ten Seated Figures – 10 figur (żeliwo), Sculpture Park, Szanghaj
  • 2011: Group of Ten – 10 figur (brąz), Davidson College Art Galleries, Davidson (utworzono w 2011)
 
Tablica upamiętniająca Magdalenę Abakanowicz na bocznej ścianie bloku mieszkalnego przy al. Stanów Zjednoczonych 16 w Warszawie


Wirtualna rzeczywistość

edytuj

W 2016 powstała aplikacja w technologii „Stright Eye” zaimplementowanej w wirtualnej rzeczywistości, pokazująca pracownię prof. Abakanowicz oraz jej wybrane prace. Rozwiązanie to miało swoją premierę w Galerii Kuratorium w Warszawie w trakcie wystawy: Abakanowicz//Pijarowski – The Art Dimensions (Prologue – Warsaw), w 2017 zostało zaprezentowane w Nowym Jorku, planowane są pokazy w innych stolicach świata[30].

Odznaczenia

edytuj

Nagrody i wyróżnienia

edytuj

Nagrody

edytuj
  • 1965: Grand Prix 8. Biennale Sztuki, São Paulo
  • 1972: Nagroda Państwowa I stopnia
  • 1979: Gottfried von Herder, Wiedeń
  • 1982: Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego, Nowy Jork
  • 1993: Centrum Rzeźby, Nowy Jork
  • 1997: Leonardo da Vinci, Meksyk
  • 2000: Visionaries l, American Craft Museum, Nowy Jork

Doktoraty honorowe

edytuj
  • 1974: Royal College of Art, London
  • 1992: Providence (USA)
  • 1997: Akademia Sztuk Pięknych (Łódź)
  • 2000: Pratt Institute, New York
  • 2001: Massachusetts College of Art, Boston
  • 2002: School of the Art Institute, Chicago
  • 2002: Akademia Sztuk Pięknych, Poznań
  • Rhode Island School of Design

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Warszawski Kalendarz Ilustrowany, Stolica 1964
  2. ↑ Magdalena Abakanowicz born 1930 | Tate. tate.org.uk. [dostęp 2016-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-29)]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Henryk Kurzyński i Komisja Statystyczna PZLA: Polska lekkoatletyka 1945-1960. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, październik 2014, s. 194. ISBN 978-83-64544-06-4.
  4. ↑ a b c d e Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 15.
  5. ↑ Magdalena Abakanowicz, Wielka Genealogia Minakowskiego. [dostęp 2013-12-01].
  6. ↑ Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 34–35 i inne.
  7. ↑ Małgorzata Zubik. Dom Abakanowicz popada w ruinę. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 13 maja 2022. 
  8. ↑ Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 53–60.
  9. ↑ Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 71–77.
  10. ↑ a b Magdalena Abakanowicz. Absolwentka [online], Oficjalny serwis internetowy miasta Gdynia [dostęp 2022-01-30] (pol.).
  11. ↑ Magdalena Abakanowicz, zazyjkultury.pl [dostęp 2021-08-18].
  12. ↑ Centrum Sztuki Galeria EL, Otwarta Galeria. Formy przestrzenne w Elblągu. Przewodnik, Elbląg 2015, s. 66–69.
  13. ↑ Magdalena Abakanowicz, La Seur - Zachęta Narodowa Galeria Sztuki [online], zacheta.art.pl [dostęp 2024-06-09] (pol.).
  14. ↑ Magdalena Abakanowicz | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2024-06-09] (pol.).
  15. ↑ List otwarty w obronie dobrego imienia abp. Paetza. Wyborcza.pl, 2002-02-28. [dostęp 2022-03-15].
  16. ↑ Paweł Kowal, Abakanowicz. Trauma i sława, Agora, Warszawa 2023, s. 365–375.
  17. ↑ Piotr Sarzyński. Pochód abakanów. „Polityka”, s. 86, 1 stycznia 2020. 
  18. ↑ William Grimes: Magdalena Abakanowicz, Sculptor of Brooding Forms, Dies at 86. nytimes.com, 2017-04-21. [dostęp 2017-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-21)]. (ang.).
  19. ↑ Pożegnanie Magdaleny Abakanowicz. Okręg. [dostęp 2017-07-27].
  20. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  21. ↑ Dzieła Magdaleny Abakanowicz, które warto znać [online], Culture.pl [dostęp 2020-09-12] (pol.).
  22. ↑ a b "W przestrzeni Magdaleny Abakanowicz. Tkanina i rzeźba" - wystawa w Rydze [online], Niepodległa - stulecie odzyskania niepodległości [dostęp 2020-09-12] (pol.).
  23. ↑ Rzeźby Magdaleny Abakanowicz Rozdroże „2010”. wiadomosci.polska.pl, 2010-11-13. [dostęp 2010-11-24].
  24. ↑ Magdalena Abakanowicz, Magdalena Abakanowicz, New York: Abbeville Press, 1982, ISBN 0-89659-323-1 (ang.).
  25. ↑ „Metamorfizm” Magdaleny Abakanowicz w Centralnym Muzeum Włókiennictwa [online], SZUM, 21 czerwca 2018 [dostęp 2020-09-12] (pol.).
  26. ↑ MAGDALENA ABAKANOWICZ patronką UAP — UAP Poznań. uap.edu.pl. [dostęp 2022-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-25)].
  27. ↑ Ute Eggeling, Michael Beck: Magdalena Abakanowicz. Crowd and Individual.. Düsseldorf: Beck and Eggeling Kunstverlag GbR, 2015. ISBN 3-930919-99-0.
  28. ↑ The art dimensions – Abakanowicz//Pijarowski [online], Artinfo [dostęp 2022-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-16] (pol.).
  29. ↑ Bartłomiej Niedziński, Kuratorka z londyńskiej galerii o wystawie dzieł Magdaleny Abakanowicz: widzowie są nimi oszołomieni [online], Polska Agencja Prasowa, 18 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-18] (pol.).
  30. ↑ Wystawa Abakanowicz/Pijarowski – the art dimensions – w Galerii Kuratorium. kulturalna.warszawa.pl. [dostęp 2017-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-06)].
  31. ↑ a b c d Janusz Kapuścik (red.): Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. T. V: Suplement A–Ż. Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 2006, s. 23. ISBN 83-916278-4-5.
  32. ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 17
  33. ↑ Wręczono złote medale „Gloria Artis”. e-teatr.pl, 2005-09-10. [dostęp 2012-12-03].
  34. ↑ AT: Abakany na Manhattanie. [w:] Nowy Dziennik Polish Daily News [on-line]. Outwater Media Group LLC, 15 czerwca 2012. [dostęp 2015-08-21].
  35. ↑ Monika Małkowska: Niemiecki order dla Abakanowicz. Rzeczpospolita, 2010-03-14. [dostęp 2010-03-14].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Magdalena_Abakanowicz&oldid=75171820”