Luka w prawie
Luka w prawie – sytuacja, w której brak jest odpowiedniego przepisu (normy) prawa, bądź istniejący przepis (norma) nie jest taki jak być powinien.
Luki w prawie dzielą się na wiele rodzajów[1]:
- luka extra legem – występuje gdy dla danego stanu faktycznego (kwestii prawnej) brak jest normy prawnej (przepisu prawa)
- luka intra legem – występuje gdy dla danego stanu faktycznego (kwestii prawnej) obowiązuje norma prawna (przepis prawny), jest ona jednak nazbyt ogólna (niedookreślona)
- luka contra legem – występuje gdy dla danego stanu faktycznego (kwestii prawnej) obowiązuje norma prawna (przepis prawny), ale nie jest ona taka jak być powinna
- luka techniczna – oznacza brak norm (przepisów) prawnych regulujących procedurę, w jakiej ma dojść do podjęcia jakiejś decyzji, wydania jakiegoś aktu prawnego albo dokonania jakiejś innej jeszcze czynności
- luka swoista (konstrukcyjna) – oznacza brak norm (przepisów) prawnych, których ustanowienie nakazują inne normy (przepisy prawne)
- luka kolizyjna (logiczna) – oznacza sprzeczności dwóch obowiązujących norm (przepisów) prawnych
- luka de lege ferenda (postulatywna) – oznacza lukę, extra, intra czy contra legem, czy też innego jeszcze rodzaju (techniczną, swoistą, kolizyjną), której mimo zachodzącej potrzeby jej wypełnienia, nie można usunąć w inny sposób aniżeli na drodze przyjęcia odpowiedniej ustawy (rozporządzenia, uchwały, itd.)
- luka zamierzona i niezamierzona – luki celowo przewidziane przez ustawodawcę lub będące wynikiem jego pomyłki (nieprzewidzenia możliwości wystąpienia danego typu sytuacji, będącej często skutkiem niestaranności (nieprzestrzeganie zasad oceny skutków regulacji)[2][3].
Luki contra legem oraz de lege ferenda zwane są aksjologicznymi (ocennymi), a często też pozornymi, w odróżnieniu od luk rzeczywistych, do których należą luki kolizyjne, swoiste i techniczne, a także niezamierzone. Status luk extra i intra legem jest natomiast pod tym względem sporny.
Do wypełniania luk w prawie służy zwłaszcza analogia, zarówno legis (z przepisu prawa normującego podobny stan faktyczny), jak i iuris (z ducha prawa), a także wnioskowanie a fortiori i a contrario[4], ewentualnie dodatkowo jeszcze wnioskowanie z ogólnych zasad, jakie obowiązują (stanowią podstawę) w danym systemie prawnym.
Odpowiednikiem luki w prawie precedensowym jest case of first impression, a więc sprawa dla której nie ustanowiono jeszcze wiążącego precedensu.
Przypisy
edytuj- ↑ Maciej Koszowski. O lukach w prawie rzadko spotykanych słów kilka. „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej”. 1, 2013.
- ↑ Deregulacja systemowa – koncepcja reformy rządowego procesu legislacyjnego. Ministerstwo Sprawiedliwości, 2013.
- ↑ Koncepcja usprawnienia konsultacji publicznych rządowych projektów aktów normatywnych oraz oceny skutków regulacji. Ministerstwo Sprawiedliwości, 2013.
- ↑ Łac. "z przeciwieństwa". Wnioskowanie takie prowadzi do wniosków przeciwnych w porównaniu z wnioskowaniem z analogii. Jeśli jakiś stan rzeczy spełnia określone przesłanki, to pociąga za sobą określone konsekwencje prawne. Przeciwnie zaś, jeśli dany stan rzeczy nie spełnia takich przesłanek, to nie pociąga tychże konsekwencji. Wnioskowanie to stosowane jest wyłącznie w wypadku istnienia odpowiedniego przepisu. Zwykle przepis upoważniający do rozumowania tego typu zawiera takie zwroty jak: „tylko", „jedynie", „wyłącznie". (Luki w prawie)
Bibliografia
edytuj- Maciej Koszowski, O lukach w prawie rzadko spotykanych słów kilka, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” nr 1/2013, s. 109–122.
