Jerzy Buyno
Jerzy Mieczysław Buyno pseud. Gżegżółka (ur. 12 listopada 1906 w Warszawie[a], zm. 28 czerwca 1956 tamże) – polski nauczyciel, porucznik piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.
 Jerzy Buyno (ze zbiorów NAC) | |
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 czerwca 1956 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Robotnicza Brygada Obrony Warszawy, |
| Stanowiska |
dowódca kompanii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
nauczyciel |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujJerzy Buyno od 1934 roku był nauczycielem języka polskiego i przysposobienia obronnego w II Męskim Gimnazjum i Liceum im. Hugona Kołłątaja w Warszawie[1]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 1513. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[2].
We wrześniu 1939 roku nie został zmobilizowany, jednak walczył jako dowódca kompanii w Robotniczej Brygadzie Obrony Warszawy. W nocy z 1 na 2 listopada 1939 roku przekroczył granicę polsko-węgierską i w tym samym miesiącu dotarł do Francji, gdzie zaciągnął się do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, z którą walczył m.in. w bitwie o Narwik jako dowódca III plutonu 4 kompanii ckm IV baonu. W lipcu 1940 roku trafił do obozu pracy we Francji, skąd 25 września 1941 roku uciekł jachtem „Laribaut” do Hiszpanii[3]. Został tam aresztowany i przebywał w więzieniu w Saragossie i przez pół roku w obozie koncentracyjnym w Miranda de Ebro. Został zeń zwolniony w maju 1942 roku, wyjechał do Brazylii, gdzie prowadził akcję werbunkową wśród polskiej emigracji. Wrócił przez Nowy Jork do Wielkiej Brytanii z grupą polskich ochotników, a jednocześnie jako kurier do polskiego MSZ w Londynie.
Po przeszkoleniu konspiracyjnym ze specjalnością w dywersji i propagandzie został zaprzysiężony 5 listopada 1943 roku i następnie przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech.
Został zrzucony w Polsce w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Weller 15” i przydzielony do pracy w Okręgu Nowogródek AK jako referent odbioru zrzutów (czerwiec – lipiec 1944), a później oficer VII baonu 77 pułku piechoty AK. W ostatniej fazie walk, w lipcu 1944 roku był dowódcą 5 kompanii tego baonu. Został aresztowany po operacji „Ostra Brama” przez siły radzieckie, udało mu się uciec i przez Grodno dostał się do Siedlec[4].
Po wojnie wrócił do pracy nauczyciela w Liceum im. Kołłątaja w Warszawie. Uczył tam w dalszym ciągu języka polskiego i przysposobienia obronnego w latach 1945–1956. Pod koniec lat 40. był również nauczycielem propedeutyki filozofii w Liceum im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie[5]. Od 1955 do śmierci był dyrektorem Liceum im. Kołłątaja w Warszawie. Po śmierci w 1956 roku został pochowany na Cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A dod.-1-29/30)[6].
Po wojnie był autorem m.in.:
- wstępu do słownika Ireny Arctowej Razem czy osobno: słowniczek wyrazów pisanych łącznie lub rozdzielnie (Kraków, 1951)
- artykułu w czasopiśmie Polonistyka pt. Jak poprawiam prace pisemne z języka polskiego w klasach od VIII do XI, 1955, vol. 2, str. 23–36.
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Krzyż Wojenny (Francja).
Życie rodzinne
edytujBył synem Adama, znanego działacza PPS-Lewicy, i Walerii Heleny z domu Lewandowskiej. W 1931 roku ożenił się z Zofią Sokołowską (1906–1965), z którą miał dwoje dzieci: Irenę (ur. w 1932 roku) i Andrzeja (ur. w 1934 roku).
Uwagi
edytuj- ↑ Warszawę jako miejsce urodzenia podaje Studium Polski Podziemnej, według rodziny Buyno urodził się w Grodnie.
Przypisy
edytuj- ↑ Pamięć i wdzięczność. [dostęp 2013-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-05)].
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 105.
- ↑ Szlak wojenny Kazimierza Szternala. s. 9. [dostęp 2013-07-03].
- ↑ Tochman 1994 ↓, s. 24.
- ↑ Maria Durakowa i inni, III Liceum Ogólnokształcące im. Generała Sowińskiego 1923-2003: dawne I-sze Gimnazjum Męskie im. Jenerała Sowińskiego Magistratu M. St. Warszawy, wyd. 2, Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Szkoły im. Generała Sowińskiego, 2003, s. 47, ISBN 83-910546-0-8 (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
Bibliografia
edytuj- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 25–26. ISBN 83-902499-0-1.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 299. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 206–207.