Gola Dhoro
Gola Dhoro – starożytna osada protomiejska należąca do cywilizacji doliny Indusu, obecnie stanowisko archeologiczne w zachodnich Indiach, w stanie Gudźarat, w dystrykcie Kaććh[1]. Stanowisko obejmuje niewielką, ufortyfikowaną osadę o powierzchni niespełna dwóch hektarów i wymiarach około 50x50 metrów[1] składającą się z otoczonej murem „cytadeli” oraz „dolnego miasta”, z kwaterami mieszkalnymi i zakładami rzemieślniczymi zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz umocnionego obszaru.
Wykopaliska
edytujArcheolodzy datują osadę w Gola Dhoro na lata 2500–2000 p.n.e.[2], czyli na okres trwania właściwej kultury harappańskiej. Od 1996 r. w tym miejscu prowadzone są wykopaliska przez Uniwersytet Maharaja Sayyajirao w Vadodarze. Stwierdzono istnienie domów i budynków gospodarczych wzniesionych z cegły mułowej. Dokonano tu znaczącego odkrycia - znaleziono unikalną pieczęć harappańską (pochodzącą prawdopodobnie z terenu współczesnego Pakistanu), która jest pusta w środku i jest pierwszą, i jak dotąd jedyną znalezioną tego rodzaju. Wykopaliska w tym miejscu dały dowody na to, że prowadzono w tym miejscu rozwiniętą działalność gospodarczą, produkcyjną oraz, że zajmowano się handlem. Podkreśliły tym samym znaczenie mniejszych ośrodków protomiejskich w rozwoju gospodarczym cywilizacji doliny Indusu[1].
Znaleziska
edytujNa stanowisku odkryto liczne artefakty archeologiczne, przede wszystkim wyroby rzemieślnicze z muszli, kamieni jubilerskich, koralików kamiennych, fajansu, odkryto ponadto unikatową pieczęć z wizerunkiem jednorożca z pustym miejscem w środku wyglądającym jak rodzaj pojemnika, a także inne pieczęcie harappańskie (w sumie sześć). Znaleziono też różnego rodzaju przedmioty wykonane z miedzi[2].
Przedmioty miedziane
edytujJak na osadę o niewielkich rozmiarach, liczba miedzianych przedmiotów znalezionych w Gola Dhoro jest bardzo duża. Odkryto między innymi miedziane naczynie zawierające osiem bransolet, topór używany najprawdopodobniej do obróbki metali szlachetnych, miedziane noże z rękojeściami z kości. Interesującym znaleziskiem z tego obszaru jest też unikalny miedziany topór bojowy (parashu), a niewielki jego rozmiar sugeruje, że prawdopodobnie był używany do celów rytualnych[2]. Unikalne są także miedziane noże, które znaleziono w połączeniu z dużą ilością rybich ości, co sugeruje, że noże były używane do przetwarzania ryb. Co ważne, nie znaleziono w osadzie niezbitych dowodów (np. pieca) na wytop miedzi właśnie tutaj. Dowodem pośrednim jest to, że znaleziono mocno zniszczone gliniane tygle z przywartą do nich miedzią, co sugeruje, że mogły być używane do wytopu miedzi. Mogły one jednak pochodzić z innego miejsca niż Gola Dhoro[2].
Pieczęcie
edytujNa stanowisku archeologicznym w Gola Dhoro odkryto jak dotąd pięć pieczęci steatytowych. Biorąc pod uwagę stosunkowo niewielki rozmiar Gola Dhoro (mniejszy niż 2 hektary) odkrycie to było zaskoczeniem dla archeologów, gdyż wcześniej znajdowano je głównie w dużych ośrodkach miejskich, które są badane znacznie częściej i dokładniej. W cywilizacji doliny Indusu używano tego typu pieczęci głównie w działalności handlowej. Wszystkie wykonane są ze steatytu, każda zawiera inskrypcje wykonaną w piśmie induskim oraz mitologiczne przedstawienie jednorożca[3]. Oprócz wygrawerowanego napisu i wizerunku jednorożca, jedna z pieczęci ma głęboko wydrążoną prostokątną wnękę, której przeznaczenie nie jest jasne. Takie pieczęcie z gniazdami są unikalnym znaleziskiem i jak dotąd nie są odnotowane w żadnym innym miejscu w Harappie.[3][4]
Znaczenie
edytujChociaż osada ta była mała pod względem powierzchni, posiadała mur obronny o szerokości 5,20 metra zbudowany w trzech kolejnych etapach, aby zapewnić bezpieczeństwo rozwijającemu się tutaj rzemiosłu i kontaktom handlowym. Gola Dhoro specjalizowało się w produkcji bransolet z muszli[5]i półszlachetnych koralików z kamieni, a także przedmiotów z miedzi i fajansu. Produkcja koralików odbywała się głównie poza murami miasta, a przedmioty z fajansu wytwarzano tylko w obrębie murów. Odkryte tutaj duże dzbany z czarnej kamionki sugerują, że osada zajmowała się handlem z obszarami zamorskimi, ponieważ takie właśnie pojemniki były używane do transportu towarów między innymi do Maganu. (dzisiejszy Oman)[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Kuldeep K. Bhan: A Harappan trading and craft production centre at Gola Dhoro. 2005. [dostęp 2024-12-06].
- ↑ a b c d Kuldeep K. Bhan, V. H. Sonawane, P. Ajithprasad & S. Pratapchandran. [dostęp 2024-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012)].
- ↑ a b Kuldeep K. Bhan, V. H. Sonawane, P. Ajithprasad & S. Pratapchandran. [dostęp 2024-12-06].
- ↑ Brad Chase. Social change at the Harappan settlement of Gola Dhoro: a reading from animal bones. „Antiquity”. 84 (324), s. 528-543, 2010-06-01. DOI: 10.1017/S0003598X00066758. ISSN 0003-598X.
- ↑ Kuldeep K. Bhan, V. H. Sonawane, P. Ajithprasad & S. Pratapchandran: Shell Bangle Workshop in Gola Dhoro. [dostęp 2024-12-06].
- ↑ Jane McIntosh: The Ancient Indus Valley : New Perspectives. Santa Barbara, Kalifornia: ABC-CLIO, 2008, s. 221,401. ISBN 978-1-576-07907-2.