Jerzy Maksymiuk
Jerzy Jan Maksymiuk (ur. 9 kwietnia 1936 w Grodnie) – polski dyrygent, pianista, kompozytor muzyki poważnej i filmowej, felietonista, animator życia muzycznego. Kawaler Orderu Orła Białego.
 Jerzy Maksymiuk, ok. 1992 | |
| Data i miejsce urodzenia |
9 kwietnia 1936 |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Instrumenty |
fortepian |
| Zawód |
dyrygent, kompozytor |
| Zespoły | |
| Sinfonia Varsovia | |
| Odznaczenia | |
    
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujSyn Romana[1]. W 1947 Jerzy Maksymiuk wraz z najbliższą rodziną przybył do Polski z Grodna. Rodzina osiedliła się w Białymstoku na Bojarach, gdzie mieszkali ich krewni. Młody Maksymiuk uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 10 w Białymstoku. Był uczniem u kompozytora Jana Tarasiewicza, przyjaciela Rachmaninowa i Sibeliusa.[2] Rodzina zamieszkała w drewnianym domu (obecnie nie istnieje), który własnoręcznie wzniósł jego ojciec. Po ukończeniu podstawówki Maksymiuk wyjechał do Warszawy, gdzie kontynuował naukę w liceum muzycznym[3].
Następnie studiował kompozycję pod kierunkiem Piotra Perkowskiego (ukończył w 1962), grę na fortepianie u Jerzego Lefelda (ukończył w 1964) oraz dyrygenturę w klasie Bogusława Madeya (ukończył w 1969), w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie).
W 1961 został zwycięzcą pierwszej edycji Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Ignacego Jana Paderewskiego[4].
W latach 1970–1972 był dyrygentem Teatru Wielkiego w Warszawie. W 1972 stanął na czele zespołu złożonego z członków Warszawskiej Opery Kameralnej, który – od 1973 znany jako Polska Orkiestra Kameralna – zyskał międzynarodową sławę. W 1984 orkiestra zmieniła nazwę na Sinfonia Varsovia – Polska Orkiestra Kameralna. Zespół działa w oparciu o Fundację Sinfonia Varsovia i korzysta ze wsparcia miasta stołecznego Warszawy.
W 1973 Maksymiuk rozpoczął pracę z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. W 1975 dyrygował orkiestrą podczas finałowych przesłuchań na Międzynarodowym Konkursie im Fryderyka Chopina w Warszawie. W 1977 otrzymał kontrakt płytowy w firmie EMI. W 1979 wystąpił z Polską Orkiestrą Kameralną w Carnegie Hall, w Nowym Jorku, a w 1981 odbył z nią koncerty w Japonii, Australii, Nowej Zelandii, Stanach Zjednoczonych i Niemczech. W latach 1983–1993 kierował BBC Scottish Symphony Orchestra w Glasgow. W 1990 debiutował na koncertach BBC Proms w Royal Albert Hall, w Londynie. Podjął też współpracę z English National Opera, z którą przygotował premiery „Don Giovanniego” Wolfganga Amadeusa Mozarta (w 1991) i „Zemsty nietoperza” Johanna Straussa (w 1993). „Zemsta nietoperza” pod jego batutą, z zespołem Sinfonia Varsovia, została wystawiona w styczniu 2005, w Teatrze Polskim w Warszawie, z udziałem m.in. Iwona Hossa, Marta Boberska, Adam Kruszewski, Adam Zdunikowski, Agnieszka Wolska. Zamknięty koncert zorganizowany przy zaangażowaniu środków Sejmiku Województwa Mazowieckiego zapoczątkował działalność operetki w Warszawie (w kwietniu 2005 samorząd wojewódzki utworzył Mazowiecki Teatr Muzyczny Operetka).
Jerzy Maksymiuk jest promotorem muzyki współczesnej. Współtworzył „Warszawską Jesień” jako członek komisji repertuarowej Festiwalu. Od 2006 Członek Rady Programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Jest stałym felietonistą miesięcznika „Charaktery”.
Skomponował muzykę do ponad stu filmów, m.in. do filmu Sanatorium pod Klepsydrą w reżyserii Wojciecha Hasa[5]. W 2023 r. skomponował muzykę do hymnu 19. Lubelskiej Brygady Zmechanizowanej.
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- 1984 – Medal 40-lecia Polski Ludowej[6]
- 1986 – Nagroda za muzykę do filmu Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku
- 1990 – doctor honoris causa University of Strathclyde w Glasgow
- 1993 – laureat Gramophone Award za „The Confession of Isobel Gowdie” Jamesa MacMillana (EMI)
- 1995 – laureat Gramophone Award za II i III Koncert fortepianowy Nikołaja Medtnera (Hyperion)
- 1993 – honorowy tytuł Conductor Laureate BBC Scottish Symphony Orchestra
- 1998 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy artystycznej[1]
- 2000 – tytuł Honorowego obywatela Miasta Białegostoku
- 2005 – odznaczony przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[7]
- 2011 – Złoty Fryderyk Polskiej Akademii Fonograficznej[8]
- 2013 – Perła Honorowa Polskiej Gospodarki (w kategorii kultura), przyznawaną przez redakcję Polish Market[9]
- 2017 – Doktorat honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku[10]
- 2019 – Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości[11]
- 2021 – Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości[12]
- 2021 – Doktorat honoris causa Akademii Muzycznej w Bydgoszczy[13]
- 2023 – Doktorat honoris causa Uniwersytetu Fryderyka Chopina w Warszawie[14]
- 2024 – Order Orła Białego w uznaniu znamienitych zasług dla kultury polskiej, za wybitne osiągnięcia w pracy artystycznej, szczególnie w dziedzinie dyrygentury i sztuki kompozytorskiej[15][16]
W filmie
edytuj- 2016: Dyrygent (Film jest częścią Orkiestrownika, nowoczesnego przewodnika po muzyce klasycznej w formie bezpłatnej aplikacji mobilnej. Krok po kroku wprowadza w świat orkiestry, pokazuje instrumentarium, muzyków, dyrygenta, próbę i koncert)[17]
- 2018: Koncert na dwoje (film dokumentalny w reżyserii Tomasza Drozdowicza)[18].
- 2022: Maestro w Bydgoszczy (scenariusz i reżyseria: Katarzyna Marcysiak Realizacja: Jack Jack Films Jacek Owczarz Produkcja: Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy)[19]
Przypisy
edytuj- ↑ a b M.P. z 1998 r. nr 20, poz. 307.
- ↑ Monika Żmijewska, Białoruski Chopin spod Sokółki. Odkrywany po latach na nowo, Wyborcza.pl [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2024-09-12].
- ↑ Jerzy Maksymiuk. Spacer po dzielnicy Bojary. poranny.pl. [dostęp 2018-02-20]. (pol.).
- ↑ Laureaci I Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Ignacego Jana Paderewskiego.. strona internetowa konkursu. [dostęp 2011-07-01]. (pol.).
- ↑ Sanatorium pod Klepsydrą. (Muzyka). [w:] Internetowa baza filmu polskiego [on-line]. Filmpolski.pl. [dostęp 2016-07-16].
- ↑ Uznanie dla twórców kultury /w/ Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, str. 1-2
- ↑ Warszawa. Wręczono złote medale „Gloria Artis”. e-teatr.pl, 10 września 2005. [dostęp 2011-06-21].
- ↑ Przyznano polskie nagrody muzyczne - Fryderyki 2011. UniaEuropejska.org, 2011-05-13. [dostęp 2011-05-15]. (pol.).
- ↑ Laureaci z poprzednich edycji: Polish Market [online], polishmarket.com.pl [dostęp 2015-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-19].
- ↑ Maestro Jerzy Maksymiuk doktorem honoris causa UwB!
- ↑ Osoby zasłużone dla kultury odznaczone przez Prezydenta [online], prezydent.pl [dostęp 2020-08-08].
- ↑ Poznaliśmy laureatów Dorocznej Nagrody Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. instytutksiazki.pl, 15 października 2021. [dostęp 2021-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-15)].
- ↑ Vivat Jerzy Maksymiuk! Doctor honoris causa Akademii Muzycznej w Bydgoszczy!. radiopik.pl, 2021-11-19. [dostęp 2021-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-19)].
- ↑ Dyrygent Jerzy Maksymiuk z tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina [NASZE WIDEO] [online], www.pap.pl [dostęp 2023-11-01].
- ↑ Ordery Orła Białego w Święto Narodowe Trzeciego Maja. prezydent.pl, 2024-05-03. [dostęp 2024-05-03]. (pol.).
- ↑ M.P. z 2024 r. poz. 428 – pkt 1.
- ↑ DYRYGENT. [dostęp 2023-11-01].
- ↑ Concerto for Two. [dostęp 2018-09-24].
- ↑ Maestro w Bydgoszczy. [dostęp 2023-11-01].
Bibliografia
edytuj- M. Ługowska: Moim instrumentem jest orkiestra (Interview), in: 'Studio 1' (1992), s. 4–6.
- A. Grzejewska: Ten wariat Maksymiuk, Białystok 1994.
- L. Markiewicz, K. Bula, I. Siodmok (Wyd.): Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Telewizji, 1945-1995, Katowice 1995.
- A. Neuer: Maksymiuk Jerzy Jan, in: Encyklopedia Muzyczna, część biograficzna 6, 2000, s. 43.
- J. Maksymiuk, E. Piasecka: Maksymiuk na maksa, Warszawa 2002.
- M. Malkiewicz: Maksymiuk, Jerzy, in: Die Musik in Geschichte und Gegenwart, Personenteil, Bd. 11, Kassel etc. 2004, Sp. 895-896.