Gołąbek złotawy
Gołąbek złotawy (Russula aurea Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek złotawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula aurea Pers. Observ. mycol. (Lipsiae) 1: 101 (1796) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go Christiaan Hendrik Persoon w 1796 r. i nadana przez niego nazwa jest aktualna[2]. Ma ponad 10 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus auratus With. 1801
- Agaricus aureus (Pers.) Pers. 1801
- Russula aurata (With.) Fr. 1838
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r. dla synonimu Russula aurata[3]. Synonimy naukowe[2]:
Morfologia
edytujO średnicy 4–8(10) cm. Za młodu półkulisty, później płaski, w środku często zagłębiony lejkowato, najpierw jaskrawożółty do cytrynowożółtego, niekiedy całkiem czerwony, czasem też ze złocistożółtymi lub pomarańczowymi plamkami. Skórka lśniąca. Brzeg na starość krótko żłobkowany.
Dość rzadkie, często z dużymi blaszeczkami, przy trzoniewolne lub zatokowate i czasami rozwidlone, przy brzegu zaokrąglone, początkowo jasnokremowe, z wiekiem cytrynowokremowe do chromowożółtych. Ostrza jaskrawe, cytrynowożółte, silnie pomarszczone[4].
Cylindryczny do maczugowatego, biały z żółtym odcieniem, za młodu dość ścisły[5].
Jędrny, ścisły, w trzonie biały, w kapeluszu cytrynowy, szafranowy lub kanarkowy, a pod skórką różowy. W młodych okazach jest nieco cierpki, w starszych łagodny. Pod działaniem FeSO4 zmienia barwę na brudnoróżowawą, w KOH na pomarańczową, w fenol na czarnopurpurową[4].
Żółty, szafranowy lub ochrowy[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 8–10 × 8–9 µm, szeroko elipsoidalne, pokryte średniej wielkości brodawkami połączonymi w siateczkę, nie zawsze o pełnych oczkach. Są słabo amyloidalne z dobrze widoczną łysinką. Na ostrzach blaszek liczne wrzecionowate, bladożółtawe cystydy 50–97 × 10–14 µm. W skórce trzonu brak dermatocystyd, w strzępkach skórki znajduje się czerwony pigment[4].
- Gatunki podobne
Czerwone formy łatwo pomylić z trującymi: gołąbkiem wymiotnym (Russula emetica) i gołąbkiem buczynowym (Russula nobilis)[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północne, Europie i Azji[6]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył wiele jego stanowisk[3].
Rośnie od lipca do września, w lasach liściastych, iglastych i mieszanych zwłaszcza w pasie pojezierzy, pod dębami lub świerkami, tylko na glebach zawierających wapń[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ a b c Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 597, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 165, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ a b c d Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Występowanie Russula aureana świecie (mapa) [online], gbif.9rg [dostęp 2024-04-21] (ang.).