Lista Grundmanna
Lista Grundmanna – zaszyfrowany spis składnic dóbr kultury, które władze hitlerowskie urządzały od 1942 na terenie Dolnego Śląska, celem zabezpieczenia skarbów historii przed zniszczeniami wojennymi, np. w drodze alianckich bombardowań poszczególnych miast III Rzeszy.
.jpg)
Listę sporządził Günther Grundmann – niemiecki historyk sztuki i konserwator, który przebywał na Dolnym Śląsku od 1932 i poznał dużą część tutejszych miłośników sztuki. Na liście (która kończy się na 21 czerwca 1944) znajdowało się około 80 miejsc na terenie Dolnego Śląska – kościołów, pałaców, piwnic, sztolni, wyrobisk i innych obiektów. Jedynym miejscem na liście poza Dolnym Śląskiem był pałac w Prudniku, który znajduje się na Górnym Śląsku[1]. Nie mając dokładnego rozeznania, jakie prace znajdują się w rękach poszczególnych kolekcjonerów, twórca listy rozesłał do 250 osób znanych z posiadania cennych zbiorów, prośbę o podanie spisu szczególnie cennych zabytków, które chcieliby oni ocalić od dewastacji. Odpowiedziało 160 osób. Kolekcjonerzy wytypowali 552 obrazy, 90 rzeźb, 373 meble, grafiki i kilka tysięcy przedmiotów rzemieślniczych.
Spis, odnaleziony po wojnie w gruzach Urzędu Konserwatorskiego we Wrocławiu, rozszyfrował Józef Gębczak, polski historyk sztuki. Po wojnie wszystkie miejsca z listy Grundmanna odwiedziła polska komisja rewindykacyjna Ministerstwa Kultury i Sztuki pod przewodnictwem Witolda Kieszkowskiego (tzw. Komisja Kieszkowskiego) – dyrektora Naczelnej Dyrekcji Muzeów. Skrytki w części nie były już kompletne. Przypuszcza się, że po 21 czerwca 1944, Grundmann wykonał jeszcze ok. 100 dodatkowych skrytek, których spis nie dochował się do naszych czasów.
Przypisy
edytuj- ↑ Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 140. ISBN 83-65916-45-2.
Bibliografia
edytuj- Leszek Adamczewski, Tajemnicza góra Buchholz, w: Głos Wielkopolski, 21-22.5.2008, s.25
- spis skrytek - dostęp 25 VII 2021
- Wprost - dostęp 16.9.2012
- Rynek i Sztuka - dostęp 16.9.2012
- krótka informacja. wroclaw1.za.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. - dostęp 16.9.2012
- J. Kowalski, J.R. Kudelski, R. Sulik, Lista Grundmanna, Warszawa 2015.