Henryk Stuart (lord Darnley)

Henryk Stuart (ang. Henry Stewart), lord Darnley (ur. 7 grudnia 1545 w Leeds, zm. 10 lutego 1567 w Edynburgu) – król Szkotów w 1565–1567 jako mąż Marii I; szkocki możnowładca, lord Darnley, od 1565 także książę Albany, hrabia Ross i baron Ardmannoch.

Henryk Stuart

ok. 1564, Szkockie Galerie Narodowe
Herb Henryka, lorda Darnley jako króla-małżonka Szkotów
Król-małżonek Szkotów
Okres	od 29 lipca 1565 do 10 lutego 1567
mąż	Marii I
Poprzednik	Franciszek II Walezjusz
Następca	Jakub Hepburn
Książę Albany
Okres	od 20 lipca 1565 do 10 lutego 1567
Poprzednik	Artur Stuart
Następca	Karol Jakub Stuart, książę Rothesay
Dane biograficzne
Dynastia	Stuartowie
Data i miejsce urodzenia	7 grudnia 1545 Leeds
Data i miejsce śmierci	10 lutego 1567 Edynburg
Przyczyna śmierci	zabójstwo
Miejsce spoczynku	Opactwo Holyrood
Ojciec	Mateusz Stuart
Matka	Małgorzata Douglas
Rodzeństwo	Karol, Henryk
Żona	Maria I od 29 lipca 1565 do 10 lutego 1567
Dzieci	Jakub I
Odznaczenia

Był synem Mateusza (1516–1571), hrabiego Lennox. Mąż Marii Stuart, ojciec króla Jakuba I. Wywodził się z bocznej linii panującej w Szkocji – dynastii Stewart (Stuart). Protoplastą tejże linii był sir Jan Stewart, lord Bonkyl (zginął pod Falkirk w 1298), młodszy brat Jakuba Stewarta, V. dziedzicznego stewarta Szkocji, dziada króla Roberta II Stewarta. Matka Henryka – Małgorzata Douglas (ur. 1515, zm. 1578) była córką Archibalda Douglasa, VI. earla Angus, i Małgorzaty Tudor, starszej siostry Henryka VIII.

Życiorys

Henryk urodził się 7 grudnia 1545, w twierdzy Newsham (Yorkshire) i od urodzenia nosił tytuł lorda Darnley. Podczas przygotowań do ślubu z kuzynką, królową Marią Stuart, 15 maja 1565 został proklamowany baronem Ardmannoch i earlem Ross, 20 lipca – został księciem Albany, a 28 lipca – otrzymał tytularną godność króla Szkocji (tytułowano go jednak przeważnie królem-małżonkiem). Jego ślub z królową odbył się 29 lipca 1565, w kaplicy pałacu Holyrood, w Edynburgu.

Henryk został zamordowany, prawdopodobnie za wiedzą i zgodą żony (wielu historyków uważa jednak, że Maria nie miała o tym żadnego pojęcia) – 10 lutego 1567, w domu zwanym Provost's House, w Kirk o'Field (pod Edynburgiem). Jego prochy spoczęły w opactwie Holyrood w Edynburgu.

Henryk jest bezpośrednim przodkiem wszystkich późniejszych królów angielskich. Z jego małżeństwa z królową Marią przyszedł na świat syn-jedynak – Jakub, w którego osobie połączyły się roszczenia szkockiej i angielskiej rodziny królewskiej. Po detronizacji matki został Jakubem VI Szkockim, a po wygaśnięciu Tudorów, po śmierci Elżbiety I (1603) odziedziczył tron Anglii i Irlandii jako Jakub I.

Wywód przodków

Prapradziadkowie	Jan Stuart, hr. Lennox (ok. 1430–1495) ∞ok. 1460 Małgorzata Montgomerie (1438–po 1495)	Jakub Hamilton (ok. 1415–1479) ∞1474 Maria Stuart (1453–1488)	Jakub Stuart „Czarny Rycerz” z Lorn (ok. 1399–ok. 1451) ∞1439 Joanna Beaufort (1404–1445)	William Sinclair, hr. Orkadów (ok. 1410–ok. 1480) ∞1456 Marjory Sutherland (ok. 1440–po 1480)	Archibald Douglas zw. „Koci Dzwonek”, hr. Angus (ok. 1449–1513) ∞1468 Elizabeth Boyd (ok. 1450–1498)	John Drummond (ok. 1445/'9–1519) ∞ok. 1465 Elizabeth Lindsay (ok. 1450–1509)	Edmund Tudor, hr. Richmond (1430–1456) ∞1455 Małgorzata Beaufort (1443–1509)	kr. Anglii Edward IV York (1442–1483) ∞1464 Elżbieta Woodville (ok. 1437–1492)
Pradziadkowie	Mateusz Stuart, hr. Lennox (1460–1513) ∞1494 Elżbieta Hamilton (1476–1531)		Jan Stuart, hr. Atholl (ok. 1437–1512) ∞1475 Eleonora Sinclair (1457–1518)		George Douglas, mistrz Angus (1469–1513) ∞1488 Elizabeth Drummond (ok. 1470/'3–po 1513)		kr. Anglii Henryk VII Tudor (1457–1509) ∞1486 Elżbieta York (1466–1503)
Dziadkowie	Jan Stuart, hr. Lennox (ok. 1495–1526) ∞1511 Elżbieta Izabela Stuart (ok. 1495–po 1526)				Archibald Douglas, hr. Angus (ok. 1489–1557) ∞1514 Małgorzata Tudor (1489–1541)
Rodzice	Mateusz Stuart, hr. Lennox (1516–1571) ∞1544 Małgorzata Douglas (1515–1578)
Henryk Stuart (1545–1567), ks. Albany

Bibliografia

• Alison Weir: Britain’s Royal Families. The Complete Genealogy (Pimlico 1996).