Kruchaweczka namakająca

Kruchaweczka namakająca
	; Kruchaweczka namakająca w stanie wilgotnym
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	kruchaweczka
Gatunek	kruchaweczka namakająca
	Nazwa systematyczna
	Psathyrella piluliformis (Bull.) P.D. Orton; Notes R. bot. Gdn Edinb. 29: 116 (1969)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kruchaweczka namakająca (Psathyrella piluliformis (Bull.) P.D. Orton) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrella, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1791 r. przez Pierre’a Buillarda jako Agaricus piluliformis (gatunek pieczarki). W 1969 r. Peter Darbishire Orton przeniósł go do rodzaju Psathyrella (kruchaweczka) i nadał mu obecną nazwę^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Agaricus hydrophilus Bull. 1791
Agaricus piluliformis Bull. 1783
Drosophila appendiculata var. pilulaeformis (Bull.) Kühner & Romagn. 1953
Drosophila hydrophila (Bull.) Quél. 1886
Drosophila hydrophila (Bull.) Quél. 1886 var. hydrophila
Drosophila hydrophila var. piluliformis (Bull.) Quél. 1886
Drosophila piluliformis (Bull.) Quél. (1886)
Drosophila subpapillata (P. Karst.) Kühner & Romagn. 1953
Hypholoma hydrophila (Bull.) Quél. 1872
Hypholoma piluliforme (Bull.) Gillet 1878
Hypholoma subpapillatum P. Karst. 1879
Psathyrella hydrophila (Bull.) Maire (1937)
Psathyrella hydrophila (Bull.) Maire 1937 var. hydrophila
Psathyrella subpapillata (P. Karst.) Schulm. 1955
Psathyrella subpapillata (P. Karst.) Romagn. 1982

Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako maślanka wodolubna lub kruchaweczka wilgotna^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy od 2 do 5 cm (wyjątkowo do 7 cm). Początkowo jest dzwonkowaty, później coraz bardziej rozpostarty, na koniec płaski. Powierzchnia naga i nigdy nie jest lepka. Na młodych owocnikach znajdują się białawe, delikatne resztki osłony, czasami zwisające z brzegów kapelusza. Jest higrofaniczny: w stanie wilgotnym ma barwę czerwonobrązową lub ciemnobrązową, w stanie suchym ochrowobeżową. W stanie wilgotnym brzegi kapelusza drobno prążkowane (prześwitujące blaszki)^[4].

Blaszki

Gęste, za młodu jasnobeżowe, potem brązowoczarne (bez odcienia fioletowego). Cystydy są umiejscowione na ostrzu i powierzchni blaszek^[4].

Trzon

Wysokość do 8 cm, grubość 4–8 mm. Jest pusty, bardzo łamliwy, czasami nieco falisty, nierówny. Powierzchnia naga, czasami z białawymi włókienkami będącymi resztkami osłony. Pierścienia brak. U młodych owocników trzony są jasne, u starszych ciemnieją^[5].

Miąższ

Biały i bardzo kruchy, o niewyraźnym zapachu i smaku^[6].

Wysyp zarodników

Czarnobrązowy. Zarodniki owalne lub elipsoidalne, o rozmiarach 4,5–6,5 × 3–4 µm^[5], bez pory rostkowej^[4].

Gatunki podobne

Łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis), posiadający dwubarwny kapelusz o podobnych odcieniach, różni się brązowym trzonem z pierścieniem. Jadalny^[4],
Kruchaweczka zaroślowa (Psathyrella candolleana), która jest miodowożółta, jaśniejsza nawet w stanie wilgotnym^[4].

Występowanie i siedlisko

Gatunek pospolity w Ameryce Północnej i w Europie^[5]. Z terenów Azji podano występowanie tego gatunku w Japonii i na Tajwanie^[7]. W Polsce jest pospolity^[8].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Rośnie w lasach i parkach na drewnie liściastym, głównie na bukach, grabach, dębach. Najczęściej rośnie na pniakach lub na leżących na ziemi pniach i gałęziach drzew. Na drewnie iglastym spotykany jest bardzo rzadko. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada, w kępkach lub gromadnie^[3]^[5].

Znaczenie

Powoduje gnicie drewna. Grzyb jadalny, nadający się do zup i sosów^[9]. Ma jednak mierne wartości smakowe, a ze względu na możliwość pomylenia go z podobnymi, lecz trującymi gatunkami odradza się jego zbieranie w celach spożywczych^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 558, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e EwaldE. Gerhardt EwaldE., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Kruchaweczka piluliformis (Bull.) Orton PD [online] [dostęp 2013-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-20] .
↑ Grzybland [online] [dostęp 2013-09-18] .
↑ Występowanie Psathyrella piluliformis na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2015-12-16] .
↑ MarekM. Snowarski MarekM., Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 157, ISBN 978-83-7073-776-4 .
↑ AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 208, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 558, ISBN 83-89648-09-1 .

[ger-4] EwaldE. Gerhardt EwaldE., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[cal-5] Kruchaweczka piluliformis (Bull.) Orton PD [online] [dostęp 2013-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-20] .

[gr-6] Grzybland [online] [dostęp 2013-09-18] .

[disc-7] Występowanie Psathyrella piluliformis na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2015-12-16] .

[snow-8] MarekM. Snowarski MarekM., Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 157, ISBN 978-83-7073-776-4 .

[gmin-9] AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 208, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]