Izdebno Kościelne
Izdebno Kościelne – wieś sołecka[6] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie grodziskim, w gminie Grodzisk Mazowiecki[5][7]. Leży na skraju Równiny Łowicko-Błońskiej. Przez wieś przepływa Pisia Tuczna[8].
| wieś | |
 Kościół w Izdebnie Kośc. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-825[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WGM |
| SIMC |
0002223[5] |
Położenie na mapie gminy Grodzisk Mazowiecki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
 52°08′15″N 20°31′36″E/52,137500 20,526667[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
Jest to duża okolnica, położona dawniej wokół dużego stawu. We wsi znajduje się strażnica straży pożarnej i szkoła podstawowa imienia związanej z miejscowością Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. Izdebno Kościelne posiada połączenie autobusowe z Grodziskiem Mazowieckim.
Historia
edytuj
Na terenie wsi w stanowiskach archeologicznych znaleziono m.in. monety rzymskie, pochodzące z epoki rządów cesarza Hadriana, co wskazuje na położenie na szlaku handlowym[9]. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XV w.[8]. W XVII wieku dziedzic Adam Izbiński zgromadził fundusze na budowę kościoła we wsi. W 1621 wybudowano kaplicę, a w latach 1772-1776 – drewniany kościół[8]. W XVIII w. miejscowość była własnością rodziny starostów wyszogrodzkich Szymanowskich, którzy wznieśli kościół i dwór[8][9]. W 1826 Baron d'Empire Piotr (Pierre) Galichet, Francuz z Szampanii, mąż Doroty z Szymanowskich, były oficer w armii Napoleona, założył w Izdebnie gorzelnię oraz cukrownię, pierwszą na Mazowszu a drugą w Królestwie[10][11]. W roku 1866 wieś nabył historyk Józef Kazimierz Plebański[8][9]. Podczas II wojny światowej na terenie tutejszej parafii przechowywano broń zrzucaną przez aliantów.
Zabytki i obiekty historyczne
edytuj- stanowiska archeologiczne z IV–I w. p.n.e.[8]
- drewniany kościół pw. Św. Michała Archanioła i Zwiastowania Najświętszej Marii Panny o konstrukcji zrębowej, wybudowany w latach 1772-1776 z fundacji Michała Szymanowskiego, starosty wyszogrodzkiego[8][9]. Dobudowany do kaplicy z 1621 r. rozbudowywany i restaurowany w późniejszych latach. Konsekrowany w 1779[9]. Wnętrze zdobią obrazy pędzla Józefa Walla[8]. Przy kościele znajduje się zabytkowa dzwonnica z końca XVIII w.[8]
- cmentarz[12], wśród nagrobków wyróżnia się pomnikowy z 1839 r. Anieli Szymanowskiej, żony fundatora kościoła oraz nagrobek klasycystyczny z 1846 r. Piotra Galicheta.
- klasycystyczny, parterowy dwór Szymanowskich z około 1800 roku, tynkowany i obmurowany cegłą[8][12]. Później wraz z miejscowością należał kolejno do Łubieńskich, Kronenbergów, a od 1866 do Plebańskich[8]. Został zaadaptowany na dom pomocy społecznej[8]. Obok dworu znajduje się oficyna z pocz. XIX w.[8] W otoczeniu wpisane do rejestru zabytków[12] resztki parku krajobrazowego z ok. 1800 r. z dwoma drzewami pomnikowymi: jesionem wyniosłym (obw. 3,2 m) i wiązem szypułkowym (obw. 4,0 m)
- w centralnej części wsi nad Plebańskim Stawem kapliczka kolumnowa upamiętniająca odzyskanie niepodległości z 1918 r.
W Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu znajduje się zagroda pszczelarska przeniesiona z Izdebna.
Związani z miejscowością
edytujW Izdebnie Kościelnym urodzili się:
- ks. Michał Oziębłowski – polski duchowny, błogosławiony Kościoła katolickiego. Jest on patronem głównej ulicy.
- Edward Kokoszko – polski malarz
Osiedlił się:
- Baron de l'Empire Pierre Galichet (1775-1846), urodzony w Szampanii[13] – francuski oficer napoleoński osiadły w Izdebnie i członek grona Szymanowskich i Łubieńskich.
W miejscowości mieszkała w młodości Klementyna Hoffmanowa, wychowywana przez Szymanowskich[9]. Jej ojciec Ignacy Tański zmarł w Izdebnie i został pochowany w sąsiedztwie kościoła[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42758
- ↑ Wieś Izdebno Kościelne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-11-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-10-30].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 360 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ BIP gminy, sołectwa
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Tadeusz Glinka, Marian Kamiński, Marek Piasecki, Krzysztof Przygoda, Andrzej Walenciak: Mazowsze Północne. Warszawa: Sport i Turystyka, 1998. ISBN 83-7200-144-8.
- ↑ a b c d e f g Izdebno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 333.
- ↑ Zygmunt Przyrembel Historja Cukrownictwa w Polsce, Warszawa 1927, http://cybra.p.lodz.pl/Content/7140/HistoriaCukrownictwaPolsce_OCR1.pdf s.124...
- ↑ Brandys Marian, "Koniec świata szwolezerów - Tom 1 Czcigodni weterani", Warszawa 2010, Wyd. MG, ISBN 978-83-61297-30-7, s. 158.
- ↑ a b c Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa mazowieckiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 20. [dostęp 2014-08-26].
- ↑ Napoleon.org.pl - Zmarli w Królestwie Polskim po roku 1815 [online], napoleon.org.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Izdebno (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 333.
- http://napoleon.org.pl/index.php/slowniki-tematyczne/oficerowie-le-grande-armee-polegli-lub-zmarli-w-polsce/241-zmarli-w-krolestwie-polskim-po-roku-1815 życiorys Galichet'a i zdjęcia z Izdebna.