Gołąbek różowotrzonowy
Gołąbek różowotrzonowy (Russula roseipes Secr. ex Bres.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek różowotrzonowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula roseipes Secr. ex Bres. Fung. trident. 1(3): 37 (1883) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1883 r. Louis Secretan i Giacomo Bresàdola we Włoszech pod sosnami i nadana przez nich nazwa naukowa jest aktualna[1]. Wszystkie odmiany i formy tego gatunku to według Index Fungorum synonimy[2].
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 4–8,5 cm, początkowo wypukły, następnie rozszerzający się i mniej lub bardziej zagłębiony w środku lub wklęsły, z podgiętym brzegiem. Powierzchnia najpierw gładka, potem bruzdowano-guzkowata, jasnoróżowa lub czerwona, często z bladymi plamami lub całkowicie blaknąca z wiekiem, również pomarańczowa lub morelowożółta. Skórka daje się oddzielić na 1/3 do 1/2 promienia, często jest aksamitno-ziarnista i oprószona[4].
Gęste, o szerokości 3–8 mm, rozwidlone lub zespolone, często dość grube, przyrośnięte i nieco zbiegające z ząbkiem, półwolne, białawe, następnie ochrowe, na końcu ochrowopomarańczowożółte, czasem z czerwonym ostrzem[4].
Wysokość 3–5 cm, grubość 0,8–1,5 cm, nierówny, początkowo gąbczasty, następnie pusty. Powierzchnia zazwyczaj całkowicie lub częściowo zabarwiona na różowo[4].
Początkowo twardy, później bardziej kruchy, biały lub lekko żółtawo zabarwiony, pod skórką ledwo wybarwiony, bez zapachu, o łagodnym smaku[4].
Żółty[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 30–50 × 9–15 µm. Bazydiospory 7,7–9,2–(10,5) do stożkowate, o wysokości 0,62 do 1 µm, dość liczne, z dość grubymi grzbietami, czasem proste i długie, czasem połączone, na ogół wyraźnie amyloidalne. Wyrostek wnęki 1,25–1,75 × 1,25–1,5 µm. Łysinka mniej lub bardziej zaokrąglona, o szerokości 3–3,5 µm, wyraźnie amyloidalna. Cystydy wrzecionowate, dość rozproszone, 33–91 × 8–14 µm, tępe, rzadko spiczaste. W skórce brak dermatocystyd, ale występują bardzo duże strzępki prymordialne o szerokości 5,5–8,5 µm, cylindryczne, z krótkimi wyrostkami (np. 20–37 µm), o sztywnych i lekko pogrubionych ściankach (0,5–1 µm), osadzone pomiędzy bardziej smukłymi (3,5–4 µm), giętkimi włoskami[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony[5]. W Polsce do 2003 r. jedyne stanowisko podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3], ale w późniejszych latach podano następne[6]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy, występujący zazwyczaj w lasach sosnowych, ale także w górskich lasach jodłowych powyżej 1000 m n.p.m.[8]
Jest grzybem jadalnym[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-03-09] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-03-09] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 612, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f H. Romagnesi, Les Russules d’Europe et d’Afrique du Nord, Mycobank, 1977, s. 1–998 [dostęp 2024-03-08] (fr.).
- ↑ Występowanie Russula roseipes na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-03-09] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiska Russula roseipes w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-11] (pol.).
- ↑ a b Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 126, ISBN 83-01-09137-1.