Wikipedia

Kostka Rubika

układanka logiczna
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 24 lis 2024. Od tego czasu wykonano 2 zmiany, które oczekują na przejrzenie.

Kostka Rubika (węg. Bűvös kocka – „magiczna kostka”) – zabawka logiczna wynaleziona przez Ernő Rubika w 1974 roku, a w 1976 roku skonstruowana i opatentowana w Japonii przez inżyniera Terutoshiego Ishige. Wynalazca kostki Ernő Rubik po raz pierwszy układał kostkę przez miesiąc[1].

Kostka Rubika
Ilustracja
Autor

Ernő Rubik

Zalecenia wiekowe

od 8 lat

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zasady i mechanika gry

edytuj
 
Kostka Rubika
 
Budowa kostki Rubika

Zabawa kostką polega na takim ułożeniu kwadratów, aby na każdej ścianie wszystkie posiadały jeden kolor. Składa się ona z 26 sześcianów i przegubu umieszczonego w środku. Przegub ten umożliwia każdej z zewnętrznych warstw kostki obrót wokół osi prostopadłej do danej warstwy i przechodzącej przez środek kostki.

Liczba kombinacji różnych ułożeń kostki 3x3x3 wynosi ponad tryliony[2][3], tj.

8! x 3^7 x 12! x 2^5 = 1 351 625 102 327 808 000 (ponad 1.35 tryliona)

lub

 

Najpopularniejsze techniki układania Kostki Rubika:

Polskie systemy:

Oprócz tego, istnieją metody pozwalające ułożyć kostkę bez patrzenia. Najczęściej wykorzystywane z nich to:

Optymalne rozwiązanie

edytuj

Od początku rozpowszechnienia kostki Rubika zastanawiano się, jaka jest minimalna liczba ruchów potrzebna do rozwiązania każdego ułożenia. Już w 1995 wiedziano, że optymalna liczba zawiera się w przedziale 20-29, czyli istnieje pomieszana kostka, którą da się ułożyć tylko w 20 lub więcej ruchach oraz każdą kostkę da się rozwiązać w 29 ruchach lub mniej[5][6]. W 2010 zespół matematyków za pomocą serwerów Google udowodnił, że ‘boską’ liczbą dla kostki Rubika jest 20. Oznacza to, że każde ułożenie można rozwiązać maksymalnie w 20 ruchach (choć zazwyczaj wystarczy 15-19 ruchów)[5][7].

Największa kostka Rubika

edytuj

Największą kostką Rubika jest stworzona przez Grégoire Pfennigiego w 2017 r. kostka 33×33[8].

Rodzaje kostek

edytuj
 
Rodzaje kostek (zgodnie ze wskazówkami zegara od pierwszej w górnym rzędzie): V-Cube 7, Professor’s Cube, V-Cube 6, Pocket Cube, oryginalna kostka Rubika, Rubik’s Revenge
 
Układanka pięciowymiarowa
 
Obecny standard kolorów
 
Kostka 11×11×11

Kostki sześcienne:

  • 2×2×2 (Rubik’s Mini Cube)
  • 3×3×3 (oryginalna Rubik’s Cube)
  • 4×4×4 (Rubik’s Revenge)
  • 5×5×5 (Rubik’s Professor Cube)
  • 6×6×6
  • 7×7×7
  • 8×8×8
  • 9×9×9
  • 10×10×10
  • 11×11×11
  • 13×13×13
  • 17×17×17
  • Square-1
  • Fisher Cube (łamigłówka skonstruowana przez Tony’ego Fishera)
  • Void Cube (kostka 3×3×3 bez elementów centrowych)
  • Mirror Cube (kostka, w której każdy element posiada inny kształt)
  • Skewb (modyfikacja kostki pyraminx do formatu sześciennego)
  • Gear Cube (kostka posiadająca zębatki)

Kostki dwunastościenne:

  • Kilominx – najmniejsza z dwunastościanów
  • Megaminx
  • Starminx
  • Gigaminx
  • Teraminx
  • Petaminx – największa z powszechnie dostępnych dwunastościanów, składa się z 218 elementów, a całkowita liczba kombinacji ułożeń to około 1,95×10160, czyli 19,5 sekswicyliardów

Kostki ośmiościenne:

  • Diamond
  • Octahedron
  • Rubik’s UFO

Kostki czworościenne:

Kostki o innych kształtach:

  • Rubik's Twist – układanka w kształcie węża, z której można ułożyć różne figury 3D i 2D
  • Rubik’s Magic – łamigłówka w kształcie prostokątnej płytki
  • Clock – łamigłówka z zegarami
  • Floppy Cube – kostka 1×3×3.
  • 1×2×2
  • 1×2×3
  • 1×3×3
  • 2×2×4
  • 2×3×3
  • 2×3×4
  • 3×3×4
  • 3×3×5
  • 3×3×6
  • 3×3×7
  • 3×3×8
  • 3×3×9
  • 3×4×5
  • 4×4×2
  • 4×4×5
  • 5×5×4
  • Pentahedron
  • Dino’s cube (kostka z ruchomymi centrami)
  • Tower cube 2×2×3

Oficjalne rekordy World Cube Association

edytuj
Osobny artykuł: Speedcubing.

Stan na 16 czerwca 2023 roku

Kostka Rubika 3×3×3[9]

edytuj
Ville Seppänen układa kostkę z zawiązanymi oczami w 49,83 sekund (2010)

Świat

edytuj
Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 3,13 s   Max Park Pride in Long Beach 2023
2 3,44 s   Luke Garrett Flag City Summer 2023
3 3,47 s   Yiheng Wang MYHM Singapore Championship 2024
3 3,47 s   Yusheng Du Wuhu Open 2018
5 3,66 s   Tymon Kolasiński Flatåsen Open 2024
6 3,74 s   Claudio Matias Cancino Bruna Viña Masters 2024
7 3,88 s   Jode Brewster Tassie Summer 2023
8 3,89 s   Asher Kim-Magierek Rose City 2022
9 4,01 s   Ruihang Xu Vietnam Championship 2023
10 4,02 s   Natthaphat Mahtani Bangkok Cube Day Winter 2024
  • Pierwszy zanotowany wynik układania kostki Rubika 3×3×3 z 1980 roku wynosi 54 sekundy[10].
  • W 1982 roku zorganizowano pierwsze mistrzostwa, gdzie poprawny układ pól ułożono w 22,95 sekundy[11].
  • Pierwsze ułożenie Kostki Rubika w czasie poniżej 10 sekund w historii miało miejsce 5 maja 2007 roku na Spanish Open, a dokonał tego Francuz Thibaut Jacquinot (9,86 s.)[12].

Polska

edytuj
Mj. Świat Czas Imię i nazwisko Zawody w domu
1 5 3,66 s   Tymon Kolasiński Flatåsen Open 2024
2 12 4,05 s   Radosław Marcinek SLS Październik 2023
3 24 4,24 s   Magdalena Pabisz Dębica Cubing Winter 2024
4 62 4,59 s   Jakub Kipa Polish Championship 2018
5 74 4,65 s   Olaf Kuźmiński Cube4fun DW Warsaw 2023

Rekordy ułożenia Kostki 3×3×3 w innych sytuacjach

edytuj
  • Jedną ręką:   Sean Patrick Villanueva – 6,05 s[13]
  • Stopami:   Mohammed Aiman Koli – 15,56 s[14]
  • Z zawiązanymi oczami:   Tommy Cherry – 12,00 s[15]
  • Najmniejszą liczbą ruchów:   Sebastiano Tronto – 16 ruchów[16]

Kostka 4×4×4[17]

edytuj
Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 15,83 s   Max Park Nub Open Yucaipa 2024
2 17,13 s   Sebastian Weyer French Championship 2023
3 17,83 s   Tymon Kolasiński Melbourne Summer 2024
4 17,98 s   Feliks Zemdegs Altona Algorithms Attempt 2 2021
5 18,65 s   Matty Hiroto Inaba Hawaiʻi Big Island Winter 2024

Kostka 5×5×5[18]

edytuj
Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 32,52 s   Max Park DFW Megacomp 2024
2 33,10 s   Seung Hyuk Nahm Daegu Cold Winter 2024
3 33,57 s   Tymon Kolasiński Stevenage April 2024
4 36,41 s   Đỗ Quang Hưng Singapore Max 2023
5 36.75 s   Kai-Wen Wang Maru Cube Day 2023

Kostka 6×6×6[19]

edytuj
Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 0:59,74 s   Max Park Southeast Championship 2022
2 1:02,67 s   Seung Hyuk Nahm Daegu Cold Winter 2024
3 1:02.87 s   Tymon Kolasiński Melbourne Summer 2024
4 1:10,58 s   Ciarán Beahan WCA World Championship 2023
5 1:10,76 s   János Bereczki Arad Cubing 2023

Kostka 7×7×7[20]

edytuj
Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 1:35,68 s   Max Park Marshall Cubing September 2022
2 1:41,29 s   Seung Hyuk Nahm Please Big Cubes Korea 2022
3 1:42,51 s   János Bereczki Mysłowice Big Cube Open 2022
4 1:43,49 s   Ciarán Beahan Bristol Winter 2024
5 1:45,15 s   Anyu Zhang Please Don't Pop Austin 2024

Kostka 2×2×2[21]

edytuj
Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 0,43 s  Teodor Zajder Warsaw Cube Masters 2023
2 0,44 s  Vako Marchilashvili Tbilisi April Open 2024
3 0,47 s  Guanbo Wang (王冠博) Northside Spring Saturday 2022
4 0,49 s  Maciej Czapiewski Grudziądz Open 2016
5 0,50 s  Zayn Khanani Babylon Summer 2022

Rekordy maszyn

edytuj

Notowane są również rekordowe osiągnięcia maszyn w układaniu kostek Rubika. Robot skonstruowany przez niemieckiego inżyniera Alberta Beera ustanowił rekord w układaniu kostki 3×3×3 wynikiem 0,637 sekundy, kostkę 4×4×4 maszyna sterowana przez smartfon Huawei Ascend P6 ułożyła w 1 minutę i 18,68 sekundy. Kostkę 9×9×9 przy sterowaniu Samsungiem Galaxy S3 maszyna ułożyła w 34 minuty i 25,89 sekundy[22]. 3 marca 2017 r. na Youtube został umieszczony filmik przedstawiający robota układającego kostkę 3×3×3 w czasie 0,637 sekundy[23][24].

Znak towarowy

edytuj

Od 2021 roku SPIN MASTER TOYS UK LIMITED administruje i kontroluje wszelkie międzynarodowe prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika, w związku z ich sprzedażą przez Rubik’s Brand Limited. W trybie międzynarodowej rejestracji chronione są dwa przestrzenne znaki towarowe przedstawiające Kostkę Rubika[25]. Na terenie Unii Europejskiej zarejestrowane jest 26 wspólnotowych znaków towarowych związanych z Kostką Rubika, w tym m.in. słowne znaki towarowe RUBIK oraz RUBIK’S, a także szereg znaków towarowych przestrzennych[26]. 25 listopada 2014 r. luksemburski Sąd nie zgodził się na unieważnienie przestrzennego wspólnotowego znaku towarowego nr 000162784[27].

Przed rokiem 2021 prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika kontrolował Rubik’s Brand Ltd. Niektóre znaki towarowe były też zarejestrowane przez Seven Towns Ltd w imieniu Rubik’s Brand Ltd[28].

10 listopada 2016 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-30/15 P, w którym uchyla wyrok Sądu Unii Europejskiej z dnia 25 listopada 2014 r. i unieważnił ochronę tego znaku. W Polsce w okresie 1983–1993 prawa do znaku słownego „kostka Rubika” należały do Konsumex Külkereskedelmi Vallalat z Budapesztu, ale po 10 latach od zarejestrowania nie zostały przedłużone i wygasły[29][30].

Zobacz też

edytuj
Informacje w projektach siostrzanych
   Multimedia w Wikimedia Commons
   Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

edytuj
  1. ↑ „Focus”. Lipiec 2008 nr 7. Michał Wójcik. 1234-9992. 
  2. ↑ 43 252 003 274 489 856 000: Rubik’s Cube and Quantum Chromodynamics – Human Mathematics. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)]. (ang.).
  3. ↑ Konrad Graczyk: www.rubiks-www.rubikscube-solution.pl
  4. ↑ https://web.archive.org/web/20050406062104/http://www.zborowski.republika.pl/ metoda zb.
  5. ↑ a b T. Rokicki, H. Kociemba, M. Davidson, J. Dethridge: God’s Number is 20. (ang.).
  6. ↑ Stefan Pochmann, Analyzing Human Solving Methods for Rubik’s Cube and similar Puzzles (Diploma Thesis) [online], marzec 2008, s. 16 (ang.).
  7. ↑ Marek Kordos i Tomasz Idziaszek: Kostka Rubika – wspomnienia z dawnych lat. Delta, 5 2011.
  8. ↑ Largest order Rubiks / magic cube [online], Guinness World Records [dostęp 2021-12-21] (ang.).
  9. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  10. ↑ Historia kostki Rubika. [dostęp 2012-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-21)].
  11. ↑ WCA Official Results 3x3x3 World Championship 1982. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  12. ↑ 18 sekund w 33 lata....
  13. ↑ Rekordy World Cube Association
  14. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3 With feet.
  15. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3 Blindfolded.
  16. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3 Fewest moves.
  17. ↑ WCA Official Results 4x4x4. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  18. ↑ WCA Official Results 5x5x5. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  19. ↑ WCA Official Results 6x6x6. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  20. ↑ WCA Official Results 7x7x7. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  21. ↑ WCA Official Results 2x2x2. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  22. ↑ Rubik znów pokonany. automatyka.pl, 27 marca 2014. [dostęp 2014-03-31]. (pol.).
  23. ↑ Jay Flatland: World’s Fastest Rubik’s Cube Solving Robot. www.youtube.com, 2016-01-11. [dostęp 2016-02-06].
  24. ↑ Tomasz Kulas: Kostka Rubika w 1 sekundę. www.chip.pl, 2016-01-25. [dostęp 2016-02-06].
  25. ↑ Informacje dotyczące znaków towarowych nr IR.715571 i IR.1045962 zarejestrowanych w WIPO https://www3.wipo.int/madrid/monitor/en/. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
  26. ↑ https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/owners/1172760; https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/owners/1277445; EUIPO – European Union Intellectual Property Office. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
  27. ↑ Wyrok Sądu z 25 listopada 2014 r. w sprawie T- 450/09 Simba Toys GmbH & Co. KG przeciwko OHIM. InfoCuria – Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. [dostęp 2014-12-03]. (pol.).
  28. ↑ Informacja prawna na oficjalnej stronie Rubuk’s Brand Ltd.. www.rubiksbrand.com. [dostęp 2014-12-03]. (ang.).
  29. ↑ Znak towarowy nr 59956. [w:] Kopia bazy danych Urzędu Patentowego RP na Money.pl [on-line]. [dostęp 2013-02-09].
  30. ↑ https://ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl/search/pwp-details/Z.081096

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kostka_Rubika&oldid=75344189”