Wikipedia

Louis Armstrong

amerykański trębacz, wokalista i kompozytor jazzowy

Louis Daniel Armstrong, występujący pod pseudonimami artystycznymi Satchmo lub Pops (ur. 4 sierpnia 1901 w Nowym Orleanie[1], zm. 6 lipca 1971 w Nowym Jorku[2]) – amerykański trębacz i wokalista jazzowy.

Louis Daniel Armstrong
Ilustracja
Pseudonim

Satchmo, Pops

Data i miejsce urodzenia

4 sierpnia 1901
Nowy Orlean

Data i miejsce śmierci

6 lipca 1971
Nowy Jork

Instrumenty

trąbka, kornet

Typ głosu

baryton

Gatunki

jazz, dixieland, swing, pop tradycyjny, jazz chicagowski, styl nowoorleański

Zawód

muzyk, wokalista

Aktywność

ok. 1914–1971

Zespoły
Hot Five
podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Wyróżniał się stylem gry na trąbce i wokalistyką jazzową, do której wprowadził śpiew scatem. Jeden z najwybitniejszych trębaczy i muzyków jazzowych w historii muzyki[3][4]. W 1990 został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame[5]. Jego imieniem nazwany został stadion w kompleksie tenisowym USTA National Tennis Center.

Życiorys

edytuj
 
Armstrong (1953)

Urodził się 4 sierpnia 1901[6], choć sam utrzymywał, że 4 lipca 1900[7]. Pochodził z biednej rodziny mieszkającej w Nowym Orleanie (Luizjana)[7]. Był synem Willie’ego Armstronga (zm. 1933) i Mayann Albert[8]. Miał młodszą siostrę, Beatrice[9]. Gdy był dzieckiem, jego rodzice się rozstali i pozostawili syna pod opieką babki, Josephine Armstrong[10]. Wychował się w środowisku biedoty, wśród ludzi żyjących na pograniczu prawa[7][11]. Dorabiał, sprzedając gazety i śpiewając w ulicznym kwartecie[12]. Gdy miał sześć lat, znalazł się pod opieką Karnoffskich, żydowskiej rodziny pochodzącej z Litwy, która przyjęła go do siebie, karmiła i wychowywała traktując jak członka rodziny[13]. Jako dziecko uczęszczał do szkółki niedzielnej, gdzie dużo śpiewał[9].

W 1914 trafił do zakładu poprawczego za nielegalne korzystanie z broni palnej[14]. Tam zafascynował się muzyką, rozpoczął naukę śpiewu, uczył się grać na kornecie i grał w zakładowej orkiestrze dętej, której ostatecznie został kierownikiem muzycznym[15]. Po opuszczeniu zakładu poprawczego w 1915 zamieszkał z ojcem i macochą, Gertrudą; z tego związku miał troje przyrodniego rodzeństwa: braci Willie’ego i Henry’ego oraz siostrę Gertrudę[16]. Po wyjściu na wolność kontynuował grę na kornecie, m.in. występował w knajpach, a także na potańcówkach, piknikach miejskich, pochodach świątecznych i pogrzebach[17]. Na zakup własnego instrumentu dał mu zaliczkę Morris Karnoffsky[18]. Przez kolejne lata dorabiał, rozwożąc węgiel w C. A. Andrews Coal Company i sprzedając gazety, pracował także m.in. przy rozładunku towaru w porcie oraz jako pomocnik rozwoziciela mleka i pracownik firmy wyburzającej stare budynki[19]. Ok. 1917 współtworzył zespół instrumentalny, podjął też naukę gry na kornecie u Joe King Olivera[20]. W 1918 dołączył do orkiestry Kida Ory, poza tym występował gościnnie w innych zespołach, m.in. Tuxedo Brass Band[21]. Następnie został muzykiem w zespole Fate’a Marable’a[22]. W 1921 zaczął występować w kabarecie Toma Andersona oraz został stałym członkiem zespołu Tuxedo Brass Band[23].

W 1922 przeprowadził się do Chicago, gdzie został zaproszony przez Joe King Olivera do gry jako drugi kornet w jego zespole Creole Jazz Band w „Lincoln Gardens”[24]. W Chicago dokonał też swoich pierwszych nagrań[25]. W 1924 wyjechał do Nowego Jorku, gdzie grał w big-bandzie Fletchera Hendersona[25]. W następnym roku wrócił do Chicago, gdzie grał w orkiestrach Erskine’a Tate’a i Carrolla Dickersona[25]. W latach 1926–1927 prowadził własne zespoły: Hot Five i Hot Seven[25]. W 1929 występował w rewii „Hot Chocolates” na Broadwayu[25]. W latach 1932–1935 koncertował po Europie[25].

W 1936 zadebiutował jako aktor rolą w filmie Pennies from Heaven[25]. W trakcie kariery zagrał w ponad 30 filmach, m.in. Hello Dolly[26].

W 1944 zagrał wielki koncert jazzowy w Metropolitan Opera w Nowym Jorku[25]. Po II wojnie światowej prowadził mniejsze zespoły pod nazwą All Stars[25]. W latach 60. odbył tournée artystyczne, podczas którego odwiedził kilka państw afrykańskich[4]. Występował często w duecie z Ellą Fitzgerald.

Śmierć i pogrzeb

edytuj
 
Grób Louisa Armstronga

Zmarł na zawał serca we śnie 6 lipca 1971[27]. W chwili śmierci przebywał w Queens, w Nowym Jorku[28]. Został pochowany na cmentarzu we Flushing w Queens w Nowym Jorku[29].

W ostatniej drodze wśród honorowo niosących trumnę byli m.in.: Bing Crosby, Ella Fitzgerald, Dizzy Gillespie, Pearl Bailey, Count Basie, Harry James, Frank Sinatra, Ed Sullivan, Earl Wilson, Alan King, Johnny Carson i David Frost[30]. Na uroczystościach żałobnych Peggy Lee zaśpiewała utwór „The Lord’s Prayer”, a Al Hibbler – „Nobody Knows the Trouble I’ve Seen”, natomiast ostatnią mowę wygłosił Fred Robbins, wieloletni przyjaciel Armstronga[31].

Życie prywatne

edytuj

Był żonaty z Daisy Parker, a w 1924 ożenił się z pianistką Lil Hardin[32].

Dyskografia

edytuj
  • 1947 – New Orleans wspólnie z Billie Holiday (23 utwory, czas: 54'34")
  • 1950
    • Jazz Concert (nagrano: 1950.04.26-27)
    • New Orleans Days (nagrano: 1950.04.26-27)
    • New Orleans to New York
  • 1951 – Satchmo at Pasadena (10 utworów, czas: 48'5")
  • 1952
    • Satchmo at Symphony Hall, Vol. 2 (nagrano: 1947.11.30)
    • Satchmo Serenades (18 utworów, 55')
  • 1954
    • Louis Armstrong Sings the Blues
    • Satchmo at Symphony Hall (15 utworów, 70'27")
    • Latter Day Louis
    • Louis Armstrong Plays W.C. Handy (16 utworów, 76'37")
  • 1955.01.21 – Louis Armstrong at the Crescendo, Vol. 1 (nagrano: 1955.01.21)
  • 1955 – Satch Plays Fats: The Music of Fats Waller (21 utworów, 38'2")
  • 1956.06.01 – The Great Chicago Concert 1956 2-płytowy album (26 utworów, 122'45")
  • 1956.07.06 – American Jazz Festival at Newport (nagrano: 1956.07.06)
  • 1956 – Ambassador Satch (13 utworów, 54'7")
  • 1956 – Ella and Louis wspólnie z Ellą Fitzgerald (11 utworów, 54'6")
  • 1956 – Satchmo the Great [Columbia] (26 utworów, 48'39")
  • 1956 – High Society (soundtrack z filmu Wyższe sfery)
  • 1957.10.14 – Louis Armstrong Meets Oscar Peterson
  • 1957 – I’ve Got the World on a String
  • 1957 – Mack the Knife [Pablo]
  • 1957 – Ella & Louis Again
  • 1957 – Louis and the Angels
  • 1957 – Satchmo: A Musical Autobiography
  • 1957 – Louis Under the Stars
  • 1958
    • Louis and the Good Book (20 utworów, 62'21")
    • Porgy & Bess wspólnie z Ella Fitzgerald (15 utworów, 66'14")
  • 1959.05.14 – Satchmo in Style (16 utworów, 48'59")
  • 1960 – Louis & the Dukes of Dixieland [Audio Fidelity] (nagrano: 1960.05.24)
  • 1960.07.01 – Happy Birthday, Louis! Armstrong & His All-Stars (20 utworów, 62'40")
  • 1960.12.14 – Paris Blues (nagrano: 1960.12.14)
  • 1960 – Bing & Satchmo wspólnie z Bingiem Crosbym (12 utworów, 38'51")
  • 1961 – Recording Together for the First Time wspólnie z Dukem Ellingtonem (10 utworów nagranych: 1961.04.03-04)
  • 1964.10.25 – Hello, Dolly! (12 utworów, 37'50")
  • 1966 – Louis 2-płytowy album (53 utwory, 123'28")
  • 1968.03 – Disney Songs the Satchmo Way (10 utworów, 31'18")
  • 1968 – What a Wonderful World (11 utworów, 30'52")
  • 1968 – I Will Wait for You (nagrano: 1967.12-1968.03)
  • 1970 – What a Wonderful World (10 utworów nagranych: 1970.05.26-27)

Upamiętnienie

edytuj

Uwagi

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Floyd Levin, Benny Carter: Classic Jazz: A Personal View of the Music and the Musicians. University of California Press, s. 218. ISBN 978-0520234635.
  2. ↑ Jos Willems: All of me: the complete discography of Louis Armstrong. The Scarecrow Press, Inc., s. 437. ISBN 978-0810857056.
  3. ↑ Louis Armstrong – legenda jazzu.. znanichrzescijanie.wordpress.com.
  4. ↑ a b 45 lat temu zmarł Louis Armstrong. Był jednym z najważniejszych przedstawicieli muzyki jazzowej. kultura.onet.pl.
  5. ↑ Rock ‘n’ Roll Hall of Fame Inductees 1986–2013. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc. [dostęp 2016-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-24)]. (ang.).
  6. ↑ Biography - Louis Armstrong House Museum [online], louisarmstronghouse.org [dostęp 2024-04-24] (ang.).
  7. ↑ a b c Armstrong 1988 ↓, s. 5.
  8. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 5-6.
  9. ↑ a b Armstrong 1988 ↓, s. 8.
  10. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 5–7.
  11. ↑ y, Louis Armstrong – Giganci Jazzu – Agora [online], Ogólnopolski cykl koncertów jazzowych Era Jazzu, 4 sierpnia 2018 [dostęp 2020-04-22] (pol.).
  12. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 19, 25.
  13. ↑ Satchmo and the Jews.
  14. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 25–28,191.
  15. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 30–33, 36–38.
  16. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 41–42.
  17. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 46–47, 62.
  18. ↑ Laurence Bergreen Louis Armstrong: an extravagant life.
  19. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 46, 58, 68, 88, 93.
  20. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 72–74.
  21. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 105–107, 135, 191.
  22. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 137, 142.
  23. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 168–171.
  24. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 179–191.
  25. ↑ a b c d e f g h i Armstrong 1988 ↓, s. 191.
  26. ↑ Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 52.
  27. ↑ Laurence Bergreen, Louis Armstrong: An Extravagant Life, New York: Broadway Books, 1997, s. 491, ISBN 0-553-06768-0, OCLC 36755811.
  28. ↑ Albin Krebs: Louis Armstrong, Jazz Trumpeter and Singer, Dies. nytimes.com, 1971-07-07. [dostęp 2012-12-23]. Cytat: Louis Armstrong, the celebrated jazz trumpeter and singer, died in his sleep yesterday morning at his home in the Corona section of Queens. (ang.).
  29. ↑ Louis Armstrong w bazie Find a Grave (ang.)
  30. ↑ James Lincoln Collier, Louis Armstrong, a biography, London 1985, s. 333, ISBN 0-330-28607-2, OCLC 37658716 [dostęp 2021-08-03].
  31. ↑ Louis Armstrong Dies: 1971 Year in Review. Upi.com, 28 grudnia 1971. [dostęp 2009-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-24)].
  32. ↑ Armstrong 1988 ↓, s. 114, 123, 135, 191.
  33. ↑ Opowieść o Armstrongu, czasopismo „Jazz” z 1957 roku, numery 3-9.

Bibliografia

edytuj
  • Louis Armstrong: Moje życie w Nowym Orleanie. Stefan Zondek (tłum.). Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1988. ISBN 83-224-0392-5.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Louis_Armstrong&oldid=75211107”