Gameta
Gameta[1] (komórka płciowa[2], komórka rozrodcza[2]) – komórka służąca do rozmnażania płciowego[2].
Gameta u zwierząt powstaje na drodze mejozy[2] (wyjątkowo na drodze mitozy u haploidalnych samców pszczół[3]) w gametogenezie z gametocytów[2]. Może uczestniczyć w procesie zapłodnienia, łącząc się z gametą innej płci i tworząc zygotę.
- różnić się informacją genetyczną, ale nie różnić się morfologicznie – mówimy wtedy o izogamii i oznaczamy komórki jako: " " i "-";
- różnić się wielkością (ze względu na ilość materiału zapasowego), ale nie różnić się zdolnością do ruchu – mówimy wtedy o anizogamii i oznaczamy gamety jako męską (mniejsza) i żeńską (większa), odpowiednio mikrogameta i makrogameta[5];
- różnić się zdolnością do ruchu. Wyróżniamy wówczas dwa typy gametogamii[6]:
- planogamia – gdy gamety są ruchome. Gametę ruchomą nazywamy plemnikiem, nieruchomą – komórką jajową,
- aplanogamii – gdy gamety są nieruchome.
Gdy gamety są ruchome, a równocześnie jedna z nich (komórka jajowa) jest dużo większa i nieruchoma, a druga (plemnik) – dużo mniejsza i ruchoma, wówczas mówimy o oogamii[4][5].
Niekiedy anizogamię i oogamię traktuje się łącznie i nazywa heterogamią[5][7]. U nagonasiennych i okrytonasiennych mówi się o komórce plemnikowej[8]. Gameta człowieka zawiera: 22 autosomy (chromosomy somalne) i 1 allosom (chromosom płci).
Przypisy
edytuj- ↑ gr. gamétēs 'małżonek' i gametē 'małżonka' od gameín 'poślubić' z gámos 'ślub; wesele; małżeństwo' (Słownik Wyrazów Obcych).
- ↑ a b c d e Marzena Popielarska-Konieczna: Słownik szkolny : biologia. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003, s. 168. ISBN 83-7389-096-3.
- ↑ Praca zbiorowa: Biologia : repetytorium dla maturzystów i kandydatów na wyższe uczelnie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2006, s. 110. ISBN 83-02-09004-2.
- ↑ a b Ewa. Pyłka-Gutowska: Biologia. Warszawa: "Oświata", 2002, s. 94-95. ISBN 83-85394-92-3.
- ↑ a b c d Praca zbiorowa: Tablice biologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2003, s. 193. ISBN 83-7350-029-4.
- ↑ Janusz Błaszkowski, Mariusz Tadych, Tadeusz Madej: Przewodnik do ćwiczeń z fitopatologii. Wyd AR w Szczecinie, 1999. ISBN 83-87327-23-9.
- ↑ Praca zbiorowa: Biologia: jedność i różnorodność. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2008, s. 510. ISBN 978-83-7446-134-4.
- ↑ Praca zbiorowa: Tablice biologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2003, s. 203. ISBN 83-7350-029-4.
