Finn Lützow-Holm
Finn Lützow-Holm (ur. 28 maja 1890 w Nesseby, zm. 3 czerwca 1950 w Oslo) – norweski pionier lotnictwa i polarnik, razem z Hjalmarem Riiser-Larsenem przeprowadzał loty wspierające Roalda Amundsena i Umberto Nobilego, uczestnik wypraw na Antarktydę, dowódca norweskich sił powietrznych marynarki wojennej.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
polarnik, lotnik |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujFinn Lützow-Holm urodził się 28 maja 1890 roku w Nesseby[1]. Dorastał w Risør, po ukończeniu szkoły średniej w 1907 roku, wstąpił do Akademii Marynarki Wojennej, którą ukończył w 1912 roku[1]. W tym samym roku, po zetknięciu się z pierwszym samolotem w Horten, zdecydował się na karierę lotnika[1]. Licencję pilota uzyskał w 1916 roku[1]. Uznanie przyniosły mu brawurowe loty podczas pokazów statków powietrznych w Oslo w 1917 roku i w Kopenhadze w 1919 roku[1].
W 1918 roku został pierwszym dowódcą bazy lotniczej w Kristiansand[1]. Zimą 1918 roku wraz z Riiser-Larsenem patrolował z powietrza linię obronną min przeciwpiechotnych na wybrzeżu[1]. Od 1919 roku pełnił funkcję inspektora zakładów lotniczych marynarki w Horten[1].
W 1922 roku wraz z Riiser-Larsenem przelecieli dwoma samolotami trasę Horton–Kirkenes w 47 godzin[2]. W drodze powrotnej przeprowadzili pierwszy w Norwegii lot na potrzeby pogotowia ratunkowego w związku z przypadkami tyfusu w zachodniej części Finnmarku[2]. Lützow-Holm przetransportował lekarza z Hammerfest do Alty[1].
W czerwcu 1925 roku, kiedy wyprawa Amundsena z Riiser-Larsenem jako pilotem jednego z dwóch statków powietrznych nie wróciła z lotu na biegun północny, poprowadził akcję ratunkowa[1]. Jednak zanim ruszyła akcja poszukiwawcza, Riiser-Larsenowi udało się wzbić maszynę w powietrze i wrócić ze wszystkimi sześcioma uczestnikami do Svalbardu[1].
W 1928 roku wraz z Riiser-Larsenem prowadził poszukiwania Nobilego po jego rozbiciu się sterowcem Italia w rejonie Svalbardu[3], odnajdując rozbitków, którzy przeżyli katastrofę[1].
W 1929 roku uzyskał urlop z marynarki i uczestniczył w trzeciej wyprawie Larsa Christiansena na statku Norvegia na Antarktydę prowadzonej przez Riiser-Larsena[1]. Odkryto wówczas i zbadano z powietrza tereny Ziemi Królowej Maud i Wybrzeża Księżniczki Marty[4]. W 1930 roku wziął udział w czwartej ekspedycji na Norvegii na Antarktydę pod kierownictwem Riiser-Larsena, której start opóźnił się wskutek choroby Lützow-Holma[1]. Podczas tej wyprawy odkryto Wybrzeże Księżniczki Ragnhildy[4].
W latach 1931–1934 pracował w zakładach lotniczych w Horten, po czym został oddelegowany do sił powietrznych marynarki wojennej[1]. W latach 1925–1936 uczestniczył w lotach szkoleniowych na pięciu samolotach włoskich[1]. W katastrofie jednej z nich został ciężko ranny i stracił nogę[1]. Pomimo tego kontynuował karierę lotnika[1].
W 1938 roku został dowódcą sił powietrznych marynarki wojennej[1][5]. Marynarka patrolowała z powietrza wybrzeże Norwegii do ataku Niemców w 1940 roku[1]. W 1941 roku Lützow-Holm uciekł do Szwecji, a następnie znalazł się w Londynie w norweskich siłach powietrznych na uchodźstwie[1]. Podczas pobytu w Wielkiej Brytanii Lützow-Holm dowiedział się, że jego 20-letni został przyłapany przez Niemców w trakcie ucieczki z Norwegii i stracony wraz z 17 innymi niedoszłymi uciekinierami w kwietniu 1942 roku[1]. Kiedy w 1944 roku doszło do połączenia lotnictwa z siłami powietrznymi marynarki, głównym ich dowódcą został Riiser-Larsen[1].
W latach 1948–1959 doradzał norwesko-szwedzko-brytyjskiej wyprawie na Antarktydę[1].
Do końca życia pozostał w marynarce[1]. Zmarł 5 czerwca 1950 roku w Oslo[1].
Odznaczenia, członkostwa i nagrody
edytuj- 1929 – Orderu Świętego Olafa – Kawaler I. Klasy[1]
- Medal Obrony 1940–1945[1]
- Medal 70. rocznicy Hakona VII[1]
- Legia Honorowa[1]
- Medaglia al valore aeronautico[1]
Upamiętnienie
edytujNa cześć Lützow-Holma nazwano zatokę u wybrzeża Ziemi Królowej Maud w Antarktydzie Wschodniej – Lützow-Holm Bay[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Ulf Larsstuvold: Finn Lützow-Holm. W: Norsk biografisk leksikon. 2009-02-13. (norw.).
- ↑ a b The Fram Museum: Hjalmar Riiser-Larsen (1890–1965). frammuseum.no. [dostęp 2018-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-06)]. (ang.).
- ↑ Ulf Larsstuvold: Hjalmar Riiser Larsen. W: Norsk biografisk leksikon. 2009-02-13. (norw.).
- ↑ a b Susan Barr: Hjalmar Riiser-Larsen. W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007, s. 799. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2018-07-04]. (ang.).
- ↑ Finn Lützow-Holm. W: Store norske leksikon. 2017-04-24. (norw.).
- ↑ SCAR Composite Gazetteer: Lützow-Holm Bay. [dostęp 2018-07-04]. (ang.).