Gąska czarnołuskowa

Gąska czarnołuskowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	gąska czarnołuskowa
	Nazwa systematyczna
	Tricholoma atrosquamosum Sacc.; Syll. fung. (Abellini) 5: 104 (1887)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gąska czarnołuskowa (Tricholoma atrosquamosum Sacc.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Agaricus atrosquamosus Chevall. 1837
Cortinellus squarrulosus (Bres.) S. Imai 1938
Tricholoma atrosquamosum var. squarrulosum (Bres.) Mort. Chr. & Noordel. 1999
Tricholoma nigromarginatum Bres. 1926
Tricholoma squarrulosum Bres. 1892
Tricholoma terreum var. atrosquamosum (Sacc.) Massee 1893

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r^[3]. W niektórych atlasach grzybów gąska ta opisywana jest jako gąska ciemnołuskowata^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–9 cm, początkowo dzwonkowaty lub szerokostożkowaty z wąsko podwiniętym brzegiem, później łukowaty lub rozpostarty, często pofalowany. Na środku zwykle posiada szeroki garb. Skórka ma kolor i jest gęsto pokryta włóknistymi łuskami, które na młodych owocnikach są siwoczarne, na starszych brązowoczarne. Najciemniejszy jest środek kapelusza, brzegi często są białawe^[4].

Blaszki

Dość gęste, o barwie od białej do siwawej. Czasami na ich ostrzach występują czarne kosmki^[4].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość do 2 cm, walcowaty, pełny. Powierzchnia o barwie od białawej do czarniawołuskowatej, gładka lub włóknista^[4].

Miąższ

Kruchy, mięsisty, białawy. Smak lekko mączny, zapach korzenny^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki o rozmiarach 4,5 × 3 6 um^[5].

Występowanie

Występuje w Ameryce Północnej i Europie. Jest dość rzadki^[6]. W Polsce nie jest zagrożona wyginięciem, ale znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych w Niemczech, Danii, Anglii, Norwegii, Holandii, Słowacji, Szwecji i Czechach^[3]. Na polskiej czerwonej liście jako zagrożona jest wymieniona odmiana Tricholoma atrosquamosum var. squarrulosum (zagrożenie nieokreślone)^[7], jednak według Index Fungorum jest to synonim.

Rośnie na ziemi, spotykana jest w lasach liściastych i mieszanych, szczególnie pod bukami i na glebach wapiennych lub piaszczystych^[3]. Inne źródła podają, że występuje również w lasach iglastych pod świerkami i sosnami^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Brak informacji o przydatności do spożycia, jako grzyb rzadki nie ma też znaczenia praktycznego i nie powinien być zbierany^[4], w Rosji jednak uważany jest za grzyb jadalny^[8].

Gatunki podobne

Jest kilka gatunków o szarym ubarwieniu^[4]:

gąska pieprzna (Tricholoma virgatum), która jednak zawsze posiada ostry garb na kapeluszu a jego powierzchnia nie jest tak łuskowata, lecz promieniście włóknista i ma ostry smak,
gąska ziemistoblaszkowa (Tricholoma terreum), ale ta z kolei ma kapelusz bardziej włosisty niż łuskowaty i jest bledsza i bardziej siwawa,
gąska czerwieniejąca (Tricholoma orirubens), u której blaszki dorosłych owocników są zabarwione na różowawo,
gąska niekształtna (Tricholoma portentosum) ma trzon i blaszki żółtawe, smak łagodny, orzechowy.

Przypisy

↑ ^a ^b Paul Kirk: Index Fungorum. Index Fungorum Partnership. [dostęp 2014-01-08]. (ang.).
↑ Paul Kirk: Species Fungorum. [dostęp 2014-01-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Rogers Mushroom. [dostęp 2014-01-08].
↑ Noordeloos M.E.; Kuyper, Th.W.; Vellinga E.C. (1999). Flora Agaricina Neerlandica. Taylor & Francis. p. 132. ISBN 90-5410-493-7.
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.

[if-1] Paul Kirk: Index Fungorum. Index Fungorum Partnership. [dostęp 2014-01-08]. (ang.).

[sf-2] Paul Kirk: Species Fungorum. [dostęp 2014-01-08]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[5] Rogers Mushroom. [dostęp 2014-01-08].

[6] Noordeloos M.E.; Kuyper, Th.W.; Vellinga E.C. (1999). Flora Agaricina Neerlandica. Taylor & Francis. p. 132. ISBN 90-5410-493-7.

[7] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[fao-8] Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]