Dzień Edukacji Narodowej

Dzień Edukacji Narodowej – polskie święto oświaty i szkolnictwa wyższego ustanowione w 1972 roku, określone ustawą – Karta praw i obowiązków nauczyciela jako Dzień Nauczyciela. Od 1982 roku na mocy ustawy Karta Nauczyciela obchodzone jako Dzień Edukacji Narodowej.

Dzień Edukacji Narodowej

Dzień	14 października
Państwa	Polska
Upamiętnia	powstanie Komisji Edukacji Narodowej
Znaczenie	podkreślenie wiodącej roli nauczycieli w jakości edukacji
Inne nazwy	Dzień Nauczyciela (do 1982)
Podobne święta	Światowy Dzień Nauczyciela

Krótka animacja na temat tego, co czyni nauczycieli i kierowników szkół znakomitymi (ang.)

Upamiętnia rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej, która została utworzona z inicjatywy króla Stanisława II Augusta Poniatowskiego i zrealizowana przez Sejm Rozbiorowy w dniu 14 października 1773 roku. Potocznie dzień ten nadal zwany jest Dniem Nauczyciela.

Rys historyczny

Historia Dnia Nauczyciela w Polsce ma swoje początki w 1957 roku. Podczas Światowej Konferencji Nauczycielskiej w Warszawie ustalono, że dzień 20 listopada będzie Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela i świętem nauczycieli. Konferencja została zorganizowana przez Związek Nauczycielstwa Polskiego. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 roku, zwana Kartą praw i obowiązków nauczyciela, wprowadziła Dzień Nauczyciela obchodzony w rocznicę powołania Komisji Edukacji Narodowej. W 1982 roku Kartę praw i obowiązków nauczyciela zastąpiła Karta Nauczyciela, zmieniając nazwę święta na Dzień Edukacji Narodowej oraz wprowadzając przepis: Dzień ten uznaje się za święto wszystkich pracowników oświaty (…).

Obchody święta w Polsce

Dzień Edukacji Narodowej jest uroczyście obchodzony w instytucjach związanych z oświatą. Jest okazją do nagradzania wyróżniających się nauczycieli i pracowników niepedagogicznych. Minister Edukacji Narodowej wręcza nauczycielom złote, srebrne, brązowe Krzyże Zasługi, medale Komisji Edukacji Narodowej oraz nagrody Ministra Edukacji Narodowej za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. Odznaczenia i wyróżnienia dla nauczycieli wręczane są przez kuratorów oświaty, władze samorządowe oraz dyrektorów szkół na uroczystych galach.

W placówkach oświatowych działających w oparciu o Kartę Nauczyciela, zgodnie z zapisanym w niej art. 74., jest to dzień wolny od zajęć dydaktycznych. W szkołach, przedszkolach i żłobkach tego typu mogą odbywać się wtedy wyłącznie zajęcia opiekuńczo-wychowawcze. W podmiotach niepublicznych, gdzie nauczyciele są zatrudnieni według kodeksu pracy, decyzję o przebiegu tego dnia podejmuje dyrektor.

W większości instytucji oświatowych uroczystości z racji tego święta odbywają się wcześniej, a w dniu 14 października, nauczyciele i uczniowie nie mają obowiązku przychodzenia do placówki. W niektórych szkołach, dokładnie w Dzień Edukacji Narodowej, kiedy nie odbywają się lekcje, organizowane są apele, na których dokonuje się pasowania uczniów klas pierwszych.

Dzień Nauczyciela na świecie

Dzień Nauczyciela w szkole w Singapurze

Spotkanie prezydenta USA Obamy z nauczycielami z okazji Dnia Nauczyciela, 2 maja 2011 roku

Dzień Nauczyciela obchodzi większość państw na świecie m.in.:

• Albania – 7 marca (upamiętniający powstanie 1. szkoły świeckiej 7 marca 1887 r. w Korczy);
• Argentyna – 11 września (związany ze śmiercią Domingo Faustino Sarmiento);
• Brazylia – 15 października;
• Chiny – 10 września;
• Czechy, Słowacja – 28 marca (w dniu urodzin Jana Amosa Komenskiego);
• Hiszpania – 27 listopada;
• Indie – 5 września (w dniu urodzin Sarvepalli Radhakrishnan);
• Malezja – 16 maja;
• Meksyk – 15 maja;
• Tajwan – 28 września (w dniu urodzin Konfucjusza);
• Turcja – 24 listopada;
• Korea Południowa – 15 maja (w dniu urodzin króla Sejonga Wielkiego).

W jednych państwach ma on charakter oficjalny, w innych zwyczajowy. Dzień ten, podobnie jak w Polsce, związany jest z lokalnymi wydarzeniami.

Światowy Dzień Nauczyciela

Światowy Dzień Nauczyciela (ang. World Teacher’s Day) pod patronatem UNESCO obchodzony jest 5 października. Dzień ten proklamowany został w 1994 r. na pamiątkę podpisania w 1966 r. „Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”, opracowanej przez UNESCO i Międzynarodową Organizację Pracy. Jest okazją do podkreślenia wiodącej roli nauczycieli w zapewnieniu najwyższej jakości edukacji na wszystkich poziomach nauczania.

W Polsce od 1997 roku 5 października również jest obchodzony Światowy Dzień Nauczyciela przez nauczycieli reprezentujących sektor nauki i szkolnictwa wyższego.

5 października Dzień Nauczyciela obchodzony jest w Rosji i na Litwie.

Zobacz też

• Międzynarodowe Dni i Tygodnie ONZ
• święta państwowe w Polsce

Bibliografia

• Ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 r. – Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela (Dz.U. z 1972 r. nr 16, poz. 114) (uchylona).
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2023 r. poz. 984).
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. – o prawach i obowiązkach nauczycieli (Dz.U. z 1956 r. nr 12, poz. 63). (uchylona)
• nertila, Albański Dzień Nauczyciela, [w:] Gazeta.pl, [dostęp 2012-10-10].
• Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN świętuje Dzień Edukacji Narodowej, [dostęp 2009-10-12].
• Związek Nauczycielstwa Polskiego. Jubileusz 100-lecia Związku Nauczycielstwa Polskiego, [dostęp 2009-10-06], [strona zarchiwizowana].
• Dzień Nauczyciela, święto obchodzone 14 października, [dostęp 2009-10-06].
• Związek Nauczycielstwa Polskiego, Światowy Dzień Nauczyciela 5 października 2009 r., [dostęp 2010-03-03], [strona zarchiwizowana].
• Ika, Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Nauczyciela [w;] „Głos Nauczycielski”, nr 41 z dnia 12 października 2005 r., [strona zarchiwizowana].