Jan Wierusz-Kowalski
Jan Kanty Wierusz-Kowalski (ur. 19 sierpnia 1912 we Fryburgu, zm. 26 sierpnia 2000 w Warszawie) – polski benedyktyn, zaangażowany w odnowę biblijną i liturgiczną, po opuszczeniu zakonu pracownik Urzędu ds. Wyznań, religioznawca, autor wielu popularnych prac o chrześcijaństwie pisanych z perspektywy materialistycznej.
| Data i miejsce urodzenia |
19 sierpnia 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 sierpnia 2000 |
| Ksiądz diecezjalny | |
| Okres sprawowania |
1952-1953 |
| Administrator parafii | |
| Okres sprawowania |
1953-1955 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
1937 |
| Utrata stanu duchownego |
1959 |
Życiorys
edytujUrodził się w Szwajcarii, gdzie jego ojciec Józef Wierusz-Kowalski pracował jako wykładowca uniwersytecki. W 1931 wstąpił do zakonu benedyktynów w Zevenkerken w Belgii, gdzie następnie przygotowywał się do pracy w Polsce. W 1937 przyjął święcenia kapłańskie, a w 1939 zamieszkał w Tyńcu, gdzie doszło do odnowienia wspólnoty benedyktyńskiej po ponad stu latach[1]. Po II wojnie światowej wykładał liturgikę na Uniwersytecie Jagiellońskim, był zaangażowany w odnowę życia liturgicznego. Przetłumaczył i opatrzył komentarzem encyklikę Piusa XII "Mediator Dei" (1948). W tym samym roku razem z Aleksym Klawkiem założył czasopismo „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, którego był współredaktorem naczelnym[2]. W 1949 obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1952 opuścił zakon, ale początkowo pracował jako ksiądz diecezjalny we Wrocławiu, gdzie m.in. wykładał liturgikę w seminarium duchownym, a w latach 1953–1955 był administratorem Parafii Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej we Wrocławiu[3]. Następnie opuścił stan kapłański i w 1959 został przeniesiony ad statum laicale. Według badań Sławomira Cenckiewicza, od roku 1953 był agentem Departamentu V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, o nieustalonym dotąd pseudonimie i zakresie współpracy.
W latach 60. został pracownikiem Urzędu do spraw Wyznań[4]. Pod pseudonimem "Jan Wnuk" opublikował cztery książki o przebiegu soboru watykańskiego II, krytykowane w kręgach kościelnych jako fałszywie przedstawiające sytuację Kościoła i stanowisko polskiego Episkopatu. Przypisywano mu też błędnie autorstwo memoriału „Do Ojców Soboru. Memoriał o niektórych aspektach kultu maryjnego w Polsce”, za pomocą którego władze PRL chciały w czasie soboru zdyskredytować poglądy kard. Stefana Wyszyńskiego[5].
W latach 70. i 80. pracował w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. W 1975 habilitował się na podstawie książki Język a kult. Funkcja i struktura języka sakralnego[6]. Opublikował wiele naukowych prac religioznawczych, z których najbardziej popularne to Świat mnichów i zakonów (1972) i Poczet papieży (1985). Był także tłumaczem Traktatu o historii religii Mircei Eliadego (1966).
Od 1978 pracował równocześnie w Departamencie IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a służbę zakończył w 1985 w stopniu majora.
Publikacje
edytuj- Mszał niedzielny i świąteczny (1954)
- Liturgika (1955)
- Sobór Powszechny Jana XXIII (1962)
- Quo vadis, Ecclesia? (1963) pod pseudonimem Jan Wnuk
- Vaticanum II: Episkopat Polski na Soborze Watykańskim (1964) pod pseudonimem Jan Wnuk
- W fazie decyzji i rozstrzygnięć: III sesja Vaticanum II (1965) pod pseudonimem Jan Wnuk
- Finale soboru i Episkopat Polski (1966) pod pseudonimem Jan Wnuk
- Świeccy w Kościele (1965)
- Reformatorzy chrześcijaństwa (1970)
- Świat mnichów i zakonów (1972)
- Język a kult. Funkcja i struktura języka sakralnego (1973)
- Dramat a kult (1977), Iskry, ss. 192, wyd. I; (1987) Krajowa Agencja Wydawnicza, ss. 176, wyd. II ISBN 83-03-01804-3
- Chrześcijaństwo średniowieczne XI–XV wiek, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1985, ss. 212, ISBN 83-03-01020-4
- Katolicyzm nowożytny XV–XX wiek (1985)
- Wczesne chrześcijaństwo I–X wiek (1985)
- Poczet papieży (1985), Krajowa Agencja Wydawnicza, ISBN 83-03-01013-1
- Chrześcijaństwo (1988)
Przypisy
edytuj- ↑ Historia polskich benedyktynów na stronie www.benedyktyni.pl. [dostęp 2012-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-17)].
- ↑ Sylwester Jędrzejewski "Powstanie i rozwój Ruchu Biblijnego i Liturgicznego" w: "Sześćdziesiąt lat Ruchu Biblijnego i Liturgicznego w służbie odnowy biblijnej i liturgicznej w Polsce", wyd. 2007
- ↑ Kronika Parafii pod wezwaniem Matki Bożej Częstochowskiej
- ↑ Dominik Zamiatała "Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989, wyd. LTW, Łomianki 2011, str. 52
- ↑ Sławomir Cenckiewicz, "Sprawa antymaryjnego memoriału, czyli o tym jak bezpieka "uczestniczyła" w Soborze Watykańskim II" w: tegoż "Oczami bezpieki", wyd. Arcana, Kraków 2004
- ↑ "Nauka polska", Tom 23, wyd. Warszawa 1975
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia katolicka, t. 9, wyd. Lublin 2002, str. 1092 (tam błędna data zgonu)
