Gąsówka irysowa

Gąsówka irysowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	incertae sedis
Rodzaj	gąsówka
Gatunek	gąsówka irysowa
	Nazwa systematyczna
	Lepista irina (Fr.) H.E. Bigelow; Can. J. Bot. 37: 775 (1959)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gąsówka irysowa (Lepista irina (Fr.) H.E. Bigelow) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lepista, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus irinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1959 r. Howard Elson Bigelow, przenosząc go do rodzaju Lepista^[1].

Synonimy łacińskie^[2]:

Agaricus irinus Fr. 1838
Clitocybe irina (Fr.) H.E. Bigelow & A.H. Sm. 1969
Clitocybe irina (Fr.) H.E. Bigelow & A.H. Sm. 1969 var. irina
Clitocybe irina var. luteospora H.E. Bigelow & A.H. Sm. 1969
Gyrophila irina (Fr.) Quél. 1886
Lepista irina (Fr.) H.E. Bigelow 1959 var. irina
Lepista irina var. montana Bon 1985
Rhodopaxillus irinus (Fr.) Métrod 1942
Tricholoma irinum (Fr.) P. Kumm. 1871

Nazwę polską podali A. Borowska, E. Garndweidner i Alina Skirgiełło w 1993 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 5–13 cm, za młodu półkulisty lub dzwonkowato-łukowaty, później płaskołukowaty. Powierzchnia gładka, naga, początkowo biaława, później brązowoochrowa. Jest nieco higrofaniczny; podczas wilgotnej pogody staje się lepki, ciemniejszy (mięsnobrązowy), a jego brzeg nieco karbowany^[4].

Blaszki

Średnio gęste, u młodych okazów białawe, później brudnokremowe, w końcu mięsnoochrowe^[4].

Trzon

Wysokość 5–10 cm, grubość 1–2,5 cm, pełny, walcowaty, u podstawy zgrubiały. Powierzchnia siatkowato lub podłużnie pokryta włókienkami, górą biaława, niżej kremowoochrowa^[4].

Miąższ

Dość twardy i zwarty, biały. Smak bardzo słaby, nieco słodkawy, zapach przypominający nieco korzenie fiołka^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Japonii i Australii^[5]. W Polsce jej rozmieszczenie nie jest dokładnie znane, ale nie jest zagrożona^[3].

Rośnie na ziemi wśród traw i liści w lasach liściastych, zaroślach i parkach. Owocniki wytwarza od września do listopada^[3]. Najczęściej spotykana jest w lasach łęgowych pod jesionami oraz w lasach bukowych^[4].

Znaczenie

Saprotrof^[3], grzyb jadalny^[4].

Gatunki podobne

gąsówka kołpaczkowata (Clitocybe panaeolus). Ma wodniste plamy na kapeluszu i zapach podobny do mąki^[4],
lejkówka liściowa (Clitocybe phyllophila). Ma cienki miąższ, anyżowy zapach^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-13] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1
↑ Discover Life [online] [dostęp 2015-12-05] (ang.).

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-13] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1

[5] Discover Life [online] [dostęp 2015-12-05] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]