Galaretek kolczasty
Galaretek kolczasty (Pseudohydnum gelatinosum (Scop.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rzędu uszakowców (Auriculariales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Incertae sedis |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
galaretek kolczasty |
| Nazwa systematyczna | |
| Pseudohydnum gelatinosum (Scop.) P. Karst. Not. Sällsk. Fauna et Fl. Fenn. Förh. 9: 374 (1868) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Incertae sedis, Auriculariales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli, nadając mu nazwę Hydnum gelatinosum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1868 r. Petter Adolf Karsten, przenosząc go do rodzaju Pseudohydnum[1].
Synonimów naukowych ma ponad 20. Niektóre z nich[2]:
- Exidia gelatinosa (Scop.) P. Crouan & H. Crouan 1867
- Hydnogloea gelatinosa (Scop.) Curr. ex Berk. 1873
- Hydnum gelatinosum Scop. 1772
- Hydnum gelatinosum var. gelatinosum Scop. 1772
- Steccherinum gelatinosum (Scop.) Gray 1821
- Tremellodon gelatinosum (Scop.) Pers. 1874
Polską nazwę nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak galaretowaty, galaretówka kolczasta, szczękacz galaretowaty[3].
Morfologia
edytujTremelloidalny, zawierający w sobie bardzo dużo wody. Po wysuszeniu pozostaje z niego tylko cienki płatek[4]. Składa się na niego łopatkowaty (językowaty, półeczkowaty) kapelusz i ekscentrycznie osadzony krótki trzon. Może też być przyrośnięty bokiem do drewna (bez trzonu). Barwa biaława z sinym odcieniem. Górna powierzchnia ziarnista lub brodawkowata. Szerokość owocnika górą wynosi 1–8 cm[5]. Oprócz okazów białych występują okazy o szarym lub różowo-brązowym ubarwieniu górnej strony kapelusza[6].
Kolczasty, barwy owocnika. Kolce dość gęste, długości do 3 mm[5].
Białawy z bladoniebieskawym odcieniem[7], o konsystencji galarety, wodnisty, lekko przezroczysty (szklisty), bez smaku i zapachu[6].
Bezbarwny do białego. Zarodniki prawie kuliste, gładkie, o rozmiarach 3,5-6,5 × 5–8,5 μm[5].
- Gatunki podobne
- pierwoząb świerkowy (Hyalodon piceicola)[8]. Ma płasko rozpostarty owocnik i w Polsce podano jego występowanie tylko w Puszczy Białowieskiej[5]
- z innymi białymi i galaretowatymi grzybami występującymi w Polsce nie może być pomylony, gdyż posiada kolczasty hymenofor[6].
Występowanie i siedlisko
edytujPoza Antarktydą i Afryką notowany na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach[9]. W Polsce jest pospolity[3].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Rośnie w lasach mieszanych i iglastych. Występuje grupami po kilka okazów rosnących dachówkowato przez cały rok. Najczęściej w lecie i na jesieni, zwykle na martwym drewnie świerkowym i sosnowym. W Polsce pojawia się od lata do jesieni, czasami można go spotkać również wiosną i zimą[5].
Znaczenie
edytujGrzyb jadalny, po sparzeniu (lub nawet na surowo) nadaje się do sałatki. Ma jednak mdły i niewyrazisty smak. Ze względów sanitarnych odradza się jego spożywania w stanie surowym[4], istnieje bowiem niebezpieczeństwo zarażenia się jajami bąblowca wielojamowego – tasiemca pasożytującego w ciele lisów, dla którego człowiek jest żywicielem pośrednim[10]. W Polsce grzyb na ogół niezbierany[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 0124-01-23] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 563, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 326, 328, ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ a b c d e Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 173, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 231, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Markus Flück, Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, Delta, s. 144, ISBN 978-83-7175-858-4.
- ↑ Hyalodon piceicola, „Danmarks svampeatlas” [dostęp 2018-11-11] (duń.).
- ↑ Występowanie Pseudohydnum gelatinisum na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2016-01-10].
- ↑ J. Gawor, A. Malczewski, Tasiemiec wielojamowy występujący u lisów jako przyczyna niebezpiecznej choroby odzwierzęcej, „Polskie stowarzyszenie Przyrodników im. Kopernika”, s. 89–94.