Eustachy Żyliński
Eustachy Karol Żyliński (ur. 19 września 1889 w Kunie, zm. 4 lipca 1954 w Łodzi) – polski matematyk zajmujący się teorią liczb, algebrą, logiką i podstawami matematyki.
 Eustachy Żyliński (przed 1932) | |
| Data i miejsce urodzenia |
19 września 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 lipca 1954 |
| profesor nauk matematycznych | |
| Alma Mater | |
| Profesura |
1 października 1919 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujW 1907 ukończył ze złotym medalem gimnazjum w Kijowie, w 1911 zaś z dyplomem I stopnia Wydział Fizyczno-Matematyczny Uniwersytetu św. Włodzimierza w Kijowie, gdzie następnie pracował w latach 1912–1914, odbywając jednocześnie staże w Getyndze, Cambridge i Marburgu. W 1914 uzyskał stopień magistra (równoważny dzisiejszemu doktorowi). W roku 1916 został powołany do armii rosyjskiej. Ukończył wówczas wojskowo-inżynieryjną szkołę w Kijowie i szkołę elektrotechniczną w Petersburgu, a w roku 1917 oddał się do dyspozycji 1. Korpusu Polskiego. Od 1918 jako docent wykładał w Polskim Kolegium Uniwersyteckim i Wyższym Instytucie Technicznym w Kijowie. W roku 1919 przebywał w Warszawie pełniąc służbę wojskową jako oficer Wojska Polskiego. Od 1 października 1919 profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, 27 lipca 1922 r. (pismo z dnia 7 sierpnia 1919 r.) Żyliński został mianowany profesorem zwyczajnym matematyki w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, kierownik Katedry Matematyki A na Wydziale Filozoficznym, w roku akademickim 1929/1930 dziekan Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UJK, promotor przewodu doktorskiego Władysława Orlicza, członek przybrany Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Pełnił funkcję członka zarządu Okręgu VI Związku Strzeleckiego we Lwowie[1]. Był seniorem honorowym Polskiej Korporacji Akademickiej „Fidelia Leopoliensis”, założonej w 1930[2]. W połowie 1935 został zastępcą członka Okręgowej Komisji Wyborczej nr 70 we Lwowie przed wyborami parlamentarnymi w 1935[3]. 20 marca 1929 roku przyznano Żylińskiemu Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, a 20 maja 1938 roku brązowy medal „Za Długoletnią Służbę dla Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie”
W czasie okupacji sowieckiej Lwowa (1939–1941) pracował jako kierownik Katedry Algebry na Uniwersytecie Lwowskim, w czasie okupacji niemieckiej (1941–1944) brał udział w tajnym nauczaniu na UJK. Po ponownym zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną podjął pracę na uniwersytecie. Od 15 marca 1945 członek ZPP we Lwowie (legitymacja członkowska nr 44706)[4]. 28 marca 1945 został wybrany jednogłośnie wnioskiem J. Brzozy wiceprzewodniczącym Zarządu Obwodowego ZPP (w miejsce wakujące po zamordowanym Z. Bielińskim)[5]. 1 maja 1945 Żyliński zrezygnował z pracy na Uniwersytecie na który wrócił na krótko w październiku 1945. W marcu 1946 został skreślony z listy działaczy ZPP[6]. Po przymusowym wysiedleniu ze Lwowa zamieszkał początkowo w Łodzi. Pracował wówczas w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, dostał też nominację na konsula generalnego w Kijowie, lecz nie podjął tej funkcji[7]. W roku 1947 przeniósł się do Gliwic, gdzie w latach 1946–1951 był kierownikiem Katedry Matematyki na Wydziale Inżynieryjno-Budowlanym Politechniki Śląskiej. W roku 1951 przeszedł na emeryturę i wrócił do Łodzi. Zmarł tam w roku 1954 z powodu wylewu krwi do mózgu.
Dorobek naukowy
edytujW 1913 Żyliński opublikował następujący wynik w teorii liczb[8]:
- Jeżeli liczba pierwsza p dzieli wyróżnik wszystkich liczb całkowitych ciała F, ale nie dzieli wyróżnika ciała F, to p jest mniejsza od stopnia tego ciała.
W 1925 Żyliński opublikował w Fundamenta Mathematicae następujące twierdzenie dotyczące logiki[9]:
- Poza binegacją i tzw. funktorem Sheffera (dysjunkcją) żaden inny funktor dwuargumentowy nie wystarcza do zdefiniowania wszystkich funktorów jedno- i dwuargumentowych.
Żyliński udowodnił to twierdzenie rozważając wszystkie możliwe przypadki przy pomocy tabeli z 4 kolumnami i 16 wierszami zawierającej możliwe wartości systemu dwuwartościowego pokazując, że teza nie zachodzi dla innych funktorów dwuargumentowych.
Przypisy
edytuj- ↑ Eustachy Żyliński. Młodzież akademicka w kadrach strzeleckich. „Jednodniówka A. O. Z. S.”, s. 21, 19 marca 1932. Akademicki Oddział Związku Strzeleckiego.
- ↑ Bronisław Haczewski. Korporacje akademickie. „Jednodniówka A. O. Z. S.”, s. 39, 19 marca 1932. Akademicki Oddział Związku Strzeleckiego.
- ↑ Dział urzędowy. 87. Ogłoszenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 14, s. 120, 25 lipca 1934.
- ↑ Protokół Zarządu Obwodowego ZPP z 14 II 1945 r. (rękopis), k. 26
- ↑ Protokół Zarządu Obwodowego ZPP we Lwowie z 28 III 1945 r., k. 29.
- ↑ E. Żyliński, Lwowski naukowy kolektyw matematyków, Czerwony Sztandar, 3 (640) (1945), s. 3.
- ↑ W. Materski, Dyplomacja Polski „lubelskiej” lipiec 1944 – marzec 1947, Warszawa 2007, s. 115
- ↑ E. Żylińśki, Zur Theorie der auserwesentlichen Diskriminantenteiler algebraischer Körper, Math. Ann. 73 (1913), 273–274.
- ↑ E. Żyliński, Some remarks concerning the theory of deduction, Fund. Math., 7 (1925), 203-209.
Bibliografia
edytuj- L. Maligranda, Eustachy Żyliński (1889-1954), Antiquit. Math. 3 (2009), 171–211.
John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Eustachy Żyliński w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-25].- Eustachy Żyliński (1889–1954). W: Profesorowie lwowscy na Politechnice Śląskiej. D. Reclaw, W.J. Baba (red.). Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2015, s. 465–484.