Goździeniowiec wrzecionowaty
Goździeniowiec wrzecionowaty (Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner) – gatunek grzybów z rodziny goździeńcowatych (Clavariaceae)[1].
_Corner_95377_cropped.jpg) 2010-07-22 Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 95377 cropped | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
goździeniowiec wrzecionowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner Monograph of Clavaria and allied Genera (Annals of Botany Memoirs No. 1): 367 (1950) | |
_Corner_445711.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavulinopsis, Clavariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1799 r. James Sowerby, nadając mu nazwę Clavaria fusiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1950 r. Edred John Henry Corner, przenosząc go do rodzaju Clavulinopsis[1]. Synonimy[2]:
- Clavaria ceranoides Pers. 1801
- Clavaria compressa Schwein. 1832
- Clavaria fusiformis Sowerby 1799
- Clavaria fusiformis f. aurantiaca S. Imai 1941
- Clavaria fusiformis Sowerby, 1797 f. fusiformis
- Clavaria fusiformis var. ceranoides W.G. Sm 1908
- Clavaria fusiformis var. congoensis Beeli 1926
- Clavaria fusiformis Sowerby 1799 var. fusiformis
- Clavaria inaequalis var. fusiformis (Sowerby) Fr. 1828
- Clavaria platyclada Peck 1896
- Clavulinopsis fusiformis var. bispora K.S. Thind & Sharda 1982
- Clavulinopsis fusiformis (Sowerby) Corner 196 var. fusiformis
- Ramaria ceranoides (Pers.) Gray 1821
- Ramariopsis fusiformis (Sowerby) R.H. Petersen 1978
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
edytujTworzy gęste kępki nierozgałęzionych pałeczek o wysokości 5–15 cm. Każda z pałeczek ma średnicę do 1,5 cm i wyrasta z delikatnie filcowatej, białej podstawy. Pałeczki na przekroju poprzecznym są cylindryczne, ale dość często spłaszczone, a czasami podłużnie rowkowane. Mają zazwyczaj spiczasty wierzchołek. W stanie suchym mają barwę od jasnożółtej do żółtopomarańczowej[4].
Żółty, cienki, bez wyraźnego zapachu, w smaku gorzki[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki 5–9 × 4,5–9 μm, elipsoidalne do prawie kulistych, gładkie, z wyraźnym dzióbkiem o długości 1–2 μm. Podstawki ze sprzążkami, maczugowate, o długości 40–65 μm, 4-zarodnikowe[4], choć zdarzają się również 2-zarodnikowe i 3-zarodnikowe[5]. Strzępki w miąższu są dwóch rodzajów; nabrzmiałe o szerokości do 12 μm i wąskie o szerokości do 4 μm[6].
- Gatunki podobne
Przede wszystkim goździeniowiec piękny (Clavulinopsis laeticolor). Także ma mocno żółty kolor, ale jest mniejszy, ma wysokość do 5 cm, nie ma szpiczastych wierzchołków i ma skłonność do wzrostu pojedynczo, rozproszonego lub w luźnych grupach[7]. Podobną barwę mają również goździeniowiec miodowy (Clavulinopsis helvola) i goździeniowiec żółtobiały (Clavulinopsis luteoalba), ale są mniejsze i zazwyczaj nie rosną w kępkach[8].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Południowej, Europie, Azji[9]. W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, zwłaszcza w jej północnej części[4]. W Chinach jest jednym z dominujących gatunków grzybów wielkoowocnikowych w lasach na wysokości 2600–3500 m[10]. Na terenie Polski, w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 stanowisk[3]. Owocniki wyrastają od lata do jesieni w lasach liściastych lub iglastych w trawie i wśród mchów[4].
Znaczenie
edytujSaprotrof. Nie jest grzybem trującym, jednakże część atlasów podaje, że jest jadalny[11], a inne, że jest niejadalny[12]. Wynika to prawdopodobnie z jego gorzkawego smaku. Owocniki są powszechnie zbierane i spożywane w Nepalu[13], gdzie lokalnie znany jest pod nazwą Kesari chyau[14].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-12-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-12-05] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 116, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Michael Kuo, Clavulinopsis fusiformis [online], Mushroom Expert [dostęp 2018-12-05].
- ↑ E.J.H. Corner, A monograph of Clavaria and allied genera. Annals of Botany Memoirs, Oxford University Press 1950, s. 367.
- ↑ E.E. Tylukti, Mushrooms of Idaho and the Pacific Northwest. Vol 2. Non-gilled Hymenomycetes, Moscow, Idaho: The University of Idaho Press, 1987, 87–88 isbn=0-89301-097-9.
- ↑ Davis RM, Sommer R, Menge JA, Field Guide to Mushrooms of Western North America, University of California Press, 2012, s. 291–292, ISBN 978-0-520-95360-4.
- ↑ P. Roberts, S. Evans, The Book of Fungi, Chicago, Illinois: University of Chicago Press, 2011, s. 494, ISBN 978-0226721170.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-12-05].
- ↑ K. Furukuwa i inni, Hemagglutinins in fungus extracts and their blood group specificity, „Experimental and Clinical Immunogenetics”, 4, 12, 1995, s. 223–231, PMID: 8919354.
- ↑ Arleen R. Bessette, David W. Fischer, Mushrooms of northeastern North America, wyd. 1, Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1997, s. 421, ISBN 0-8156-2707-6, OCLC 34411834.
- ↑ Shelley Evans, The book of fungi: a life-size guide to six hundred species from around the world, Chicago: The University of Chicago Press, 2011, s. 494, ISBN 978-0-226-72117-0, OCLC 664519721 [dostęp 2018-12-29].
- ↑ Helle O. Larsen i inni, Collection and Use of Wild Edible Fungi in Nepal, „Economic Botany”, 62 (1), 2008, s. 12–23, DOI: 10.1007/s12231-007-9500-9, ISSN 1874-9364 [dostęp 2018-12-29] (ang.).
- ↑ M.K. Adhikari, S. Devkota, R.D. Tiwari, Ethnomycolgical Knowledge on Uses of Wild Mushrooms in Western and Central Nepal, „Our Nature”, 3 (1), 2006, s. 13–19, DOI: 10.3126/on.v3i1.329, ISSN 2091-2781 [dostęp 2018-12-29] (ang.).