Grabowa (dopływ Wieprzy)

Grabowa
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
	Rzeka
Długość	74 km
Powierzchnia zlewni	536 km²
	Źródło
Miejsce	Stary Żelibórz
	Ujście
Recypient	Wieprza
Miejsce	Darłówko
Współrzędne	54°25′59″N 16°23′18″E/54,433056 16,388333
	Położenie na mapie Polski ujście

Grabowa (niem. Grabow) – rzeka Pobrzeży Południowobałtyckich, o długości 74 km^[1], uchodząca do Wieprzy. Dorzecze Grabowej obejmuje obszar o powierzchni 536 km²^[1]; źródło znajduje się w okolicach Starego Żeliborza.

Nazwa

Nazwa pochodzi od grabu, natomiast w średniowieczu przynajmniej dla części biegu Grabowej^[2] używano innej nazwy, zapisywanej między innymi jako Vettra lub Thra, a której pierwotne brzmienie rekonstruuje się jako Wtra^[3].

Przebieg rzeki

Obecnie

W górnym biegu rzeki ustanowiono „Rezerwat na Rzece Grabowej”. W dalszym ciągu Grabowa przepływa przez Polanów, Krąg i Nowy Żytnik. Przed tą ostatnią miejscowością od Grabowej oddziela się Reknica. Od Nowego Żytnika Grabowa przepływa obszarem pradoliny przez Grabowo, Jeżyce i Żukowo Morskie aż do ujścia do Wieprzy (nieopodal Darłówka) w odległości około jednego kilometra od jej ujścia do Bałtyku.

Zmiany w okresie historycznym

Według rekonstrukcji Karla Rosenowa, opierającej się między innymi na mapie z 1680, na której znajduje się "Stara Grabowa" (niem. Alte Grabow), Grabowa pierwotnie kończyła się dwoma ujściami w okolicach północnego brzegu jeziora Bukowo. Bagnica (niem. Buckower Mühlenbach) została wykopana w ramach prac prowadzonych przez klasztor cystersów w Bukowie Morskim^[2].

W wyniku dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych prac melioracyjnych długość rzeki Grabowej od miejsca, w którym oddziela się Bagnica, do ujścia zmniejszyła się o 12,5%^[4].

Jakość wód

W wyniku oceny stanu wód Grabowej z 2010 roku wykonanej w punkcie w Grabowie określono I klasę elementów biologicznych, elementy fizykochemiczne poniżej potencjału dobrego oraz umiarkowany potencjał ekologiczny^[5].

Według danych Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez Grabową następuje odpływ metali ciężkich do Morza Bałtyckiego – w ciągu 2012 roku w ilościach: 10,2 ton cynku, 0,7 tony miedzi, ok. 200 kg ołowiu, ok. 300 kg chromu oraz ok. 200 kg niklu^[6].

Inne

Odniesienia w kulturze

W dolnej części herbu Darłowa znajduje się wyobrażenie dwóch rzek, Wieprzy i Grabowej^[7].

Wędkarstwo i kajakarstwo

Zarząd województwa ustanowił obręb ochronny, gdzie zabrania się połowu oraz czynności szkodliwych dla ryb, a w szczególności naruszania urządzeń tarliskowych, dna zbiorników i roślinności wodnej, uprawiania sportów motorowodnych i urządzania kąpielisk – w okresie od 20 marca do 31 maja każdego roku. Obręb obejmuje odcinek Grabowej na długości 3450 m od mostu drogowego w miejscowości Żukowo Morskie do ujścia do rzeki Wieprzy^[8].

Na rzece jest uprawiane turystyczno-rekreacyjne wędkarstwo (przede wszystkim gatunki łososiowate).

Na rzece wytyczono siedmiokilometrowy szlak kajakowy na odcinku: most na szosie Polanów–Wielin–Buszyno. Przedsięwzięcie wykonano w ramach Leśnego Kompleksu Turystycznego Nadleśnictwa Polanów. W Buszynie zlokalizowano stanicę wodną z utwardzonym, kamiennym brzegiem i wiatami z drewna. Czas spływu to około 4–6 godzin^[9].

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Mapa okolic Darłowa z rekonstrukcją delty Wieprzy i Grabowej około r. 1500 na stronie www.ruegenwalde.com (mapa pierwotnie opublikowana w pracy F. Böhmera z 1900 po s. 446^[10])

Przypisy

↑ ^a ^b Rzeki. W: Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2006-2007. Szczecin: WIOŚ w Szczecinie, 2008-12-30, s. 59, 71.
↑ ^a ^b KarlK. Rosenow KarlK., Die Feldmark von Rügenwalde : eine Ergänzung zur Stadtgeschichte, Rügenwalde: Albert Mewes Nachf., 1932 (niem.).
↑ ZbigniewZ. Babik ZbigniewZ., Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich: w granicach wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny, Kraków: Universitas, 2001, ISBN 978-83-7052-597-2 [dostęp 2023-07-11] .
↑ NataliaN. Namiel NataliaN., WacławW. Florek WacławW., MarianM. Majewski MarianM., Zmiany sieci rzecznej w okolicach Darłowa w świetle analiz materiałów kartograficznych, [w:] WłodzimierzW. Rączkowski, JanJ. Sroka (red.), Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej. Tom XIII: Darłowo, Sławno–Darłowo: Fundacja "Dziedzictwo", 2019, s. 107–124, ISBN 978-83-947670-7-5 .
↑ II Ocena stanu wód W: Stan środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2010. WIOŚ Szczecin, 2012-01-04, s. 38.
↑ Tabl. 10.6 Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w 2012 r.. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-01-21, s. 338. Cytat: „Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie Monitoringu Wód” – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
↑ KarlK. Rosenow KarlK., Das Stadtbild von Rügenwalde : eine Ergänzung zur Stadtgeschichte, wyd. 2, Rügenwalde: Albert Mewes, 1930 (niem.).
↑ Uchwała Nr 292/14 Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 26 lutego 2014 r. ws. ustanowienia obrębów ochronnych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 r., poz. 1379).
↑ Informator turystyczny – katalog bazy noclegowej Pomorza Środkowego, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pomorza Środkowego, Koszalin, 2011, s. 27, ISBN 978-83-62018-24-6.
↑ F.F. Böhmer F.F., Geschichte der Stadt Rügenwalde bis zur Aufhebung der alten Stadtverfassung (1720), Stettin: Verlag von Paul Niekammer, 1900 (niem.).

[wios08-1] Rzeki. W: Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2006-2007. Szczecin: WIOŚ w Szczecinie, 2008-12-30, s. 59, 71.

[:0-2] KarlK. Rosenow KarlK., Die Feldmark von Rügenwalde : eine Ergänzung zur Stadtgeschichte, Rügenwalde: Albert Mewes Nachf., 1932 (niem.).

[3] ZbigniewZ. Babik ZbigniewZ., Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich: w granicach wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny, Kraków: Universitas, 2001, ISBN 978-83-7052-597-2 [dostęp 2023-07-11] .

[4] NataliaN. Namiel NataliaN., WacławW. Florek WacławW., MarianM. Majewski MarianM., Zmiany sieci rzecznej w okolicach Darłowa w świetle analiz materiałów kartograficznych, [w:] WłodzimierzW. Rączkowski, JanJ. Sroka (red.), Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej. Tom XIII: Darłowo, Sławno–Darłowo: Fundacja "Dziedzictwo", 2019, s. 107–124, ISBN 978-83-947670-7-5 .

[5] II Ocena stanu wód W: Stan środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2010. WIOŚ Szczecin, 2012-01-04, s. 38.

[6] Tabl. 10.6 Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w 2012 r.. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-01-21, s. 338. Cytat: „Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie Monitoringu Wód” – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.

[7] KarlK. Rosenow KarlK., Das Stadtbild von Rügenwalde : eine Ergänzung zur Stadtgeschichte, wyd. 2, Rügenwalde: Albert Mewes, 1930 (niem.).

[8] Uchwała Nr 292/14 Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 26 lutego 2014 r. ws. ustanowienia obrębów ochronnych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 r., poz. 1379).

[9] Informator turystyczny – katalog bazy noclegowej Pomorza Środkowego, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pomorza Środkowego, Koszalin, 2011, s. 27, ISBN 978-83-62018-24-6.

[10] F.F. Böhmer F.F., Geschichte der Stadt Rügenwalde bis zur Aufhebung der alten Stadtverfassung (1720), Stettin: Verlag von Paul Niekammer, 1900 (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]