Standardowy język kantoński
Standardowy język kantoński, yue – jeden z języków chińskich używany na południu Chin, w Hongkongu i Makau, a także przez potomków chińskich emigrantów w Azji Południowo-Wschodniej i innych rejonach świata. Jego nazwa wywodzi się od prowincji Guangdong. Liczbę użytkowników kantońskiego szacuje się ogółem na 55 mln (z uwzględnieniem wszystkich pokrewnych dialektów z grupy yue).
| Obszar |
Chiny, Hongkong, Makau, Tajwan, w mniejszym stopniu: Korea Północna, Korea Południowa, Wietnam, Singapur, Filipiny, Kambodża, Malezja i inne kraje | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 55 mln[1] | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Status oficjalny | |||||
| język urzędowy | Hongkong, Makau | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-1 | zh | ||||
| ISO 639-2 | chi | ||||
| ISO 639-3 | yue | ||||
| ISO 639-6 | yyef, guzh | ||||
| Glottolog | cant1236 | ||||
| Linguist List | yue-can | ||||
| WALS | cnt | ||||
| Występowanie | |||||
 dialekty Yue | |||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Standardowy język kantoński
edytujKantoński jest językiem hongkońskiej popkultury. To w nim najczęściej nagrywane są dialogi w filmach z Hongkongu oraz miejscowe piosenki (patrz: Cantopop). Właśnie ze względu na ogromny wpływ mediów hongkońskich odmiana używana w tym mieście uważana jest obecnie za standardową i najbardziej prestiżową, pomimo iż wcześniej to dialekt miasta Guangzhou (pol. Kanton) uchodził za „najczystszą” formę tego języka[2]. Poza formą standardową istnieje cały szereg dialektów, często znacznie różniących się od siebie, określanych także jako język kantoński lub yue.
System fonologiczny
edytujZ innymi językami chińskimi kantoński dzieli pismo, jednak jego wymowa jest bardziej skomplikowana od mandaryńskiego (większa liczba tonów i wygłosów). Od języka średniochińskiego kantoński oddzielił się ok. VII wieku, kiedy Chińczycy skolonizowali tereny dzisiejszego południa kraju. W trakcie ewolucji kantoński przeszedł mniejsze zmiany niż mandaryński i uważa się, że jest bardziej zbliżony do średniochińskiego, którego wymowę próbują zrekonstruować sinolodzy. Na przykład wiersze z epoki Tang czytane po kantońsku rymują się częściej, niż kiedy czytane są w lekcji mandaryńskiej. W przeciwieństwie do dialektów mandaryńskich, kantoński zachował spółgłoski zwarte -p, -t, -k na końcu wyrazu oraz wygłosowe -m. Posiada bogaty zasób tonów – łącznie z wariantami jest ich aż dziesięć, z czego sześć uważa się za podstawowe[3].
Młode pokolenie wykazuje tendencję do upraszczania pewnych głosek, zwłaszcza tylnojęzykowego „ng”. Tak więc zamiast „ngő” wymawiają „ő” (ja). Również ze zbitek „kw” i „gw” często wypada „w”, np. gwóng dung wá („język kantoński”) wymawiane jest jako góng dung wá. „l” często używane jest zamiast „n” np. ngő ngōi néi („kocham cię”) wymawiane jest przez młodych ludzi ő ōi léi[4].
Zapis języka kantońskiego
edytujIstnieją dwa sposoby zapisu języka kantońskiego za pomocą znaków chińskich. Dzięki temu, że pismo chińskie ma charakter ideograficzny, jeden ze sposobów zapisu zbliżony jest wizualnie do języka mandaryńskiego, natomiast znaki odczytuje się zgodnie z wymową kantońską. Drugi sposób to dokładny zapis potocznego języka kantońskiego, różniącego się znacznie szykiem zdania, idiomatyką itd. W tym przypadku słownictwo języka kantońskiego również w piśmie częściowo różni się od języka ogólnonarodowego. Stworzono nawet ponad tysiąc znaków używanych jedynie do zapisu słów kantońskich[5]. Z tego też powodu powstała odrębna Wikipedia po kantońsku.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Chinese, Yue, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2010-12-16] (ang.).
- ↑ Kam Y Lau, Cantonese Phrasebook, wyd. 2nd ed, Hawthorn, Vic., Australia: Lonely Planet Publications, 1995, s. 5-7, ISBN 0-86442-340-3, OCLC 34039466.
- ↑ Kam Y Lau: Cantonese Phrasebook str. 8
- ↑ Kam Y Lau: Cantonese Phrasebook str. 7
- ↑ Cantonese. omniglot.com. [dostęp 2010-12-16]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- Cantonese Chinese Phrase Book, Berlitz Publishing, Singapur 2005 (ang.).
- Kam Y Lau, Cantonese Phrasebook, wyd. 2nd ed, Hawthorn, Vic., Australia: Lonely Planet Publications, 1995, ISBN 0-86442-340-3, OCLC 34039466 (ang.).