Crangon crangon

Crangon crangon – jadalny gatunek morskiej, drapieżnej krewetki z rodziny Crangonidae. W Polsce posiada wiele nazw: garnela, garnela pospolita, krewetka piaskowa, garnela właściwa, garnela nakrapiana. Nazwą "garnela" określa się również rodzaj Crangon.

Crangon crangon
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki
Gromada	pancerzowce
Nadrząd	Eucarida
Rząd	dziesięcionogi
Infrarząd	krewetki
Rodzina	Crangonidae
Rodzaj	Crangon
Gatunek	Crangon crangon
Synonimy
Cancer crangon Linnaeus, 1758 Cancer schillinus Nardo, 1847 Crangon maculosus Rathke, 1837 Crangon rubro punctatus Risso, 1816 Crangon vulgaris Fabricius, 1798

Budowa

Budowa ciała garneli

Ciało przezroczystawe; pancerzyk głowotułowia tworzy z przodu bardzo krótki, zaokrąglony wyrostek międzyoczny. Przednia para odnóży tułowiowych nie ma postaci – jak u innych krajowych krewetek – typowych szczypiec, lecz dość silnie rozwiniętej, wydłużonej "ręki" – podłużnego, spłaszczonego członu, zakończonego ruchomym pazurkiem, co jest charakterystyczną cechą rodzaju Crangon. Samice dorastają do 9 cm, a samce do 5 cm długości, w Bałtyku tylko do 5 cm (samce do 3,6 cm).

Biologia i ekologia

Garnela prowadzi nocny tryb życia. Dzień spędza zwykle w ukryciu – zagrzebana w piasku, z którego wystawia tylko oczy i długie czułki. Drapieżna – żywi się głównie obunogami, lasonogami i wieloszczetami. Należy do zwierząt najwrażliwszych na zanieczyszczenia olejowe. Rozród garneli trwa od maja do września. Największe samice rozmnażają się wiosną, później przystępują do rozrodu coraz mniejsze. Jedna samica składa, w zależności od swojej wielkości, 1500–15000 (w Bałtyku 200–2000) jaj, noszonych następnie przez nią po spodniej stronie odwłoka. W rozwoju występują planktonowe larwy typu żywika i lasonóżka. Są one koloru mniej lub bardziej pomarańczowoczerwonego. Po 4–5 tygodniach, osiągnąwszy długość ciała 5-7 mm, osiedlają się na dnie.

Występowanie

Garnela żyje we wszystkich morzach europejskich włącznie z Bałtykiem. W odróżnieniu od pozostałych krajowych krewetek, bytujących wśród roślinności, zamieszkuje nagie, przybrzeżne piaski. Latem zbliża się gromadnie do płycizn głębokości zaledwie 0,2–5 m (można ją spotkać w kałużach na plaży), na zimę natomiast przemieszcza się na głębokość kilkudziesięciu metrów.

Znaczenie gospodarcze

Gotowane garnele

Gatunek jadalny, masowo poławiany dla celów konsumpcyjnych i na paszę. Jest to najważniejszy pod względem gospodarczym skorupiak basenu północnego Atlantyku. Garnele bałtyckie – zapewne z uwagi na mniejsze niż w morzu pełnosłonym wymiary ciała – wykorzystywane są tylko jako przynęta do połowów haczykowych.

Etymologia nazwy

Nazwa garneli pochodzić ma z języka holenderskiego, w którym wyraz garnaal oznacza krewetkę. Bliższy jednak brzmieniem słowu 'garnela' jest niemiecki wyraz Garnele, który tłumaczy się na polski tak samo, jak holenderski odpowiednik.