Wikipedia

Henryk Strasman

żydowski prawnik, wykładowca, sędzia, syjonista, oficer Wojska Polskiego

Henryk Strasman (hebr. הנריק שטרסמן, ur. 19 marca 1903 w Warszawie, zm. 1940 w Charkowie) – polski prawnik narodowości żydowskiej, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, sędzia w Ministerstwie Sprawiedliwości, działacz syjonizmu rewizjonistycznego, uczestnik wojny z bolszewikami, podporucznik rezerwy artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni w Charkowie przez NKWD w 1940 roku, spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach[1].

Henryk Strasman
podporucznik artylerii podporucznik artylerii
Data i miejsce urodzenia

19 marca 1903
Warszawa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

1940
Charków, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1920 i 1939–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

8 Płocki Pułk Artylerii Lekkiej

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
Bitwa Warszawska
kampania wrześniowa

Życiorys

edytuj

Urodził się w Warszawie 19 marca 1903 roku w rodzinie Abrama i Karoliny[1][2]. Jego ojciec posiadał pralnię o nazwie „Asko” z pięcioma oddziałami w całej Warszawie[3]. Była to rodzina zasymilowana z polskim społeczeństwem, nie obchodziła świąt żydowskich i nie przywiązywała dużej wagi do tradycji. Sam Henryk uważał się za polskiego patriotę[3][4].

Podczas wojny polsko-bolszewickiej zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego podczas przygotowań do obrony Warszawy w 1920 roku[1].

W 1924 roku został absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, którego później był też wykładowcą w dziedzinie medycyny sądowej. Pracował także jako starszy sędzia w Ministerstwie Sprawiedliwości[1][5]. W 1925 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii i został mianowany ogniomistrzem podchorążym. 25 października 1930 roku Prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1929 roku i 206. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii, a minister spraw wojskowych wcielił do 8 Pułku Artylerii Polowej w Płocku[6]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał nadal przydział w rezerwie do 8 Pułku Artylerii Lekkiej w Płocku[7].

4 lutego 1929 otrzymał stopień naukowy doktora prawa na Uniwersytecie Warszawskim[8]. Jego praca doktorska nosiła tytuł Przestępstwo przerwania ciąży. Szkic porównawczy[9]. Współpracował z byłym ministrem sprawiedliwości Wacławem Makowskim[3]. 18 lipca 1929 został mianowany asesorem sądowym w okręgu sądu apelacyjnego w Warszawie. 27 lutego 1930 został mianowany podprokuratorem sądu okręgowego w Białej Podlaskiej. W 1931 został adwokatem z siedzibą w Warszawie przy ul. Pięknej 14a m. 6[10][11].

W stronę syjonizmu zwrócił się, dopiero kiedy piastując stanowisko podprokuratora został oskarżony w prasie o pomoc w ucieczce przed policją komuniście o rzekomym żydowskim pochodzeniu[12]. Pod wpływem znajomości z Ze’ewem Żabotyńskim i Awrahamem Sternem zradykalizował swoje poglądy polityczne[13].

Wraz ze swoją żoną Alicją, która związana była ze środowiskiem rewizjonistycznej gazety „Jerozolima Wyzwolona”[a], wykorzystywali swoje kontakty i znajomości w kręgach rządowych do zakupu broni dla Irgunu w Palestynie oraz organizowania szkoleń dla członków Betaru i Irgunu w Polsce. Laurence Weinbaum twierdzi, że Strasmanowie mieli być przedstawicielami Irgunu w Warszawie, a Henryk miał odpowiadać za negocjacje w sprawie cen i ilości broni. W celu zakupu broni założono w banku PKO specjalne konto, za które odpowiedzialny był Strasman. Według jego ustaleń miano zebrać 100 000 złotych[14]. Jak podają Yehuda Reinharz i Ja’akow Szawit, w 1939 roku Strasman wraz z żoną mieli kupić około siedmiu tysięcy francuskich karabinów, karabinów maszynowych Hotchkissa oraz ładunków wybuchowych[15]. Z kolei Weinbaum przywołuje zapiski Alicji, jakoby Strasmanowie mieli wysłać do Palestyny 15 karabinów Hotchkissa i 300 karabinów[16].

W 1939 roku przed wybuchem II wojny światowej Strasman postanowił, mimo swojego wieku i zwolnienia ze służby, zaciągnąć się do armii na ochotnika. Służył w 8 pal[17]. W trakcie działań wojennych dostał się do radzieckiej niewoli jako polski oficer, więziony w obozie w Starobielsku, a w 1940 roku został zastrzelony w Charkowie przez NKWD[8][18][19].

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika[20]. W dniach 9–10 listopada 2007 roku w Warszawie były odczytywane nazwiska ofiar zbrodni katyńskiej, awansowanych na wyższe stopnie wojskowe i służbowe, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Syn Henryka Strasmana podaje, że jego ojciec był wydawcą tej gazety, zob. S. Frątczak, List z Izraela, 20 kwietnia 2020, Muzeum Katyńskie.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Henryk Strasman, „TimeNote” [dostęp 2019-09-18].
  2. ↑ Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Strasman Henryk [online] [dostęp 2019-09-18].
  3. ↑ a b c Laurence Weinbaum, W cieniu zagłady i „czarnej ziemi”: Henryk Strasman, ambasador A.J. Biddle a podziemna organizacja palestyńska Irgun Cewai Leumi, „Themis Polska Nova”, 2 (9), 2015, s. 107.
  4. ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Boulder: East European Monographs, 1993, s. 54.
  5. ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Waltham: Brandeis University Press, 2018, s. 301.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930 roku, s. 356, 382.
  7. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 146, 620.
  8. ↑ a b Sławomir Frątczak, List z Izraela [online], Muzeum Katyńskie, 20 kwietnia 2012 [dostęp 2025-01-03].
  9. ↑ Henryk Strasman, Przestępstwo przerwania ciąży : szkic porównawczy = L'avortement criminel : étude en droit comparé, Warszawa: F. Hoesick, 1928 [dostęp 2025-01-03].
  10. ↑ Z Rad Adwokackich. „Gazeta Sądowa Warszawska”. 43, s. 629, 1931-10-26. Warszawa. .
  11. ↑ Kirkiczenko i Kraczkiewicz 1933 ↓, s. 269.
  12. ↑ David Aberbach, The European Jews, Patriotism and the Liberal State 1789–1939. A Study of Literature and Social Psychology, New York: Routledge, 2013, s. 101.
  13. ↑ Laurence Wenibaum, W cieniu zagłady i „czarnej ziemi”: Henryk Strasman, ambasador A.J. Biddle a podziemna organizacja palestyńska Irgun Cewai Leumi, „Themis Polska Nova”, 2 (9), 2015, s. 108.
  14. ↑ Laurence Weinbaum, A Marriage of Convenience. The New Zionist Organization and the Polish Government 1935-1939, Boulder: East European Monographs, 1993, s. 54, 134, 151.
  15. ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Waltham: Brandeis University Press, 2018, s. 57.
  16. ↑ Laurence Weinbaum, A Marriage of Convenience. The New Zionist Organization and the Polish Government 1935-1939, Boulder: East European Monographs, 1993, s. 140.
  17. ↑ Mirosław Krajewski, Płock w okresie okupacji 1939–1945, Płock-Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno- Ekonomiczna, 2001, s. 141.
  18. ↑ Yehuda Reinharz, Ja’akow Szawit, The road to September 1939: Polish Jews, Zionists, and the Yishuv on the eve of World War II, Waltham: Brandeis University Press, 2018, s. 258.
  19. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 520.
  20. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON. W decyzji figuruje jako ppor. „Strassman” Henryk s. Abrama r. 1903.
  21. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Strasman&oldid=75715398”