Wikipedia

Głuchołazy

miasto w województwie opolskim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

ⓘGłuchołazy (daw. Kozia Szyja[2], Cygenhals[3], łac. Capri Collum, niem. Ziegenhals[4], Bad Ziegenhals[potrzebny przypis], cz. Hlucholazy, śl. Guchołazy, Koziŏszyja, dś. Ziegenhols) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie nyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Głuchołazy. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na styku Gór Opawskich (Sudety) i Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego (Przedgórze Paczkowskie). Przepływa przez nie rzeka Biała Głuchołaska.

Głuchołazy
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek (2017)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

nyski

Gmina

Głuchołazy

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

1225

Burmistrz

Paweł Szymkowicz

Powierzchnia

6,84[1] km²

Wysokość

288 m n.p.m.

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


12 621[1]
1845 os./km²

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-340

Tablice rejestracyjne

ONY

Położenie na mapie gminy Głuchołazy
Mapa konturowa gminy Głuchołazy, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Położenie na mapie powiatu nyskiego
Mapa konturowa powiatu nyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Ziemia50°18′47″N 17°22′27″E/50,313056 17,374167
TERC (TERYT)

1607014

SIMC

0965341

Hasło promocyjne: Głuchołazy – dodaj do ulubionych
Urząd miejski
Rynek 15
48-340 Głuchołazy
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych na 1 stycznia 2024 miasto było zamieszkane przez 12 621 osób[1].

W 2018 miastu został nadany tytuł honorowy Miasto Orderu Uśmiechu[5].

Geografia

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Geografia Głuchołaz.
 
Widok na Głuchołazy od strony wschodniej

Położenie

edytuj

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, tuż przy granicy z Czechami, na pograniczu Gór Opawskich i Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego. Znaczna cześć miasta położona jest na równinnym terenie na wysokości około 288 m n.p.m. Formalnie obszar miasta oprócz zabudowy miejskiej, obejmuje na południu porośnięte lasem północne zbocza Parkowej Góry (Przedniej Kopy). Najwyżej położony punkt w granicach miasta znajduje się na wysokości 455 m n.p.m., tuż poniżej szczytu Przedniej Kopy[6]. Południowa część miasta położona u podnóża i w dolnej części zboczy Góry Parkowej jest częścią leczniczą, wypoczynkową i uzdrowiskową.

Przez miasto przepływa Biała Głuchołaska, po przepłynięciu granicy państwowej tworzy zakola między pagórkami. Na południu miasta, na zboczu Góry Parkowej są dwa rezerwaty przyrody: Nad Białką i Las Bukowy.

Środowisko naturalne

edytuj
Klimatogrami dla Głuchołaz
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
 
 
29
 
0
-5
 
 
28
 
2
-4
 
 
29
 
7
-1
 
 
39
 
13
3
 
 
70
 
18
7
 
 
84
 
21
10
 
 
86
 
23
11
 
 
84
 
22
11
 
 
51
 
18
8
 
 
40
 
13
4
 
 
41
 
7
1
 
 
35
 
2
-3
Temperatury w °C
Opad całkowity w mm
Źródło: climate-data.org

Wpływ na klimat Głuchołaz ma sąsiedztwo Sudetów z najbliżej położonymi Górami Opawskimi[7]. Średnia temperatura roczna wynosi 7,8 °C. Pokrywa śnieżna występuje od grudnia do kwietnia. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Głuchołaz wynoszą 616 mm, dominują wiatry zachodnie[8].

Podział miasta

edytuj

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Głuchołaz są[9]:

W mieście funkcjonują niestandaryzowane nazwy osiedli[9]:

  • Osiedle Koszyka
  • Osiedle Tysiąclecia
  • Osiedle Konstytucji 3 Maja

Nazwa

edytuj
 
Cygenhals wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[3].

Nazwa Głuchołazy została utworzona od czeskiego określenia hluché lazy (bezpożyteczne czy jałowe pole). Dawna nazwa miasta, Kozia Szyja, pochodziła od krętego biegu rzeki Białej Głuchołaskiej. Jej niemieckim odpowiednikiem było Ziegenhals. Nazwa niemiecka była zapisywana także w zlatynizowanej postaci Caprae Colium[10]. W przeszłości stosowane były też polskie nazwy Złoty Zakątek[11] i Cygenhals[3].

W 1750 roku polska nazwa Cygenhals wymieniona została przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska[3].

Polską nazwę miejscowości w formie Koziascyja w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[12].

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[13].

Historia

edytuj

Średniowiecze

edytuj
 
Fragmenty średniowiecznych murów obronnych

Na początku XIII wieku na terenie Śląska i Moraw rozwijała się akcja osiedleńcza biskupa wrocławskiego Wawrzyńca oraz margrabiego morawskiego Władysława I Przemyślidy. Wówczas w rejonie Głuchołaz zostały znalezione złoża złota i założono kopalnie tego metalu. Biskup upoważnił rycerza Witygona do przeprowadzenia akcji kolonizacyjnej w dolinie rzeki Białej Głuchołaskiej w celu zabezpieczenia granic biskupstwa, w wyniku czego założone zostało warowne miasto Głuchołazy[14]. W 1225 miasto zostało lokowane na prawie flamandzkim[15]. Po bitwie pod Legnicą w 1241 przez Głuchołazy i okolice przeszły oddziały Mongołów, „niszcząc wszystko po drodze”[16]. Kościół św. Wawrzyńca po raz pierwszy wzmiankowany był w 1285[14].

W czasie rejzy husytów na Śląsk, między 16 i 18 marca 1428 opuszczone przez mieszkańców Głuchołazy zostały zniszczone przez husytów w drodze z Prudnika do Nysy[17][18]. Podczas anarchii feudalnej panującej po wojnach husyckich, Głuchołazy dwukrotnie zagarnęli śląscy i czescy rycerze-zbójcy (1444 i 1445), przy czym dopuszczali się rabunków i gwałtów. Miasto zostało odkupione od napastników przez księcia głogówecko-prudnickiego Bolka V Wołoszka. W latach 1445–1450 Głuchołazy należały do księstwa głogówecko-prudnickiego, następnie odzyskali je biskupi wrocławscy[14].

XV–XX wiek

edytuj
 
Pocztówka z Głuchołaz ukazująca dawną restaurację Waldteich przy ul. Parkowej (1920)
 
Panorama Głuchołaz w XVIII w. autorstwa Friedricha Bernharda Wernera

W 1460 miasto ucierpiało w wyniku powodzi[14]. Staraniem burmistrza Kirchnera w 1552 w zachodniej części Rynku wzniesiono nowy renesansowy ratusz[19].

Podczas I wojny śląskiej miasto zostało zajęte przez wojska pruskie. Podczas rokowań pokojowych w 1742 król Fryderyk II Wielki starał się o zapewnienie sobie posiadania miasta jako ważnego punktu strategicznego[14]. W połowie XVIII wieku w mieście wzniesiono obiekty garnizonowe[20]. Do 1755 w Głuchołazach stacjonowała kompania pułku kirasjerów generała Geßlera, którego sztab znajdował się w Prudniku[21]. Od 1818 kontrola celna w Głuchołazach podlegała pod Główny Urząd Celny w Prudniku[22].

W 1856 fabryka włókiennicza Samuela Fränkla z siedzibą w Prudniku (późniejsze Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”) otworzyła w Głuchołazach swoją filialną tkalnię. W latach 70. XIX wieku chałupnicy z Głuchołaz wchodzili w skład prudnickiej spółki komandytowej, założonej przez Fränkla[23][24]. 22 maja 1866, w ramach mobilizacji przed wojną prusko-austriacką, na granicę w okolicy Głuchołaz przeniesiono z Prudnika czwarty eskadron oraz sztab 6 Pułku Huzarów im. Hrabiego Goetzena[21][25]. W 1871 zbudowano bitą szosę z Głuchołaz do Prudnika przez Wierzbiec[26][27]. Pod koniec XIX wieku z inicjatywy Towarzystwa Promenadowego, wkrótce po otrzymaniu przez miasto statusu uzdrowiska, powstał Park Zdrojowy w Głuchołazach[28].

10 lipca 1903 roku Głuchołazy i okoliczne miejscowości w wyniku wielodniowych intensywnych opadów deszczu nawiedziła powódź. Miesiąc później, 10 sierpnia, cesarzowa Augusta udała się do Głuchołaz, Jarnołtówka i Prudnika, by dokonać wizji terenów zniszczonych podczas powodzi. Jej wizyta zaowocowała wybudowaniem zapory wodnej w Jarnołtówku[29].

W lutym 1919 na konferencji paryskiej Czechosłowacja wysunęła roszczenie terytorialne do Głuchołaz[30].

Od 1919 Głuchołazy należały do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.

II wojna światowa

edytuj

Przed rozpoczęciem II wojny światowej w Głuchołazach działał tajny ośrodek niemieckiego wywiadu wojskowego Abwehry. Współpracował z nim m.in. Oskar Schindler[31].

W styczniu 1945 roku cywilna ludność Głuchołaz została wywieziona na terytorium okupowanej przez Niemców Czechosłowacji[32]. W marcu 1945 do Głuchołaz uciekła część niemieckich mieszkańców wsi w okolicy Prudnika[33]. 19 marca 1945, po zajęciu Prudnika, Armia Czerwona rozpoczęła natarcie na Głuchołazy[34]. Radzieckie czołgi podjechały pod miasto, po czym wycofały się do Wierzbca pod Prudnikiem z powodu braku wsparcia piechoty. Niemcy podciągnęli do Głuchołaz, a następnie do Charbielina, 1 Dywizję Pancerno-Spadochronową Hermann Göring, w ramach planowanego kontruderzenia na Szybowice[35].

Od 24 marca linia frontu przebiegała wzdłuż rubieży: Biała Nyska – Bodzanów – Głuchołazy, pozostawiając wojska rosyjskie w odległości ok. 3 km na wschód od Głuchołaz, za Nowym Lasem i Charbielinem. Żołnierze mieli rozkaz wysadzania za sobą wszystkich mostów. W ten sposób zniszczony został między innymi most Wiktorii, którym można było najszybciej przejechać na drugą stronę Białej w drodze do Jesionika[32]. 31 marca 1945 245 i 92 Dywizja Strzelecka Armii Czerwonej podjęła ponowną, również nieudaną próbę uderzenia na Głuchołazy[36]. Dopiero 8 maja 1945 (dzień kapitulacji III Rzeszy) atakujący z Prudnika 1278 Pułk Strzelecki przełamał obronę Charbielina, lasu na południe od Wierzbca i Moszczanki, i opanował Głuchołazy[37]. 10 maja 1945 przyjechały tu polskie władze administracyjne. Poza mostami miasto było prawie nie ruszone. Spłonął tylko jeden z budynków przy obecnej ul. Wyszyńskiego, wcześniej jedna bomba spadła na jedną halę przemysłową, powybijane były także okna w kamienicy przy zbiegu obecnych alei Jana Pawła II i ul. Powstańców Śląskich[32].

Po wyparciu oddziałów niemieckich miasto zostało przejęte przez polską administrację. Wówczas w Głuchołazach i okolicy została osiedlona między innymi część polskich przesiedleńców z Kresów Wschodnich – z Kozowej (dawny powiat brzeżański w województwie tarnopolskim)[38]. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód[32].

Polska Ludowa

edytuj
 
Kadra bg WOP Prudnik, GPK Głuchołazy i strażnicy WOP Jasienica Górna, na placu apelowym w Prudniku podczas uroczystej zbiórki z okazji Święta LWP (październik 1985)
 
Żołnierze WOP – Przejściowy Punkt Kontrolny nr 44 Wojsk Ochrony Pogranicza w Głuchołazach (1946)

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 102 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Głuchołazach[39].

W lipcu 1945 w Głuchołazach rozlokowano 6 pułk piechoty 2 Dywizji Pancernej[40]. Jesienią 1945 na terenie Głuchołaz została sformowana Graniczna Placówka Kontrolna, którą nadzorowała 48 Komenda Odcinka Prudnik[41]. 28 lutego 1946 w świetlicy MO otwarto pierwsze kino w Głuchołazach[42].

W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Głuchołazy, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Ziegenhals[43].

W maju 1947 roku w ścianę budynku nr 2 wmurowano tablicę pamiątkową ku czci gen. Karola Świerczewskiego.

W 1949 roku przy ul. 15 Grudnia odsłonięto pomnik Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego.

W 1978 roku na ówczesnej ul. gen. Świerczewskiego odsłonięto ufundowany przez Izbę Rzemieślniczą głaz z tablicami upamiętniającymi jego postać[44].

Projekt Orderu Uśmiechu stworzyła w 1967 dziewięciolatka z Głuchołaz – Ewa Chrobak, obecnie Kawaler Orderu Uśmiechu i Sekretarz Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu.

III Rzeczpospolita

edytuj

6 lipca 1997 rozpoczęła się powódź tysiąclecia. Głuchołazy były wówczas drugim (po Prudniku) polskim miastem, które zostało zalane[45]. 8 lipca 1997 do Głuchołaz przyleciał helikopterem premier Włodzimierz Cimoszewicz[46].

W Głuchołazach do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowały przejścia graniczne: Głuchołazy-Mikulovice (drogowe), Głuchołazy-Mikulovice (kolejowe), Głuchołazy-Jindřichov ve Slezsku (kolejowe) oraz w bezpośredniej bliskości miasta Konradów-Zlaté Hory (drogowe).

W ramach obchodów 50-lecia istnienia Orderu Uśmiechu Kapituła nadała po raz pierwszy honorowy tytuł[47] Miasta Orderu Uśmiechu dla Głuchołaz[48]. 25 maja 2018 na stadionie w Głuchołazach, 1024 dzieci z głuchołaskich szkół i przedszkoli biło rekord Polski z wpisem do księgi Guinnessa w ułożeniu znaku graficznego Orderu Uśmiechu z okazji jego 50-lecia[49].

4 lipca 2018 przy ul. Lompy 2, na terenie parku zdrojowego, otwarto 15-metrową tężnię solankową z drewna modrzewiowego, pełniącą zarazem funkcję wieży widokowej[50].

W 2018 roku Marek Michalak decyzją Rady Miejskiej Głuchołaz otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Głuchołaz (2018)[51].

 
Wolontariusze i żołnierze sprzątający zniszczenia w bloku przy ul. Papierniczej po powodzi w 2024

W czasie powodzi we wrześniu 2024 przepływająca przez Głuchołazy rzeka Biała Głuchołaska wylała, powodując liczne zniszczenia[52]. Zalane zostało centrum miasta[53]. Kostka brukowa położona na Rynku została wyrwana[54]. Uszkodzeniu uległy budynki i infrastruktura drogowa[55]. Nurt rzeki porwał most tymczasowy oraz konstrukcję nowego mostu[56]. Miasto zostało pozbawione prądu, gazu i telefonii stacjonarnej[57]. Według relacji burmistrza, dziesiątki kamienic w mieście zostało podtopionych, a po lewobrzeżnej stronie miasta „z powierzchni zmyte zostały wszystkie sklepy”[58]. W usuwaniu skutków powodzi w Głuchołazach uczestniczyli stacjonujący w Prudniku żołnierze 18 Dywizji Zmechanizowanej oraz żołnierze niemieccy[59][60].

Demografia

edytuj

Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Głuchołazy miały 13735 mieszkańców (10. miejsce w województwie opolskim i 328. w Polsce), powierzchnię 6,83 km² (33. miejsce w województwie opolskim i 726. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 2011 os./km²[61].

Mieszkańcy Głuchołaz stanowią około 10% populacji powiatu nyskiego, co stanowi 1,39% populacji województwa opolskiego.

Dane statystyczne dla Głuchołaz zbiera Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[62].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 13735 100 7281 53 6454 47
gęstość zaludnienia

(mieszk./km²)

2011 1066 945

Liczba mieszkańców miasta

edytuj
1800 – 2000[63]
1910 – 8975[64]
1933 – 9913[65]
1939 – 9737[65]
1946 – 7500[66]
1957 – 10300[63]
1970 – 13400
1995 – 15800[67]
1996 – 15718[67]
1997 – 15478[67]
1998 – 15835[67]
1999 – 15548[67]
2000 – 15525[67]
2001 – 15446[67]
2002 – 15319[67]
2003 – 15199[67]
2004 – 15052[67]
2005 – 14985[67]
2006 – 14918[67]
2007 – 14879[67]
2008 – 14849[67]
2009 – 14736[67]
2010 – 14658[67]
2011 – 14421[67]
2012 – 14382[67]
2013 – 14257[67]
2014 – 14092[67]
2015 – 13925[67]
2016 – 13780[67]
2017 – 13725[67]
Liczba mieszkańców


 

Zabytki

edytuj
Galeria: kościoły
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Kościół św. Wawrzyńca z XIII wieku
 
Kościół św. Rocha (1350 r., 1626 r., XIX w.)
 
Głuchołazy. Kościół św. Franciszka
 
Wieża Bramy Górnej
 
Zabudowa śródmieścia z przełomu XIX i XX wieku

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[68]:

  • układ urbanistyczny, z XIII w.,
  • kościół par. pw. św. Wawrzyńca, z 1250 r. – XIII w. do XX w.
  • kościół cmentarny pw. św. Rocha, z 1350 r., 1626 r., XIX w.
  • pomnik więźniów oświęcimskich, na cmentarzu komunalnym, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego (d. Warszawska), z 1953 r., 1985 r.
  • park sanatoryjny
  • mury obronne, baszta – wieża Bramy Górnej z XIV w., 1418 r. – XV w. XVII w.
  • zespół dawnego wójtostwa, obecnie mieszkalny, ul. Magistracka 2
    • 2 budynki z dziedzińcem
    • fragment muru obronnego miasta
  • dom, ul. Andersa 48, z 1900 r.
  • dawny dom zdrojowy, ul. Andersa nr 74, z 1882 r.,
  • pensjonat „Ogrodowy”, ul. Andersa nr 76, z 1899 r.
  • domy, Aleja Jana Pawła II 2, 12 (d. ul. 15 Grudnia), z k. XIX w.
  • domy, ul. Kościuszki 1, 48, z XVIII w., XIX w.
  • domy, Rynek 4, 8, 11, 19, 20, 24, 25, 26 (pl. Wolności), z XVI w., XVII w., XVIII w., XIX w.
  • domy, ul. Wita Stwosza 5, 7, 17, 19, 21, z XVIII w./XIX w.

Niektóre zabytki wpisane do gminnej ewidencji zabytków[69]:

Transport

edytuj
 
Stacja kolejowa Głuchołazy Miasto
 
Dworzec autobusowy
 
Przejście graniczne Głuchołazy-Mikulovice
Transport drogowy

Przez Głuchołazy przebiega droga krajowa:

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

Transport kolejowy

W mieście są stacje kolejowe:

Transport publiczny

Dworzec autobusowy w Głuchołazach znajduje się przy ul. Wyszyńskiego.

Transport autobusowy w Głuchołazach obsługiwany był przez PKS Prudnik[70]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[71]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[72], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[73]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[74]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Głuchołazach i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[75]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[76].

1 lipca 2016 roku w mieście uruchomiono bezpłatną komunikacje miejską. W dni powszednie funkcjonuje ona na terenie miasta i przyległych miejscowości Konradów i Bodzanów, natomiast w letnie weekendy wykonuje ona 4 kursy do Jarnołtówka i Pokrzywnej[77][78]. Kursowanie autobusów przewidziane było pierwotnie do końca 2016 roku, jednakże w związku z pomyślnymi wynikami eksploatacyjnymi, funkcjonowanie komunikacji zostało w kolejnych latach utrzymane. Głuchołaska Bezpłatna Komunikacja Miejska funkcjonuje w oparciu o 28 przystanków autobusowych. W dni robocze kursy wykonywane są w godz. 5.00–21.00, czyli przez 16 godzin, natomiast w dni wolne od pracy przez 8 godzin dziennie. Łączna liczba zaplanowanych do przejechania kilometrów to ponad 59 tys. wozokilometrów[79].

Przejścia graniczne

W mieście i jego pobliżu na granicy z Czechami funkcjonowały: drogowe Przejście graniczne Głuchołazy-Mikulovice, Przejście graniczne Konradów-Zlaté Hory oraz kolejowe Przejście graniczne Głuchołazy-Jindřichov ve Slezsku, Przejście graniczne Głuchołazy-Mikulovice (kolejowe).

Kultura

edytuj

W mieście działa:

Stałe imprezy kulturalne

edytuj

Odniesienia w kulturze masowej

edytuj

Media lokalne

edytuj

Prasa

edytuj

Telewizja

edytuj
  • TV Prudnik (TV Pogranicze)

Portale

edytuj

Religia

edytuj

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj

Kościół rzymskokatolicki

edytuj

Dekanat Głuchołazy

Świadkowie Jehowy

edytuj

Cmentarze

edytuj
  • Cmentarz Komunalny (ul. Stefana Wyszyńskiego)

Sport

edytuj
 
Mecz GKS Głuchołazy z LZS Racławiczki (30 września 2017)

Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji Głuchołazy[85].

Obiekty sportowe

edytuj
  • Stadion Miejski (ul. Konopnickiej)
  • Hala sportowa (ul. Skłodowskiej)
  • Kompleks rekreacyjny „Nad Białką” (ul. Kościuszki)
  • Lodowisko „Biały Orlik” (ul. Bohaterów Warszawy)
  • Boiska ORLIK 2012 (ul. Bohaterów Warszawy)
  • Korty tenisowe (al. Jana Pawła II)

Kluby sportowe

edytuj

Polityka

edytuj

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Edward Szupryczyński[86]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski na Rynku.

Rada Miejska

edytuj

Mieszkańcy Głuchołaz wybierają do swojej Rady Miejskiej 11 radnych (11 z 21). Pozostałych 10 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Głuchołazy.

Radni Rady Miejskiej VIII kadencji wybrani w wyborach samorządowych w 2018[87]:

  • Prawo i Sprawiedliwość (7 mandatów) – Kazimierz Stychno, Bolesław Stychno, Michał Koszut, Jerzy Wojnarowski, Jan Chaszczewicz, Bogusław Kanarski, Szymon Biliński
  • Koalicja Obywatelska (7 mandatów) – Andrzej Gębala, Alicja Szymkowicz, Klaudia Pach-Gomulnicka, Edward Szupryczyński, Mariusz Migała, Roman Sambor, Mieczysław Skupień
  • Kukiz’15 (4 mandaty) – Grzegorz Ptak, Daniel Szenawa, Teresa Wilk, Jacek Wanicki
  • Forum Samorządowe 2002 (2 mandaty) – Adam Łabaza, Ryszard Udziela
  • Polskie Stronnictwo Ludowe (1 mandat) – Stanisław Szul
 
Tężnia solankowa otwarta w 2018 r.[88]

Budżet miasta

edytuj
Budżet miasta Głuchołaz
Lp. Rok Budżet
1 2009 60 mln zł.
2 2010 65 mln zł.
3 2011 76,5 mln zł.
4 2012 66 mln zł.
5 2013 65,6 mln zł.
6 2014 77,2 mln zł.
7 2015 71,4 mln zł.
8 2016 84,3 mln zł.

Współpraca międzynarodowa

edytuj
Miasta i gminy partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
Nieder-Olm   Niemcy 1996[89]
Jesionik (Jeseník)   Czechy 2002[90]
Mikulovice[91]   Czechy
Zlaté Hory   Czechy 16 września 2009[92]

Turystyka

edytuj
 
Plan miasta

Kościół św. Wawrzyńca w Głuchołazach został wymieniony w Kanonie Krajoznawczym Polski[93]. Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej i warunkowo w miejscowościach w Parku Krajobrazowym Góry Opawskie, w tym w Głuchołazach[94]. PTTK Prudnik przyznaje również Kolarską Odznakę Turystyczną w „Królestwie Pradziada” za odwiedzenie m.in. Głuchołaz[95].

13 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Głuchołazy prowadziła trasa „Dzień Czeski”[96].

Szlaki turystyczne

edytuj

Przez Głuchołazy prowadzą szlaki turystyczne:

Szlaki rowerowe

edytuj

Przez Głuchołazy prowadzą szlaki rowerowe[97]:

Ludzie związani z Głuchołazami

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Głuchołazami.

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. ↑ Stefan Morajko, Dlaczego Kozia Szyja? [online], glucholazy.info, 26 września 2018 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-26].
  3. ↑ a b c d Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
  4. ↑ Michael Rademacher, Deutsche Verwaltungsgeschichte Oberschlesien, Kreis Neisse [online], web.archive.org, 4 marca 2016 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  5. ↑ Głuchołazy Miastem Orderu Uśmiechu. brpd.gov.pl, 24 września 2018. [dostęp 2018-09-25]. (pol.).
  6. ↑ Andrzej Dereń, Prudnik ma nowy plan miasta [online], terazprudnik.pl, 20 czerwca 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  7. ↑ Krzysztof Strauchmann, Góry Opawskie najzimniejszym miejscem na Opolszczyźnie. Najcieplejsze jest Jezioro Turawskie [online], nto.pl, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  8. ↑ Klimat: Głuchołazy: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-06-09].
  9. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  10. ↑ Praca zbiorowa, Nysa i okolice. Miniprzewodnik, Helion, 19 czerwca 2012, ISBN 978-83-7853-069-5 [dostęp 2020-06-10] (pol.).
  11. ↑ Edupedia – Kameralne Góry Opawskie (Słownik nazw geograficznych) [online], www.edupedia.pl [dostęp 2020-06-10].
  12. ↑ Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 28.
  13. ↑ M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85.
  14. ↑ a b c d e Paweł Szymkowicz, Dzieje miasta [online], glucholazy.pl [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  15. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski: dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007, s. 30–31, ISBN 978-83-226-1616-1 [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  16. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 863.
  17. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 559.
  18. ↑ Wojciech Dominiak, Prudnik w średniowieczu: studia nad początkami miasta, Prudnik: Muzeum Ziemi Prudnickiej, 2016, s. 67, ISBN 978-83-63260-62-0.
  19. ↑ Ratusz w Głuchołazach [online], web.archive.org, 28 grudnia 2004 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-08].
  20. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 287.
  21. ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 289.
  22. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 772.
  23. ↑ Maciej Dobrzański, Nie tylko Prudnik. O filiach i przedstawicielstwach S. Fränkel [online], Prudnik24, 18 grudnia 2021 [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  24. ↑ Diana Witkowska: Prudnik i Krnov: miasta nicią budowane.... Prudnik: Starostwo Powiatowe, 2015, s. 47. ISBN 83-61419-54-3.
  25. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 612.
  26. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 20.
  27. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 940.
  28. ↑ Głuchołazy – Park Zdrojowy. Atrakcje turystyczne Głuchołaz. Ciekawe miejsca Głuchołaz [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2020-06-09].
  29. ↑ Leszek Bobowski, Kiedy powstawała straż w Prudniku [online], tygodnikprudnicki.pl, 13 października 2010 [dostęp 2019-12-22].
  30. ↑ Franz Choholatý Gröger: Připojení Hlučínska k ČSR 4. 2. 1920. nassmer.blogspot.com, 19 lutego 2010. [dostęp 2018-12-30]. (cz.).
  31. ↑ Krzysztof Strauchmann, Agent Oskar Schindler i tajna historia Głuchołaz [online], plus.nto.pl, 11 maja 2019 [dostęp 2024-10-16].
  32. ↑ a b c d Paweł Szymkowicz, Początki Naszego Miasta [online], nowe.glucholazy.pl [dostęp 2020-11-22].
  33. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 921.
  34. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 61.
  35. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 62.
  36. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 68.
  37. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 72.
  38. ↑ Moje Kresy. Ludzie z Kozowej [online], Nowa Trybuna Opolska, 8 października 2011 [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  39. ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
  40. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 483.
  41. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 486.
  42. ↑ Pierwsze kino w Głuchołazach, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny, 8 (9), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 3 marca 1946, s. 6.
  43. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297, s. 14).
  44. ↑ Czesław Czubryt-Borkowski, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Sport i Turystyka, 1988, s. 490, ISBN 83-217-2709-3.
  45. ↑ Ryszard Nowak, Dwa i pół tysiąca poszkodowanych, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (861), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2007, s. 12, ISSN 1231-904X.
  46. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 548.
  47. ↑ Anna Kwaśnicka, 50 lat uśmiechniętej buźki [online], radioem.pl, 21 września 2018 [dostęp 2020-06-09].
  48. ↑ Krzysztof Strauchmann, Głuchołazy oficjalnie stały się Miastem Orderu Uśmiechu [online], nto.pl, 21 września 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  49. ↑ Wiktoria Palarczyk, Głuchołazy: 1024 osoby biły rekord Polski w ułożeniu znaku graficznego Orderu Uśmiechu [online], radio.opole.pl, 25 maja 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  50. ↑ Głuchołazy mają swoją tężnię! – Nasze Sudety [online], naszesudety.pl, 5 lipca 2018 [dostęp 2020-11-22].
  51. ↑ Głuchołazy Miastem Orderu Uśmiechu. brpd.gov.pl, 24 września 2018. [dostęp 2018-09-25].
  52. ↑ Głuchołazy bez prądu, wody, gazu i internetu. Punkty pomocowe w PSP 2 i PSP 3 [online], Radio Opole, 15 września 2024 [dostęp 2024-09-15] (pol.).
  53. ↑ Marzena Śmierciak, Głuchołazy: woda przerwała wały i wdarła się do centrum. Przelewa się też przez most tymczasowy! [online], Radio Opole, 15 września 2024 [dostęp 2024-10-15].
  54. ↑ Kacper Śnigórski, Głuchołazy po przejściu fali powodziowej. Szlam, muł i zniszczenia [online], Radio Opole, 17 września 2024 [dostęp 2024-10-15].
  55. ↑ Andrzej Dereń, Głuchołazy. Krajobraz po bitwie [online], Teraz Prudnik!, 23 września 2024 [dostęp 2024-10-15] (pol.).
  56. ↑ Mateusz Domański, Kolejne złe wieści. Runął most w Głuchołazach [online], o2.pl, 15 września 2024 [dostęp 2024-10-15].
  57. ↑ Krzysztof Strauchmann, Głuchołazy po powodzi. Wielka fala przeszła przez miasto, zostawiła ruinę [online], nto.pl, 15 września 2024 [dostęp 2024-10-15].
  58. ↑ Aleksandra Gruszczyńska, Głuchołazy po powodzi. „Mam praktycznie dwa miasta” [online], tokfm.pl, 16 września 2024 [dostęp 2024-10-15] (pol.).
  59. ↑ Jan Poniatyszyn, „Myśmy dostali wycisk od wody, ale Głuchołazy zostały znokautowane”. Prudnik pomaga sąsiedniej gminie [online], Radio Opole, 20 września 2024 [dostęp 2024-10-15] (pol.).
  60. ↑ Andrzej Dereń, Niemieccy żołnierze pomagać będą w usuwaniu skutków powodzi. Zaczną od piątku [online], Teraz Prudnik!, 10 października 2024 [dostęp 2024-10-15] (pol.).
  61. ↑ GUS, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 30 VI [online], stat.gov.pl, 12 października 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  62. ↑ Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
  63. ↑ a b Demografia [online], sztetl.org.pl [dostęp 2020-06-10].
  64. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-06-10].
  65. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Oberschlesien, Kreis Neisse [online], web.archive.org, 6 września 2017 [dostęp 2020-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-06].
  66. ↑ Rocznik statystyczny. R. 11, 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1947 [dostęp 2020-06-10].
  67. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Głuchołazy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-06-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  68. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 62.
  69. ↑ Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gminy Głuchołazy [online], Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Urzędu Miejskiego w Głuchołazach, 19 kwietnia 2016 [dostęp 2024-09-16].
  70. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  71. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  72. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  73. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-03-18].
  74. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  75. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  76. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  77. ↑ Waldemar Brygier, W Głuchołazach też za darmo! – Nasze Sudety [online], www.naszesudety.pl, 1 lipca 2016 [dostęp 2020-11-22].
  78. ↑ Miejski rozkład jazdy [online], web.archive.org, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06].
  79. ↑ Bezpłatna Komunikacja Miejska w 2017 roku [online], glucholazyonline.com, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06].
  80. ↑ Dziś ruszają Dni Głuchołaz [online], Nowa Trybuna Opolska, 6 czerwca 2009 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  81. ↑ Międzynarodowy Kurs Muzyczny. [dostęp 2015-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-10)].
  82. ↑ Głuchołazy.eu – Start [online], www.glucholazy.eu [dostęp 2020-06-09].
  83. ↑ Gazeta Prudnik24 i portal informacyjny – Prudnik, Głubczyce, Głuchołazy [online], Prudnik24 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  84. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-11].
  85. ↑ Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji Głuchołazy [online], gosirglucholazy.pl [dostęp 2020-06-10].
  86. ↑ Edward Szupryczyński – burmistrz kadencji 2018-2023 w: Głuchołazy [online], www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2020-06-10] (pol.).
  87. ↑ Wyniki wyborów 2018 do rady miasta Głuchołazy [online], Polskatimes.pl [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  88. ↑ Krzysztof Strauchmann, Tężnia solankowa w Głuchołazach, pierwsza na Opolszczyźnie, przyjmuje kuracjuszy [online], Nowa Trybuna Opolska, 4 lipca 2018 [dostęp 2021-01-30] (pol.).
  89. ↑ Dzieje uzdrowiska Głuchołazy Zdrój ; 10 lat partnerstwa pomiędzy Gminą Głuchołazy i Związkiem Gmin Nieder-Olm (1996-2006) – Katalog Bibliotek Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach – Prolib Integro [online], integro.ciniba.edu.pl [dostęp 2020-10-04].
  90. ↑ Jan Mrosek, Głuchołazy – Głuchołazy – Volný čas – Město Jeseník [online], www.jesenik.org [dostęp 2020-06-09] (cz.).
  91. ↑ Obec Mikulovice, Nemůžu si stěžovat, že bych měl moc volného času [online], www.mikulovice.cz [dostęp 2020-06-09] (cz.).
  92. ↑ Partnerská města a obce: Zlaté Hory [online], zlatehory.cz [dostęp 2020-06-09].
  93. ↑ Kanon Krajoznawczy Polski [online], pttk.pl [dostęp 2024-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  94. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  95. ↑ Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej w „Królestwie Pradziada” [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08].
  96. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  97. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.

Bibliografia

edytuj
  • Góry Opawskie. Słownik Geografii Turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, s. 88–115.
  • Paul Kutzer: Historia Głuchołaz, wydanie niemieckie 1897.
  • Erinnerungen aus meinem Leben, 1958/59 wyd. niem. Jana Melzera, tłumaczenie Mariusz Studzienny
  • Vladimír Pohorecký: Tipy na výlet po rozhlednàch a starých hradech. Praga: Wydawnictwo Radioservis, 2001. ISBN 80-86212-10-6. (cz.).
  • Horst Prignitz: Wasserkur und Badelust. Eine Badereise in die Vergangenheit / Kuracja wodna i ochota do kąpieli – podróż kąpielowa do przeszłości. Koehler und Amelang, Leipzig 1986, ISBN 3-7338-0011-7.
  • Skrypt historyczny Stowarzyszenia Historycznego Legionów Polskich i Legii Polsko-Włoskiej w Nysie, pod red. Marka Szczerskiego, kpt. Tomek, Nysa 2010.
  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

edytuj
Informacje w projektach siostrzanych
   Multimedia w Wikimedia Commons
   Wiadomości w Wikinews
   Definicje słownikowe w Wikisłowniku
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Głuchołazy&oldid=75135427”