Ludwikowice Kłodzkie

Ludwikowice Kłodzkie
	wieś
	; Muzeum Ziemi Sowiogórskiej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Nowa Ruda
Wysokość	ok. 430–480 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	2224
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-450
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0854328
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda Ludwikowice Kłodzkie
	Położenie na mapie Polski Ludwikowice Kłodzkie
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Ludwikowice Kłodzkie
	Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Ludwikowice Kłodzkie
	50°37′14″N 16°28′28″E/50,620556 16,474444
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwikowice Kłodzkie (niem. Ludwigsdorf) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda, nad rzeką Włodzicą.

Galeria: kościół, pomnik, muzeum, inne

Ludwikowice Kł. Pomnik ofiar I wojny światowej

Ludwikowice Kł. Kwatera sióstr zakonnych

Ludwikowice Kł. Kaplica przydrożna z Niepomucenem

Muzeum Ziemi Sowiogórskiej w Ludwikowicach Kł.

Galeria: tablice

Położenie

Ludwikowice Kłodzkie to duża wieś łańcuchowa o długości około 3,3 km, leżąca na granicy Wzgórz Włodzickich i Wzgórz Wyrębińskich, wzdłuż rzeki Włodzicy, na wysokości około 430–480 m n.p.m.^[4]

Podział administracyjny

Integralne części wsi Ludwikowice Kłodzkie^[5]^[6]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0854334	Borek	osada
0854340	Dalków	przysiółek
0854357	Drzazgi	przysiółek
0854363	Grzymków	przysiółek
0854370	Miłków	osada
0854386	Nowy Miłków	osada
0854392	Sowina	przysiółek

W latach 1945–1954 siedziba gminy Ludwikowice Kłodzkie. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ludwikowice Kłodzkie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Demografia

Ludwikowice Kłodzkie są jedną z większych wsi w regionie, a czwartą w powiecie kłodzkim (2224 mieszkańców według NSP – III 2011 r.)^[2].

Nazwa

Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Ludwigisdorf pochodzi z 1352 roku. Nazwa była później notowana także w formach Lößdorf (1571), Ludwigsdorff (1743), Losdorf (1747), Ludwigsdorf (1789), Ludwigsdorf vulgo Luschdorf (1845), Ludwigsdorf (1941), Ludwigsdorf – Ludwikowice Kłodzkie, -ic -ich, ludwikowicki (1947)^[7].

Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Ludwig i form skróconych Los-, Lös- oraz Lusch- z członem -dorf ‘wieś’. Po objęciu miasta przez polską administrację w 1945 roku urzędowo ustalono polską nazwę Ludwikowice Kłodzkie^[7], która nawiązywała znaczeniowo do nazwy niemieckiej.

Historia

Podczas wykopalisk na terenie wsi znaleziono monety rzymskie datowane na II w. n.e.^[4] Pierwsza historyczna wzmianka o osadnictwie pochodzi z 1352 roku^[4]. Rozwój wsi był dość wolny, ale sukcesywny. Ożywienie nastąpiło w XVIII wieku za sprawą rozwoju tkactwa i rozpoczęcia wydobycia węgla^[4]. W XIX wieku podstawę utrzymania mieszkańców było górnictwo^[4]. Pod koniec XIX wieku w miejscowości powstała elektrownia i kilka zakładów przemysłowych^[4]. W 1880 roku zbudowano linię kolejową, co przyczyniło się do dalszego rozwoju wsi^[4].

9 lipca 1930 w tutejszej kopalni Wenceslaus w dzielnicy Miłków nastąpił katastrofalny wyrzut dwutlenku węgla, w wyniku którego zginęło 151 górników^[8].

W czasach Polski Ludowej pracowały tu zakłady jedwabnicze, młynarskie, fabryka okuć budowlanych i fabryk płyt pilśniowych^[9].

Ludwikowice Kłodzkie były nazywane „Małą Palestyną”. W sierpniu 1945 roku mieszkało tutaj 466 Żydów, którzy utworzyli Komitet Żydowski, jeden z pierwszych na ziemi kłodzkiej, działający w strukturach CKŻP. Istniała również Żydowska Kongregacja Wyznaniowa, działała partia Ichud^[10].

Filia Groß-Rosen

Podczas II wojny światowej hitlerowcy urządzili we wsi filię obozu koncentracyjnego Groß-Rosen^[11] dla Polaków pochodzenia żydowskiego, których zatrudniano w tutejszej fabryce amunicji (Dynamit Nobel AG) i przy budowie kompleksu Riese.

Wojskowy Batalion Górniczy

Na terenie kopalni w dniu 21 lutego 1953 został założony 30 Wojskowy Batalion Górniczy (JW 3686), rozformowany w dniu 20 lipca 1958 roku^[4]. Kierowano do niego mężczyzn (młodych poborowych), których uznawano za przeciwników politycznych, niebezpiecznych dla wprowadzanego siłą ustroju komunistycznego w Polsce – w szczególności byłych członków organizacji niepodległościowych i antykomunistycznych (m.in. Armia Krajowa, Narodowe Siły Zbrojne itp.), synów przedwojennej inteligencji i tzw. kułaków^[4]. Służba ta miała charakter pracy przymusowej^[4].

Komunikacja

W miejscowości znajduje się przystanek kolejowy Ludwikowice Kłodzkie^[4]. Ponadto przez miejscowość przechodzi linia autobusowa Ludwikowice Kłodzkie – Kłodzko obsługiwana przez prywatnego przewoźnika „Beskid Przewozy”^[12].

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty^[13]:

kościół św. Michała Archanioła w Ludwikowicach Kłodzkich - barokowy z lat 1707–1708, siedziba parafii św. Michała Archanioła. W późniejszych latach był wielokrotnie przebudowywany. Wewnątrz późnogotycka rzeźba Madonny i kamienna chrzcielnica z epoki renesansu.
kościół ewangelicki pw. Błogosławieństwa Pańskiego, z lat 1929–1930. Wyróżnia się kamienną wieżą. W latach powojennych mieściła się w nim stolarnia. Obecnie Muzeum Ziemi Sowiogórskiej.
willa z apteką, ul. Główna 21, z 1904 roku.

inne zabytki:

zabudowania dawnego młyna z połowy XIX wieku^[4],
wiadukt kolejowy z końca XIX wieku, na linii kolejowej Wałbrzych – Kłodzko, przebiegający nad drogą do Jugowa^[4],
ruiny poniemieckiej chłodni kominowej z 1945 roku^[4].

Szlaki turystyczne

W Ludwikowicach Kłodzkich rozpoczynają się dwa znakowane szlaki turystyczne^[4]:

Ludwikowice Kłodzkie (stacja kolejowa) – Ludwikowice Kłodzkie – Pardelówka – Włodzicka Góra – Rozdroże pod Włodzicką Górą,
na Przełęcz Kozie Siodło,
przez Jugów na Przełęcz Jugowską.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 70604
↑ ^a ^b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 683 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 226–232. ISBN 83-85773-12-6.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ GUS. Rejestr TERYT.
↑ ^a ^b Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany. pod red. Kazimierza Rymuta. T. 6, L-Ma. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, 2005, s. 231. ISBN 83-88866-26-5.
↑ Tablica poświęcona ofiarom katastrofy górniczej w kopalni „Wenceslaus”. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2009-08-13]. (pol.).
↑ JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 281 .
↑ TadeuszT. Bieda TadeuszT., Wśród malowniczych wzgórz nad Włodzicą: zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Nowa Ruda: Wydawnictwo „Maria”, 2007, s. 254, ISBN 978-83-60478-20-2, OCLC 316547677 .
↑ AbrahamA. Kajzer AbrahamA., Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 .
↑ Beskid Przewozy. Rozkład jazdy [online], www.beskid-przewozy.pl [dostęp 2022-07-24] .
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 78. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 marca 2017)].

Bibliografia

Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.

Linki zewnętrzne

Ludwigsdorf, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 471 .
Nieoficjalna strona internetowa miejscowości Ludwikowice Kłodzkie

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 70604

[GUS-2] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 683 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[staffa-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 226–232. ISBN 83-85773-12-6.

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[teryt-6] GUS. Rejestr TERYT.

[Rymut2005-7] Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany. pod red. Kazimierza Rymuta. T. 6, L-Ma. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, 2005, s. 231. ISBN 83-88866-26-5.

[Tablica_poświęcona_ofiarom-8] Tablica poświęcona ofiarom katastrofy górniczej w kopalni „Wenceslaus”. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2009-08-13]. (pol.).

[dolnyslask-9] JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 281 .

[Tadeusz_Bieda_Wśród_malowniczych-10] TadeuszT. Bieda TadeuszT., Wśród malowniczych wzgórz nad Włodzicą: zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Nowa Ruda: Wydawnictwo „Maria”, 2007, s. 254, ISBN 978-83-60478-20-2, OCLC 316547677 .

[Abraham_Kajzer2013-11] AbrahamA. Kajzer AbrahamA., Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 .

[12] Beskid Przewozy. Rozkład jazdy [online], www.beskid-przewozy.pl [dostęp 2022-07-24] .

[nid-13] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 78. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 marca 2017)].

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]