Henryk Gąsiorowski
Henryk Erazm Gąsiorowski (ur. 1 kwietnia 1878 w Zaleszczykach[1], zm. 16 stycznia 1947 w Grudziądzu) – polski krajoznawca, nauczyciel, fotografik, major piechoty Wojska Polskiego.
| Data i miejsce urodzenia |
1 kwietnia 1878 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 stycznia 1947 |
| Zawód, zajęcie |
geograf, nauczyciel |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Leonarda i Marii z domu Stecher de Sebenitz. Ukończył w 1893 roku c.k. Wyższe Gimnazjum w Stanisławowie[2] a w 1898 roku Wyższe Seminarium (nauczycielskie) we Lwowie. W latach 1899–1900 odbył służbę wojskowa w Wiedniu. W 1903 roku zdobył patent nauczycielski Szkół Ludowych Pospolitych. Od 1907 roku pracował jako nauczyciel gimnastyki w Gimnazjum oraz w Szkole Męskiej im. Jachowicza w Kołomyi. Był działaczem Sokoła, Towarzystwa Szkoły Ludowej i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[1].
Od 1903 roku kolekcjonował huculską sztukę ludową a od 1910 zajmował się organizacją reaktywowanego przez Kołomyjskie Koło Towarzystwa Szkoły Ludowej Muzeum Pokuckiego. W zbiorach tej placówki znalazły się m.in. eksponaty zoologiczne, geologiczne, etnograficzne oraz obiekty pochodzące z kolekcji Edmunda hr. Starzeńskiego, przekazane przez Bronisławę hr. Starzeńską po śmierci męża.
Pisał artykuły do prasy lokalnej i krajoznawczej m.in. do: „Kosmosu”, „Pamiętników Towarzystwa Tatrzańskiego”, „Naszych Zdrojów”, „Ziemi” i „Gazety Kołomyjskiej”.
W latach I wojny światowej był oficerem cesarskiej i królewskiej armii, a od 1919 roku Wojska Polskiego[1]. Od 1920 roku w Grudziądzu, gdzie był oficerem 64 pułku piechoty. W 1922 roku zweryfikowany został w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku, w korpusie oficerów zawodowych piechoty i mianowany referentem do spraw kultury i oświaty w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu. Z dniem 1 listopada 1922 roku został przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Grudziądz na stanowisko komendanta[3]. Z dniem 1 marca 1927 roku został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia 1927 roku został przeniesiony w stan spoczynku[4]. W 1934 roku pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Grudziądz z przydziałem mobilizacyjnym do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VIII. W tym czasie przewidziany był do użycia w czasie wojny.
Także na Pomorzu współpracował z czasopismami geograficznymi, krajoznawczymi i regionalnymi, był współorganizatorem grudziądzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Piastował stanowisko referenta turystyczno-krajoznawczego Rozgłośni Polskiego Radia w Toruniu (zał. 1935). Fotografował m.in. zabytki Grudziądza i Torunia, a także przyrodę Beskidów Wschodnich. Wiele fotografii wydano w formie widokówek. Od 1934 prezes Towarzystwa Fotograficznego „Słońce” w Grudziądzu. Opublikował m.in. Przewodnik po Beskidach Wschodnich[5][6][7], t. 1–2, Lwów 1933–1935 (reprint Kielce 2000). Brał udział w pracach kartograficznych na zlecenie Wojskowego Instytutu Geograficznego.
Lata II wojny światowej przeżył w Grudziądzu. Pozostawił pamiętnik z walk o miasto w styczniu-lutym 1945 oraz fotograficzną dokumentację zniszczeń. Od 1945 zatrudniony w Archiwum Miejskim. Wykonał kilka tysięcy zdjęć, przechowywanych w Muzeum Miejskim i w zbiorach archiwalnych.
Pochowany na cmentarzu przy ul. Cmentarnej.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (31 stycznia 1939)[8]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 196.
- ↑ Ciechanowicz K., Major Henryk Gąsiorowski, „Płaj. Półrocznik Towarzystwa Karpackiego”, 25, 2002, s. 166–177.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 11 listopada 1922 roku, s. 827.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 38, 44.
- ↑ Henryk Gąsiorowski, Przewodnik po Beskidach Wschodnich. T. 1 cz. 1, Bieszczady [online], polona.pl [dostęp 2019-03-22].
- ↑ Henryk Gąsiorowski, Przewodnik po Beskidach Wschodnich. T. 1 cz. 2, Gorgany [online], polona.pl [dostęp 2019-03-22].
- ↑ Henryk Gąsiorowski, Przewodnik po Beskidach Wschodnich. T. 2, Pasmo Czarnohorskie [online], polona.pl [dostęp 2019-03-22].
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 29, poz. 50 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 276, 345, 1332.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 326, 1011.
- Mieczysław Derezyński, Gąsiorowski Henryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków, PAU – PAN, 1948–1958.
- Ignacy Płażewski, Spojrzenie w przeszłość polskiej fotografii, sł. wstępne Jan Sunderland, wyb. il. Jerzy Płażewski, Warszawa, PIW, 1982, ISBN 83-06-00100-1.
- Stanisław Poręba, Ludzie turystyki i krajoznawstwa Grudziądza i regionu grudziądzkiego (1913–1988). Słownik biograficzny, [w:] VII Grudziądzki Sejmik Krajoznawczy. 65-lecie Oddziału PTK-PTTK w Grudziądzu. Materiały szkoleniowe, Grudziądz, Komisja Krajoznawcza PTTK, 1987.
- Anna Wajler, Grudziądz na pocztówkach z lat 1920–1939, Grudziądz, Muzeum w Grudziądzu, 2002, ISBN 83-88076-06-X.
- Ignacy Płażewski, Dzieje polskiej fotografii 1839–1939, Jan Sunderland, Warszawa: Książka i Wiedza, 2003, ISBN 83-05-13316-8, OCLC 830543749.
- Grudziądz 1945. Wspomnienia, red. nacz. Janusz Kalamarski, Grudziądz, Wydaw. Kalamarski, 2007, ISBN 978-83-920267-1-6.