Edward Wende (duchowny)
Edward Wende (ur. 17 grudnia 1874 w Warszawie, zm. 16 czerwca 1949 tamże) – polski duchowny ewangelicki, wieloletni proboszcz parafii w Kaliszu, kaznodzieja.
| Data i miejsce urodzenia |
17 grudnia 1874 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 czerwca 1949 |
| Miejsce pochówku | |
| Wyznanie | |
Życiorys
edytujBył synem znanego księgarza i wydawcy warszawskiego, Edwarda Wendego, w jego drugim małżeństwie z Karoliną z domu Liedtke. Pierwsze nauki pobierał w Warszawie, po zdaniu matury studiował jak prawie wszyscy polscy duchowni ewangeliccy tamtych czasów teologię w Dorpacie w latach do mn.w. roku 1904. Członek korporacji akademickiej Konwent Polonia.
W roku 1906, po śmierci długoletniego duszpasterza ewangelickiego w Kaliszu, J.A. Haberkanta (proboszcz 1872–1905) został wybrany proboszczem. W czasach gdy objął parafię miała ona około 3000 wiernych, z których ok. 2/3 posługiwało się językiem niemieckim., tak że ksiądz Wende odprawiał dwa nabożeństwa, jedno po polsku i jedno po niemiecku. W latach 1915–1916, w czasach tzw. Królestwa Regencyjnego ksiądz Wende piastował funkcję prezesa Rady Miejskiej miasta Kalisza, której wkrótce się zrzekł, nie chcąc ulegać różnym naciskom ze strony okupacyjnych władz niemieckich. W tym samym roku 1915 objął urząd superintendenta diecezji kaliskiej, który piastował do 1936 r., a po zmianie prawa kościelnego w latach 1937–1939 był jej komisarycznym seniorem. W Kaliszu pozostał do wybuchu wojny w roku 1939; bojąc się represji niemieckich schronił się w Warszawie, gdzie żył przez cały czas okupacji pod przybranym nazwiskiem. W roku 1945 objął ponownie urząd proboszcza w Kaliszu – parafia była wówczas rozproszona i nie posiadała kościoła. Były jezuicki kościół św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa użytkowany przez ewangelików od 1798 r. został katolickim kościołem garnizonowym. W rękach parafii dom parafialny i dom starców. Ks. Wende urząd proboszcza sprawował w trudnych warunkach formalnie do 1948 r. Pod koniec życia udał się do Warszawy na zaproszenie cierpiącej na niedostatek duchownych parafii ewangelicko–reformowanej.
Życie prywatne
edytujBył żonaty z Jadwigą Manitius, córką generalnego superintendenta generalnego Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Królestwie Polskim, Karola Gustawa Manitiusa, poprzednika biskupa Burschego. Wnukiem pary był senator III RP Edward Wende.
Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (Al. 24 nr 20).
Publikacje
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Edward Wende, Sursum korda : kazania [online], polona.pl [dostęp 2020-01-25].
- ↑ Edward Wende, Lux in tenebris : (kazania) [online], polona.pl [dostęp 2020-01-25].
Bibliografia
edytuj- Eugeniusz Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie, Warszawa 1989
- Jan Szturc, Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w., Bielsko-Biała: Augustana, 1998, ISBN 83-85970-50-9, OCLC 835742676.