Gerrit Rietveld

Gerrit Thomas Rietveld (ur. 24 czerwca 1888 w Utrechcie, zm. 26 czerwca 1964 tamże) – holenderski architekt, projektant i twórca mebli, m.in. czerwono-niebieskiego krzesła.

Gerrit Rietveld

Imię i nazwisko	Gerrit Thomas Rietveld
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1888 Utrecht
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1965 Utrecht
Narodowość	Holandia
Dziedzina sztuki	Architektura
Epoka	De Stijl
Ważne dzieła
Dom Schröder Czerwono-niebieskie krzesło Muzeum Vincenta van Gogha
Strona internetowa

Dom Rietvelda w Utrechcie

W 2000 roku dom projektu Rietvelda w Utrechcie został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Życiorys

Gerrit Rietveld urodził się 24 czerwca 1888 roku w Utrechcie. Jego ojciec był stolarzem i prowadził własny zakład meblarski. W wieku 11 lat Rietveld zaczął pracę w ojcowskim zakładzie, gdzie pozostawał do 1906 roku. Przez następne pięć lat pracował jako rysownik w firmie jubilerskiej Carela Begeer. Jednocześnie w latach 1906–1908 uczył się w trybie wieczorowym w miejskiej szkole wieczorowej w Utrechcie. Od 1908 do 1911 roku pobierał nauki rysunku architektonicznego u Petrusa Johannesa Houtzagersa (1857–1944), a w latach 1911–1915 architektury u Pieta Klaarhamera (1874–1954).

W 1911 roku poślubił pielęgniarkę Vrouwgien Hadders (1883–1957), z którą miał czterech synów i dwie córki .

W latach 1911–1919 pracował jako stolarz. W 1918 roku zetknął się z ugrupowaniem artystycznym De Stijl , którego był członkiem od 1919 roku aż do jego rozwiązania w 1931 roku . De Stijl został założony w 1917 roku przez Theo van Doesburga (1883–1931) i Pieta Mondriana (1872–1944) i skupiał artystów abstrakcyjnych reprezentujących neoplastycyzm – nowy kierunek w sztuce, stworzony w latach 20. XX w. przez Mondriana, charakteryzujący się użyciem linii pionowych i poziomych, które nachodząc na siebie, dzieliły płaszczyzny na kwadraty i prostokąty, oraz stosowaniem trzech barw podstawowych (żółtej, niebieskiej i czerwonej) i trzech tzw. nie-kolorów (czerni, bieli i szarości) . W okresie 1917–18 Rietveld zaprojektował czerwono-niebieskie krzesło, które było jedną z pierwszych manifestacji estetyki De Stijl w postaci obiektu trójwymiarowego .

W 1919 roku zaczął prowadzić działalność architektoniczną. W 1921 roku zaprojektował niewielki sklep jubilerski w Amsterdamie – jeden z pierwszych przykładów zastosowania estetyki De Stijl w architekturze . Przy wielu projektach współpracował z Truus Schröder-Schräder (1889–1985). W 1924 roku zaprojektował dla niej i jej trójki dzieci nowy dom w Utrechcie – Dom Rietveld-Schröder.

Od końca lat 20. XX w. Rietveld skupiał się na projektowaniu mebli i architektury, które mogły być wytwarzane w sposób przemysłowo-mechaniczny . W latach 1931–1934 stworzył serie domów dla budownictwa masowego . Rietveld publikował swoje projekty i pomysły w czasopismach takich jak i10 i De 8 en Opbouw .

W 1928 roku był jednym z założycieli międzynarodowej organizacji architektów modernistycznych Congrès international d’architecture moderne (CIAM) (pol. „Międzynarodowego Kongresu Architektury Nowoczesnej”).

W okresie od 1936 roku do połowy lat 50. XX w. poświęcił się projektowaniu mebli . Następnie wykonał kilka dużych projektów architektonicznych, m.in. zakłady tekstylne De Ploeg w Bergeyk (1956), szereg domów mieszkalnych w Hoograven (1954–1956) czy gmach akademii sztuki w Arnhem (1962) .

W latach 1942–1958 wykładał wzornictwo użytkowe i architekturę w szkołach Academie voor Beeldende Kunsten w Rotterdamie i Hadze, Academie voor Beeldende Kunsten en Kunstnijverheids w Arnhem i w Academie voor Baukunst w Amsterdamie.

Od 1960 roku aż do śmierci w 1964 roku pracował razem z architektami Joan van Dillen (1930–1966) i Johanem van Trichtem (1928–2008).

Rietveld zmarł 26 czerwca 1964 roku w Utrechcie.

Design

Prace Gerrita Rietvelda

Czerwono-niebieskie krzesło

Krzesło Berlin

Beugelstoel

Krzesło Zig-Zag

Krzesło Steltman

• 1918 – Rood-blauwe stoel – czerwono-niebieskie krzesło
• 1920 – lampa wisząca
• 1923 – Militaire Stoel (tłum. krzesło wojskowe)
• 1923 – Berlijnse Stoel – krzesło Berlin
• 1927 – Beugelstoel, krzesło modelowane z jednego kawałka
• 1934 – Zig-Zag – krzesło Zig-Zag
• 1934 – Kratstoel – krzesło skrzynkowe
• 1942 – krzesło wytłoczone z jednego kawałka
• 1946–1950 – Deense stoel – krzesło duńskie
• 1956–1957 – Mondial
• 1963 – Steltmanstoel 

Prace architektoniczne

Lista za Emanuel (2016):

1920 – sklep Cornelisa Begeera, Utrecht	1954 – pawilon rzeźb, Sonsbeek Park, Arnhem
1920 – wnętrza domu Dr. Hartoga, Maarssen	1954– 1957 – domy, Hoograven, Utrecht
1920–1922 – sklep jubilerski, Amsterdam (zniszczony)	1955–1957 – domy, Utrecht
1923–1924 – sklep Wesselsa, Utrecht	1956 – sala Juliany i wejście na targi, Utrecht
1924 – wnętrza sklepu van Huffla, Haga	1956 – dom Visser, Bergerdreed 6, Bergeyk
1924 – Dom Schröder, Prins Hendriklaan, Utrecht	1956 – zakłady tekstylne De Ploeg, Bergeyk
1925 – wnętrza studio Pieta Kettinga, Utrecht	1956 – projekt Instytutu Sztuki Stosowanej, Wibaudstraat, Amsterdam
1925 – żłobek dr Mullera, Utrecht	1956–1958 – dom Scholten, Kleiweg 32b, Baambrugge
1926 – wraz z Truus Schröder-Schräder: pokój dzienny dr Harrensteina (Amsterdam), sypialnia Weteringschans (Amsterdam)	1956–1968 – Instytut Sztuki Stosowanej, Prinses Irenestraat 96, Amsterdam
1927 – dom Lommen, Wassenaer (przebudowany); wraz z Truus Schröder-Schräder: wnętrza domu rodziny Birza (Utrecht), budownictwo normaal	1957 – dom Blaha, Villaparklaan 5, Best
1928 – garaż wraz z zabudowaniami dla kierowcy, Waldeck Pyrmontkade 10, Utrecht	1957 – dom van Daalen, Fasantlaan 14, Bergeyk
1929–1956 – projekty domów	1957 – sala konferencji prasowych, UNESCO, Paryż
1930–1931 – domy szeregowe, Erasmuslaan, Utrecht	1957–1958 – biura Schrale Beton, Willemsvaart 21, Zwolle
1930–1932 – domy szeregowe, wiedeński Werkbund, Wiedeń	1957–1959 – domy, Erasmusweg, Reeuwijk
1931 – dom Klepa, Montespark 8, Breda	1957–1963 – Akademia Sztuk i Rzemiosł, Onderlangs 9, Arnhem
1931–1934 – projekty domów, Blaricum i Laren	1958 – dom Parkhurst, Oberlin, Ohio
1932 – domy szeregowe, Robert Schumannstraat, Utrecht	1958–1959 – dom wystawienniczy De Zonnehof, Amersfoort
1932 – dom i szkoła muzyczna, Henriette van Lyndenlaan 6, Zeist	1958–1959 – dom van den Doel, Monnikendammerzijweg 31, Ilpendam
1933 – projekty niewielkich warsztatów	1958–1961 – domy, Kanaleneiland, Utrecht
1933 – wraz z Willem Penaatem: sklep Metz and Company, Hoogstraat, Haga
1934 – domy szeregowe, Erasmuslaan, Utrecht	1958–1964 – szkoła podstawowa, Badhoevedorp
1934 – dom Szekely'ego, Johannes Verhulstweg 70, Santpoort	1958–1966 – audytorium, cmentarz Hooofddorp
1935 – wnętrza domu Hondius-Crone, Bloemendaal	1959 – sklep Ket, Leeuwarden
1935 – dom Hillebrand, Bloemlandscheweg 3, Blaricum	1959 – Gemeentelijk Lyceum, Doetinchem
1936 – wraz z Truus Schröder-Schräder: kino Vreeburg, Utrecht	1959–1960 – dom Hamburger, Korswater 9, Noordwijk
1936 – dom Smedes, Van Weerden Poelmanlaan 1, Den Dolder	1959–1960 – dom van Dantzig, Harddraverslaan 60, Santpoort
1936 – dom Mees, Van Ouwenlaan 42, Haga	1959–1960 – dom Theissing Breitnerlaan 1, Utrecht
1939 – Hypothecair Credit Bank, Haga	1960 – dom Koot, van Soutelandelaan, Haga
1939 – dom letni Brandt-Corstius, Petten	1960–1965 – kościół protestancki, Zijdeveld, Uithoorn
1941 – dom letni Verrijn Stuart, Breukelerveen	1961–1962 – showroom, Centrum Wzornictwa, Amsterdam (częściowo zniszczony)
1942 – projekt domu Rietvelda	1961–1963 – sklep Mado, Oudegracht 119, Utrecht
1949 – dom Smit, Puntweg 8, Kinderdijk	1961–1964 – dom van Sloppe, Zandweg 122, Heerlen
1949 – dom Van Ommeren, Rijksstraatweg 158, Elst	1961–1972 – rozbudowa Centraal Museum, Utrecht
1951 – dom Stoop, Beekhuizenseweg 48a, Velp	1962 – kolumna Poster, Eindhoven
1951 – dom dla dzieci spastycznych, Willemstad, Curacao	1962–1963 – projekt ratusza, Leerdam
1952 – dom Klaasen, Taveernelaan 9, Den Dolder	1962–1965 – Savings Bank, Dedemsvaart
1953 – wiata rowerowa, Utrecht (zniszczona)	1963–1967 – wnętrza sklepu jubilerskiego Steltman, Haga
1954 – dom Van Ravenstijn–Hintzen, Hoeflo 14, Laren	1963–1967 – dom Bosschaert, Langewijnen 9, Laren
1954 – dom Driessen, Hulkesteinscheweg 21, Arnhem	1963–1972 – Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
1954 – pawilon holenderski, Biennale w Wenecji	1964 – wnętrza baraków górników, Eygelshoven
	1964 – centrum nauki technicznej szkoły wyższej Twente, Enschede
	1964–1967 – dom Engelhard, Straat van Mozambique 3, Amstelveen

Wystawy

• 1927 – Wystawa Architektury Modernistycznej, Moskwa
• 1932 – Werkbund, Wiedeń
• 1953 – Biennale w Wenecji
• 1958 – Gerrit Rietveld – wystawa autorska w Centraal Museum, Utrecht
• 1971–1972 – Rietveld Rietveld, Architect – wystawa autorska w Stedelijk Museum, Amsterdam
• 1971–1972 – Rietveld Rietveld, Architect – wystawa autorska w Hayward Gallery, Londyn
• 1975 – Rietveld Schroder Huis 1925–1975, Utrecht

Wyróżnienia i nagrody

• 1963 – honorowy członek Bond van Nederlandse Architecten
• 1964 – doktorat honoris causa, Uniwersytet Techniczny w Delfcie
• 2000 – dom Rietvelda w Utrechcie został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO 

Bibliografia

• Marijke Kuper: Rietveld, Gerrit Thomas (1888-1964). W: Biografisch Woordenboek van Nederland. 2013-11-12. (ang.).
• Design Museum Enterprise Limited: Fifty Chairs that Changed the World: Design Museum Fifty. Hachette UK, 2009. ISBN 978-1-84091-586-0. [dostęp 2019-05-30]. (ang.).
• De Stijl, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-05-30]  (ang.).
• Gerrit Thomas Rietveld, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-05-30]  (ang.).
• Muriel Emanuel: Contemporary Architects. Springer, 2016. ISBN 978-1-349-04184-8. [dostęp 2019-05-30]. (ang.).
• Otakar Máčel, Sander Woertman, Charlotte van Wijk: Chairs: The Delft Collection. 010 Publishers, 2008. ISBN 978-90-6450-619-2. [dostęp 2019-05-30]. (ang.).
• Gerrit Rietveld Steltman chair. [w:] www.moma.org [on-line]. [dostęp 2019-05-30]. (ang.).
• Rietveld Schröderhuis (Rietveld Schröder House). UNESCO World Heritage Centre. [dostęp 2019-05-30]. (ang.).