Grzybiec purpurowozarodnikowy
Grzybiec purpurowozarodnikowy (Porphyrellus porphyrosporus (Fr. & Hök) E.-J. Gilbert) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybiec purpurowozarodnikowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Porphyrellus porphyrosporus (Fr. & Hök) E.-J. Gilbert Les Livres du Mycologue Tome I-IV, Tom. III: Les Bolets: 99 (1931) | |
.JPG)
.JPG)
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Porphyrellus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1835 r. Elias Fries i Christopher Theodor Hök nadając mu nazwę Boletus porphyrosporus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1931 r. Edouard-Jean Gilbert[1].
- Boletus porphyrosporus Fr. & Hök 1835
- Boletus porphyrosporus var. minor Bataille & Crawshay 1924
- Gyroporus porphyrosporus (Fr. & Hök) Quél. 1886
- Phaeoporus porphyrosporus (Fr. & Hök) Bataille 1908
- Porphyrellus pseudoscaber Secr. ex Singer 1945
- Porphyrellus pseudoscaber subsp. cyaneocinctus Singer 1945
- Porphyrellus pseudoscaber subsp. typicus Singer 1945
- Suillus porphyrosporus (Fr. & Hök) Kuntze 1898
- Tylopilus cyaneocinctus (Singer) Grund & K.A. Harrison 1976
- Tylopilus porphyrosporus (Fr. & Hök) A.H. Sm. & Thiers 1971[1].
Nazwę polską nadała Alina Skirgiełło w 1960 roku. Władysław Wojewoda w 1998 roku nadał temu gatunkowi polską nazwę goryczak purpurowozarodnikowy, gdyż wówczas znajdował się on w rodzaju Tylopilus jako T. porphyrosporus. Najnowsze badania potwierdzają przynależność tego gatunku jednak do rodzaju Porphyrellus[2].
Morfologia
edytujŚrednica 8–14 cm, młody półkulisty, później wypukły do prawie płaskiego, o okrągłym lub owalnym kształcie. Za młodu jasnoszary, wcześnie ciemniejący brązowo do szarobrązowego; powierzchnia matowa i delikatnie omszona, nie śliska[3]. W większości przypadków jest ciemny i wygląda, jak przydymiony. Skórka nie daje się ściągnąć, na starość czasami pęka[4].
Młode-jasne, szarożółte, wcześnie szarobrązowe, plamiące się po uszkodzeniu; wokół trzonu krótsze; pory najczęściej drobne, niekiedy bywają też względnie duże, a wówczas sięgają aż na górną stronę kapelusza[3].
Wysokość 4–16 cm, grubość 1–4 cm, początkowo beczułkowaty, później walcowaty[4]. Podobnie jak kapelusz jest umbrowobrązowy do smolistobrązowego, delikatnie zamszowaty; stosunkowo wysmukły i cienki[3].
Biały lub brudnoszarobiaławy, po przekrojeniu słabo nabiega zielonkawobłękitno (przede wszystkim nad rurkami), a powoli czerwienieje, szczególnie pod skórką kapelusza. Bez zapachu o smaku łagodnym[3].
Ciemnoczerwonawobrązowy. Zarodniki podłużnie eliptyczno-wrzecionowate, gładkie, o średnicy 14–20 × 6–8 µm[3].
- Gatunki podobne
Trudny do pomylenia z innymi gatunkami grzybów[4]. Wśród borowikowatych wyróżnia się związkiem chemicznym o innym składzie.
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie oraz Japonii[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Niemczech, Estonii, Litwie, Szwecji, Norwegii, Łotwie[2].
Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, rzadziej w liściastych, na ziemi, pod świerkami, jodłami i bukami, na kwaśnych glebach, szczególnie w rejonach wyżej położonych. Owocniki wyrastają od czerwca do listopada[2].
Znaczenie
edytujGrzyb niejadalny[7]. Grzyb mikoryzowy[4]. Nie jest trujący i może być spożywany, ale zwykle jest traktowany jako niejadalny z uwagi na wręcz odrażający smak i zapach podczas gotowania[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Edmund Garnweidner i inni, Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: MUZA SA, 2006, ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Joanna, Grzybiec purpurowozarodnikowy [online], www.grzybland.pl [dostęp 2018-10-14].
- ↑ Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4.