Edward Wende (wydawca)

Edward Wende (ur. 1830 w Konstantynowie, zm. 14 grudnia 1914 w Warszawie) – polski księgarz i wydawca związany z Warszawą, pradziadek senatora III RP Edwarda Wendego.

Groby rodziny Wende na cmentarzu ewangelickim w Warszawie

Życiorys

Był luteraninem, synem Jerzego Gotfryda, fabrykanta sukna z Konstantynowa, i Wilhelminy z Jerników. Na nauki rodzice wysłali go do Rygi, gdzie ukończył gimnazjum i odbył praktykę księgarską. W roku 1858 Wende osiadł w Warszawie i założył wraz z wspólnikiem Wilhelmem Sanderem księgarnię przy ulicy Senatorskiej. Po paru latach, spłaciwszy wspólnika, przeniósł księgarnię na Krakowskie Przedmieście róg Królewskiej w kamienicy Beyera, gdzie pozostała do likwidacji firmy w roku 1928. Przy księgarni istniała czytelnia. Praktykantem u Wendego był m.in. znany później księgarz warszawski, Konstanty Trepte, oraz Rudolf Wegner, późniejszy założyciel Wydawnictwa Polskiego^[1]. Oprócz sprzedaży książek – także tych wydanych w Galicji i zakazanych przez cenzurę carską – Wende prowadził również działalność wydawniczą, publikując głównie pozycje naukowe z serii wydawnictw Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego i Kasy im. Mianowskiego^[2].

W roku 1898 sprzedał księgarnię swym współpracownikom, m.in. starszemu synowi Romanowi (1863-1932), który pozostał w firmie do roku 1905. W roku 1911 księgarnię zakupił Ludwik Fiszer, który prowadził ją pod firmą Wendego do roku 1928^[3]^[4].

Był aktywnym wieloletnim członkiem Kolegium Kościelnego ewangelicko-augsburskiej parafii pw. Świętej Trójcy w Warszawie. W testamencie zapisał 5000 rubli na domy starców i 1000 rubli na kościół. Był dwukrotnie żonaty, z Karoliną Emilią Wittichen, z którą miał syna Romana, księgarza oraz córkę Karolinę Emilię (ok. 1860–po 1934) – żonę doktora Pawła Schroetera, i z Karoliną Liedtke, z którą miał syna Edwarda, pastora ewangelickiego. Pochowany został w grobach rodzinnych na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (Al. 55 nr 18). Tam spoczywa także jego prawnuk Edward.

Przypisy

↑ Anna Michalewska. Działalność wydawnicza Rudolfa Wegnera. „Roczniki Biblioteczne”. XXII, s. 117–135, 1978.
↑ Więcej nt. Kasy im. Józefa Mianowskiego zob. w: W. Findeisen, Kasa imienia Józefa Mianowskiego 1881-2006, „Nauka” Nr 3 (2006), s. 79-86.
↑ Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971, Szp. 2445-2446.
↑ Zob.: J. Muszkowski, E. Wende i Spółka, „Przegląd Księgarski” 1928, nr 8, s. 115-120.

Bibliografia

Eugeniusz Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie, Warszawa 1989
Akt małżeństwa Pawła Emila Schroetera z Karoliną Emilią Wende, parafia ewangelicko-augsburska w Warszawie, 1885 r., nr 22 http://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=1&zs=0181d&sy=1885&kt=2&plik=022-023.jpg#zoom=1&x=0&y=0

[Michalewska-1] Anna Michalewska. Działalność wydawnicza Rudolfa Wegnera. „Roczniki Biblioteczne”. XXII, s. 117–135, 1978.

[2] Więcej nt. Kasy im. Józefa Mianowskiego zob. w: W. Findeisen, Kasa imienia Józefa Mianowskiego 1881-2006, „Nauka” Nr 3 (2006), s. 79-86.

[3] Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971, Szp. 2445-2446.

[4] Zob.: J. Muszkowski, E. Wende i Spółka, „Przegląd Księgarski” 1928, nr 8, s. 115-120.

[1]

[2]

[3]

[4]