Jerzy Kukuczka
Józef Jerzy Kukuczka[3] (ur. 24 marca 1948 w Katowicach, zm. 24 października 1989 na Lhotse w Nepalu) – polski taternik, alpinista i himalaista, jako drugi człowiek na Ziemi zdobył Koronę Himalajów i Karakorum – wszystkie 14 głównych szczytów o wysokości ponad 8 tysięcy metrów (pierwszy był Reinhold Messner, któremu zajęło to szesnaście lat i cztery miesiące, Kukuczce niespełna osiem lat). Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych himalaistów w historii.
 Jerzy Kukuczka na Mount Everest w 1980 roku | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 marca 1948 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 października 1989 |
| Przyczyna śmierci |
upadek z wysokości po pęknięciu liny |
| Miejsce spoczynku |
lodowa szczelina na Lhotse |
| Narodowość | |
| Edukacja |
Studium Trenerów Alpinizmu |
| Małżeństwo | |
| Dzieci |
Maciej, Wojciech |
| Odznaczenia | |
    
| |
.jpg)
Życiorys
edytujBył beskidzkim góralem, którego rodzina pochodzi z Istebnej. Wyznawał katolicyzm[4][5].
Uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 13 w Katowicach-Bogucicach[6]. W szkole średniej uprawiał przez pewien czas podnoszenie ciężarów, aż do momentu, kiedy dostał zakaz lekarski uprawiania tego sportu.
W 1965 roku został członkiem Harcerskiego Klubu Taternickiego im. gen. Mariusza Zaruskiego w Katowicach. HKT, należący do Hufca Katowice-Zachód, prowadził działalność turystyczną na rzecz hufca, organizując imprezy turystyczne z wykorzystaniem elementów z zakresu wspinaczki. W działaniach tych brał czynny udział Jerzy Kukuczka. W 1966 roku wstąpił do Koła Katowickiego Klubu Wysokogórskiego i ukończył tatrzański kurs wspinaczkowy. W czasie harcerskiego zimowiska w Kowarach zimą 1967/68 uzyskał stopień przewodnika, a następnie – podharcmistrza. W HKT pełnił funkcje przewodniczącego Komisji Rewizyjnej (1967–1969) oraz szefa komórki szkoleniowo-kwalifikacyjnej (1971–1975). Razem z nim proporczyk Harcerskiego Klubu Taternickiego znalazł się na najwyższych szczytach Ziemi.
Spośród 14 ośmiotysięczników zdobytych w latach 1979–1987 na 8 wszedł nowymi drogami[7] (według informacji Polskiego Związku Alpinizmu na jedenaście wszedł nowymi drogami[8]). Poza swoim pierwszym ośmiotysięcznikiem wspinał się albo w ekstremalnie ciężkich warunkach zimą albo nowymi trasami, 7-krotnie w stylu alpejskim, na 4 zimą (3 pierwsze wejścia zimowe), na 1 szczyt samotnie – żaden inny zdobywca 14 ośmiotysięczników nie może pochwalić się takim bilansem. W ciągu niespełna dwóch lat (21 stycznia 1985 r. – 10 listopada 1986 r.) zdobył sześć ośmiotysięczników, z czego dwa po raz pierwszy zimą, na trzech kolejnych wytyczył nowe drogi (w tym niezwykle trudne na Nanga Parbat i K2). Wolno aklimatyzował się, za to słynął z ogromnej wytrzymałości psychicznej i fizycznej. Jego partnerami byli m.in. Wojciech Kurtyka, Artur Hajzer, Krzysztof Wielicki oraz Ryszard Pawłowski.
W 1988 na igrzyskach olimpijskich w Calgary wraz z Reinholdem Messnerem nagrodzony srebrnym Orderem Olimpijskim. Reinhold Messner odmówił przyjęcia medalu, uzasadniając swój gest tym, że uważa alpinizm za twórczość, a nie rywalizację[9]. Kukuczka przyjął medal, ponieważ w wyczynowym wspinaniu widział sportowe wartości, co niejednokrotnie podkreślał: W alpinizmie, jak w szachach – mówił – jest miejsce na swego rodzaju twórczość i sportową rywalizację. Gdyby jej zabrakło, być może nigdy bym się nie wspinał.
Mnie nie wystarczy być tylko w górach – dodał później – nie wystarczy być na wyprawie. Uważam, że jeżeli się podchodzi pod górę, to z jakimś celem, a tym celem jest wejść na tę górę.
Zginął na wysokości 8300 metrów 24 października 1989 podczas wejścia na Lhotse nową drogą przez słynną, niezdobytą wówczas południową ścianę. Szczyt atakował wspólnie z Ryszardem Pawłowskim. Kukuczka wspinał się jako pierwszy i tuż przed granią szczytową odpadł. Lina, nie wytrzymując obciążenia, pękła, a wspinacz spadł w dwukilometrową przepaść. Ciała Kukuczki nigdy nie odnaleziono, ale oficjalna wersja brzmiała, że Kukuczkę pochowano w lodowej szczelinie, nieopodal miejsca upadku. Taki krok był podyktowany wymaganiem odnalezienia ciała do wypłaty odszkodowania dla rodziny zmarłego[9].
Jerzy Kukuczka miał żonę Cecylię Ogrodzińską[1][2] oraz dwóch synów: Macieja i Wojciecha[10]. Młodszy z jego synów, Wojciech, zdobył Mount Everest[11].
Najważniejsze osiągnięcia
edytuj- zdobycie Korony Himalajów i Karakorum (w ciągu zaledwie ośmiu lat: 1979-1987) jako drugi człowiek na świecie (po Reinholdzie Messnerze[10][12][13])
- wytyczenie jedenastu nowych dróg na zdobytych ośmiotysięcznikach[8] (do chwili obecnej niepobity rekord, droga na K2 nigdy nie została powtórzona)
- siedem wejść na ośmiotysięczniki w stylu alpejskim[10] (w tym na K2)
- jako jedyny człowiek na świecie zdobył dwa ośmiotysięczniki w ciągu jednej zimy
- zdobycie czterech ośmiotysięczników zimą, w tym trzech po raz pierwszy w historii: Dhaulagiri I, Kangchendzonga, Annapurna (na Czo Oju wszedł razem z Zygmuntem Andrzejem Heinrichem 3 dni po pierwszych zimowych zdobywcach tego szczytu – pierwszego zimowego wejścia dokonali Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski 12 lutego 1985)[8][10][14]
- zdobycie w ciągu niespełna dwóch lat (21 stycznia 1985 – 10 listopada 1986) sześciu ośmiotysięczników, z czego aż trzy po raz pierwszy zimą, na trzech kolejnych wytyczenie nowych dróg (w tym niezwykle trudnej drogi na Nanga Parbat i K2)[10]
- wejście solowo na Makalu nową drogą[10]
Osiągnięcia wspinaczkowe – chronologia
edytuj- 20 lutego 1971 – pierwsze zimowe przejście drogi przez tzw. Grzybek na północnej ścianie Mięguszowieckiego Szczytu Pośredniego (wraz z Danutą Gellner-Wach, Januszem Skorkiem i Zbigniewem Wachem),
- 16–18 kwietnia 1971 – pierwsze zimowe przejście drogi zwanej dziś „Kurtykówką” na wschodniej ścianie Małego Młynarza (z Jerzym Kallą i Zbigniewem Wachem),
- 22 lipca 1971 – pierwsze polskie przejście „Drogi Pająków” na północnej ścianie Wołowej Turni z Januszem Skorkiem i Marianem Piekutowskim,
- 3–6 stycznia 1972 – pierwsze przejście zimowe direttissimy północno-wschodniej ściany Małego Młynarza wraz z Tadeuszem Gibińskim i Zbigniewem Wachem,
- 23–24 czerwca 1972 – poprowadził nową drogę na Małym Młynarzu (Wielkim Kominem) wraz z Danutą Gellner-Wach, Zbigniewem Wachem i Januszem Skorkiem,
- 8 lutego 1977 – wytyczył nową drogę północnym filarem Małego Durnego Szczytu z Andrzejem Machnikiem.
- 1972 – Monte Civetta, Torre Trieste – Direttissima dei polacchi, pierwsze wejście[15],
- 1972 – Cima Bancon – filarem, pierwsze wejście,
- 1973 – Marmolada – „Via del Ideale”, pierwsze zimowe wejście.
- 19 lipca 1973 – z M. Łukaszewskim dokonali pierwszego polskiego przejścia drogi „Aureille-Fentren” na Aiguille du Moine,
- 22 lipca 1973 – podczas tego samego wyjazdu z tym samym partnerem przeszli jako pierwsi Polacy „Drogę Paryżan” na La Pelle w masywie Vercors,
- 6 sierpnia 1973 – wraz z M. Łukaszewskim, B. Kozłowską i J. Kurczabem przeszedł drogę „Major” na wschodniej ścianie Mont Blanc,
- 12–14 sierpnia 1973 – poprowadził nową drogę na Petit Dru (z M. Łukaszewskim i W. Kurtyką),
- 3–4 sierpnia 1975 – z M. Łukaszewskim i W. Kurtyką poprowadził nową drogę na północnej ścianie Pointe Hélene w Grandes Jorasses.
- 1971 – Riła – Diabelskie Igły (nową drogą).
- 20–26 lipca 1974 – wspinał się zachodnim żebrem południowej ściany na Denali (McKinley) (6190 m n.p.m.), gdzie doznał poważnych odmrożeń.
- 27 lutego 1981 – trawers Mount Hicks, Mount Dampier, Green Saddle (z Krzysztofem Wielickim i Ryszardem Pawłowskim)
- 1981 – Malte Brun (3199 m n.p.m.) – nowe drogi środkiem ściany południowej oraz zachodnią ścianą.
- 1 sierpnia 1976 – samotnie, nową drogą zdobył Kohe Awal (5800 m n.p.m.),
- 10–11 sierpnia 1976 – wraz z J. Barankiem, S. Cholewą i H. Natkańcem weszli od południowego wschodu na Kohe Tez (7015 m n.p.m.),
- 10 sierpnia 1978 – z Tadeuszem Piotrowskim i M. Wroczyńskim nową drogą pokonali Tiricz Mir Wschodni (7692 m n.p.m.),
- 11 sierpnia 1978 – I wejście na Bindu Ghul Zom (6340 m n.p.m.) (z Tadeuszem Piotrowskim, podczas zejścia z Tiricz Mir Wschodniego).
- 4 października 1979 – Lhotse drogą klasyczną z Andrzejem Czokiem, Andrzejem Heinrichem i Januszem Skorkiem w ramach wyprawy Klubu Wysokogórskiego z Gliwic, styl alpejski, wspinaczka bez używania butli tlenowych, ale wspomaganie tlenem z butli było stosowane podczas snu w obozie czwartym na 7800 m.
- 19 maja 1980 – Mount Everest nową drogą (filarem południowym) z Andrzejem Czokiem, z częściowym wspomaganiem tlenem. Tlen skończył się podczas ataku szczytowego
- 15 października 1981 – Makalu nową drogą (północno-zachodnią flanką i północną granią), pierwsze solowe wejście w Nepalu, bez wspomagania tlenem, styl alpejski,
- 30 lipca 1982 – Broad Peak drogą klasyczną w stylu alpejskim z Wojciechem Kurtyką, bez wspomagania tlenem (nielegalne wejście w ramach aklimatyzacji przed atakiem na południową ścianę K2),
- 1 lipca 1983 – Gaszerbrum II (południowo-wschodnią granią), nową drogą razem z Wojciechem Kurtyką, pierwsze wejście południowo-wschodnią granią, styl alpejski, bez wspomagania tlenem,
- 23 lipca 1983 – Gaszerbrum I, nową drogą południowo-zachodnią ścianą razem z Wojciechem Kurtyką, styl alpejski, bez wspomagania tlenem,
- 17 lipca 1984 – trawers całego masywu Broad Peak z wejściem na główny wierzchołek w stylu alpejskim z Wojciechem Kurtyką, bez wspomagania tlenem,
- 21 stycznia 1985 – Dhaulagiri, pierwsze zimowe wejście, wraz z Andrzejem Czokiem, bez wspomagania tlenem,
- 15 lutego 1985 – Czo Oju, zimowe wejście wraz z Zygmuntem Andrzejem Heinrichem, południową ścianą, bez wspomagania tlenem,
- 13 lipca 1985 – Nanga Parbat, nową drogą (filar południowo-wschodni), towarzyszyli mu Carlos Carsolio, Zygmunt Andrzej Heinrich i Sławomir Łobodziński, bez wspomagania tlenem,
- 11 stycznia 1986 – Kanczendzonga, pierwsze zimowe wejście, wraz z Krzysztofem Wielickim, bez tlenu, od południowej strony,
- 8 lipca 1986 – K2, nową drogą (środkowym filarem południowej ściany) z Tadeuszem Piotrowskim (zginął w czasie zejścia), styl alpejski, bez wspomagania tlenem,
- 10 listopada 1986 – Manaslu, nową drogą, w stylu alpejskim z Arturem Hajzerem, bez wspomagania tlenem,
- 3 lutego 1987 – Annapurna I, pierwsze wejście zimowe z Arturem Hajzerem, od strony północnej, bez wspomagania tlenem
- 18 września 1987 – Sziszapangma, nową drogą zachodnią granią, w stylu alpejskim z Arturem Hajzerem, bez wspomagania tlenem.
Inne
edytuj- 1977 – Nanga Parbat – próba wejścia południowo-wschodnią ścianą, osiągnięto wysokość ok. 7950 m
- 24 czerwca 1983 – Gaszerbrum II East (7772 m) – z Wojciechem Kurtyką, pierwsze wejście
- 16 lipca 1984 – wraz z Wojciechem Kurtyką zdobył Broad Peak Middle (8011 m)
- 1984 – Biarhedi (6759 m) – pierwsze wejście na szczyt, styl alpejski, solo, bez tlenu
- 1984 – Maszerbrum La (5364 m) – styl alpejski, solo, bez tlenu
- 9 listopada 1986 – Manaslu East – pierwsze wejście, styl alpejski, bez tlenu
- 1987 – Yebokalgan Ri (7365 m) – wejście zachodnią granią, do wysokości około 7000 m na nartach z fokami, pierwsze wejście na szczyt, bez tlenu, styl alpejski
- 1987 – Sziszapangma, wierzchołek zachodni (7950 m) – zachodnią granią, pierwsze wejście, styl alpejski, bez tlenu
- 13 października 1988 – biorąc udział w wyprawie Klubu Wysokogórskiego z Katowic, wszedł z Arturem Hajzerem na Annapurnę I East (8010 m). Dokonali tego w stylu alpejskim, wytyczając od południa nową drogę
- 24 października 1989 – podczas wyprawy Śląskiej Grupy Himalajskiej wspinał się z Ryszardem Pawłowskim południową ścianą Lhotse. Odpadł od ściany i spadł w przepaść
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1989)[16]
- Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi (ten pierwszy w 1986)[16][17]
- Złoty Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe – dziesięciokrotnie[16][17]
- Srebrny Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe – jednokrotnie[16][17]
- Brązowy Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe – dwukrotnie[16][17]
- Wielka Złota i Srebrna Odznaka Za Zasługi dla Woj. Katowickiego[17]
- Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” (1974)[16][17]
- Złota Odznaka Akademickiego Związku Sportowego[16]
- Srebrny Medal Orderu Olimpijskiego (1988, międzynarodowy)[17]
- Złota Odznaka IAMES (Czechosłowacja)[17]
Książki
edytuj- Kukuczka, Jerzy: Mój pionowy świat czyli 14 × 8000 metrów. London: Wydawnictwo AT, 1995. ISBN 1-899397-09-4.
- Kukuczka, Jerzy: Mój pionowy świat. [Katowice]: Mac System Maciej Kukuczka, 2008. ISBN 978-83-928083-0-5.
- Kukuczka, Jerzy: Mój pionowy świat. Wyd. 2 albumowe. Katowice: Fundacja Wielki Człowiek, 2014. ISBN 978-83-937896-8-9.
- Kukuczka, Jerzy: Mój pionowy świat. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Katowice: Fundacja Wielki Człowiek, 2014. ISBN 978-83-937896-7-2.
- Kukuczka, Jerzy: Mój pionowy świat. Kukuczka, Cecylia (red.). Wyd. 4 poprawione i uzupełnione. Katowice: Remember!, 2019. ISBN 978-83-954014-0-4.
- Kukuczka, Jerzy: Ostatnia ściana. Katowice: Agencja Reklamowa KOMPLET, 1999. ISBN 83-912268-0-8.
- Kukuczka, Jerzy: Na szczytach świata. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. ISBN 83-03-03166-X.
- Kukuczka, Jerzy: Na szczytach świata. Wyd. 2 poprawione i uzupełnione. Kraków: PiT, 1996. ISBN 83-86219-28-9.
- Kukuczka, Jerzy: Ostatnia w koronie. Shisha Pangma '87. Zioło, Katarzyna (red.); Anzorge, Anna (wybór i opracowanie); Potrzebowski, Maciej (wybór i opracowanie). Warszawa: Fundacja Wielki Człowiek, 2017, seria: Z Archiwum Jerzego Kukuczki; t. 1. ISBN 978-83-65095-00-8.
- Kukuczka, Jerzy: Królowa. Lhotse '89. Zioło, Katarzyna (wybór i opracowanie). Katowice: Fundacja Wielki Człowiek, 2019, seria: Z Archiwum Jerzego Kukuczki; t. 2. ISBN 978-83-65095-03-9.
- Kukuczka, Jerzy ; Chylińska, Ilona: (Nie)zdobyta góra. Broad Peak i K2 '82. Lemański, Wojciech (wybór). Katowice: Fundacja Wielki Człowiek, 2022, seria: Z Archiwum Jerzego Kukuczki; t. 3. ISBN 978-83-65095-06-0.
Artykuły
edytuj- Kukuczka, Jerzy. K2 ścianą południową. „Taternik”. 2/86.
Upamiętnienie
edytuj
W Chukhung wybudowano czorten (współrzędne N 27°54'04.2" E 086°51'43.6"), na którym umieszczono tablicę pamiątkową honorującą Jerzego Kukuczkę. Tablica pamiątkowa znajduje się także na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym pod Osterwą.
Upamiętniają go nazwy obiektów fizjograficznych: Turnia Kukuczki i Grupa Turni Kukuczki.
Imieniem Jerzego Kukuczki nazwano szkoły: Szkołę Podstawową w Sobiekursku[18], Szkołę Podstawową nr 20 i Gimnazjum nr 11 w Bielsku-Białej, Zespół Szkolno-Przedszkolny w Pewli Małej k. Żywca, Szkołę Podstawową nr 40 w Katowicach-Bogucicach, Zespół Szkół w Korzkwi, Gimnazjum nr 22 w Łodzi, Szkołę Podstawową nr 58 w Poznaniu, Szkołę Podstawową nr 12 w Jastrzębiu-Zdroju, Gimnazjum nr 10 w Katowicach-Bogucicach, Szkołę Podstawową nr 5 w Świetochłowicach-Chropaczowie (reaktywowana we wrześniu 2019r.), Gimnazjum nr 2 w Mikołowie, Szkołę Podstawową nr 10 w Mikołowie, Szkołę Podstawową nr 38 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 2 we Wrocławiu, Akademię Wychowania Fizycznego w Katowicach, V liceum ogólnokształcące z oddziałami integracyjnymi oraz gimnazjum nr 6 mistrzostwa sportowego z oddziałami integracyjnymi w Rybniku. Jego imieniem nazwano także ulice: w Częstochowie na osiedlu Północ, w Świdniku na osiedlu Kusocińskiego, w Lubinie na osiedlu Przylesie, w Rzeszowie na osiedlu Matysówka, we Wrocławiu na osiedlu Gaj, w Opolu w dzielnicy Półwieś, w Zabrzu (dzielnica Biskupice), w Łodzi na osiedlu Smulsko oraz na osiedlu Szamocin w Warszawie[19].
Poczta Polska wydała okolicznościowy znaczek, który został zaprojektowany przez Jana Konarzewskiego. Na znaczku można zobaczyć panoramę Himalajów, podobiznę Kukuczki i jego olimpijskiego medalu[20].
W Katowicach corocznie odbywa się Katowicki Festiwal Biegowy im. Jerzego Kukuczki – biegi są organizowane przez Akademię Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach[21].
Jedno z katowickich osiedli nosi jego imię.
1 października 2015 odsłonięto pomnik Jerzego Kukuczki przed głównym wejściem AWF w Katowicach. Jego nazwisko zostało umieszczone również na Pomniku Alpinistów w Katowicach, odsłoniętym 28 października 2015 roku[22].
W przysiółku Wilcze w Istebnej w góralskim domku letniskowym Jerzego Kukuczki znajduje się utworzona w 1996 roku przez Cecylię Kukuczkę (żonę Jerzego) – Izba Pamięci Jerzego Kukuczki.
Od 2017 patron skweru w Katowicach, w dzielnicy Załęże[23].
W 2019 r. na ścianie kamienicy u zbiegu ulic Markiefki i Katowickiej, w sąsiedztwie domu, w którym himalaista urodził się i żył w Bogucicach powstał mural przedstawiający Jerzego Kukuczkę, którego autorem jest Wojciech Walczyk. Malowidło zakryło poprzednie, które powstało w tym miejscu w ramach Katowice Street Art Festival 2013[24].
Od 2021 roku patron 2 Bytomskiej Drużyny Harcerzy "Rajza" z Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej.
Książki
edytujDariusz Kortko, Marcin Pietraszewski, Kukuczka. Opowieść o najsłynniejszym polskim himalaiście, Warszawa: Agora, 2016, ISBN 978-83-268-2393-0.
Filmy
edytuj- Jurek (reż. Paweł Wysoczański, dokumentalny, Polska 2014, 80 min)[25]
- Kukuczka (reż. Jerzy Porębski, dokumentalny, Polska 2011, 46 min)[26]
- Himalaiści: Zerwana lina[27].
Sztuki teatralne
edytuj- Himalaje (reż. Robert Talarczyk), 2018, Teatr Śląski w Katowicach[28]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Izba pamięci Jerzego Kukuczki. jerzykukuczka.com. [dostęp 2016-10-23]. (pol.).
- ↑ a b Cecylia Kukuczka – 14 x 8000 Jerzego Kukuczki. wspinanie.pl. [dostęp 2016-10-23]. (pol.).
- ↑ Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918-1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017, str. 247
- ↑ Kubalonka, ślub kościelny Jerzego Kukuczki i Cecylii Kukuczki. sbc.org.pl. [dostęp 2022-05-20]. (pol.).
- ↑ Katowice, Ligota - Zadole, przed kościołem, podczas I Komunii świętej Macieja Kukuczki. sbc.org.pl. [dostęp 2022-05-20]. (pol.).
- ↑ Instytut Gość Media, Takich idoli potrzeba [online], katowice.gosc.pl, 7 listopada 2019 [dostęp 2023-02-17].
- ↑ Dariusz Kortko, Marcin Pietraszewski: Kukuczka. Opowieść o najsłynniejszym polskim himalaiście. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2016, s. 396. ISBN 978-83-268-2393-0.
- ↑ a b c d Jerzy Kukuczka (1948–1989). pza.org.pl. [dostęp 2021-12-03].
- ↑ a b Dariusz Kortko, Marcin Pietraszewski, Kukuczka. Opowieść o najsłynniejszym polskim himalaiście., Warszawa: Agora S.A., 2016, ISBN 978-83-268-2393-0.
- ↑ a b c d e f Jerzy Kukuczka. darien.pl. [dostęp 2013-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-24)].
- ↑ Tomasz Kalemba: Cecylia Kukuczka: nie czuję żalu do tych gór. eurosport.onet.pl, 06-09-2013. [dostęp 2013-09-09]. (pol.).
- ↑ IAR: 25 lat temu Kukuczka zdobył „Koronę Himalajów”. TVP Info. [dostęp 2013-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-19)].
- ↑ Kukuczka: wejść na szczyt!. polskieradio.pl, 18 września 2012. [dostęp 2013-03-19].
- ↑ Szczyty możliwości. national-geographic.pl, 31 marca 2009. [dostęp 2013-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-12)].
- ↑ Antonella Cicogna: Jerzy Kukuczka. Enciclopedia dello Sport (2004). treccani.it. [dostęp 2022-05-20]. (wł.).
- ↑ a b c d e f g Dokumenty tekstowe. Materiały biograficzne i dotyczące działalności zawodowej – Legitymacje odznaczeń. [w:] Spuścizna Jerzego Kukuczki [on-line]. Fundacja Wielki Człowiek. [dostęp 2020-01-13]. (Spuścizna Jerzego Kukuczki 1948–2016. Inwentarz. [w:] NDAP [on-line]. jerzykukuczka.com, 2016. s. 95, 210-214. [dostęp 2020-01-13].)
- ↑ a b c d e f g h Kto jest kim w Polsce. Warszawa: Interpress, 1989, s. 664.
- ↑ Zespół szkolno-przedszkolny - Szkoła Podstawowa im. Jerzego Kukuczki w Sobiekursku
- ↑ Opole – Ulica Kukuczki Jerzego – zdjęcia [online], opole.fotopolska.eu [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Na podstawie książki Mój pionowy świat Jerzego Kukuczki wydanej przez Wydawnictwo AT London w 1995 r. ISBN 1-899397-09-4
- ↑ Maraton Kukuczki. biegkukuczki.pl. [dostęp 2013-03-19].
- ↑ Odsłonięto pomnik tragicznie zmarłych alpinistów Klubu Wysokogórskiego w Katowicach. wspinanie.pl, 2015-10-28. [dostęp 2015-12-22]. (pol.).
- ↑ UCHWAŁA NR XXXVIII/743/17 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 30 marca 2017 r. w sprawie nadania placowi położonemu na terenie miasta Katowice nazwy "Skwer Jerzego Kukuczki" (pol.) bip.katowice.eu [dostęp 2018-01-01]
- ↑ Dodano informacje na temat muralu Jerzego Kukuczki. katowice.naszemiasto.pl, 2019. [dostęp 2022-08-06].
- ↑ JUREK – film dokumentalny o Jerzym Kukuczce
- ↑ Kukuczka (2011)
- ↑ Serial dokumentalny: Polish Mountaineers in the Himalayas – Discovery World, 2007 (ang. • pol.)
- ↑ Himalaje [online], Teatr Śląski [dostęp 2018-06-14] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona poświęcona pamięci Jerzego Kukuczki
- Pamięci tragicznie zmarłego alpinisty Jerzego Kukuczki w PKF na stronie KronikaRP
- Jerzy Kukuczka – biografia, cytaty, galeria zdjęć
- Wirtualne muzeum Jerzego Kukuczki