Chrobotek rogokształtny
Chrobotek rogokształtny (Cladonia subulata (L.) Weber ex F.H. Wigg.) – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
chrobotek rogokształtny |
| Nazwa systematyczna | |
| Cladonia subulata (L.) Weber ex F.H. Wigg. Prim. fl. holsat. (Kiliae): 90 (1780) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladonia, Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1753 Karol Linneusz nadając mu nazwę Lichen subulatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 1780 Georg Heinrich Weber i Friedrich Heinrich Wiggers, przenosząc go do rodzaju Cladonia[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Cladonia fimbriata var. cornutoradiata Vain.
- Cladonia fimbriata var. radiata (Schreb.) Cromb. 1831
- Cladonia fimbriata var. subcornuta Nyl. ex Cromb.
- Cladonia fimbriata var. subulata (L.) Vain. 1894
- Cladonia radiata (Schreb.) Ach.
- Cladonia subulata var. radiata (Schreb.) Ozenda & Clauzade 1970
- Lichen cornigerus With.
- Lichen radiatus Schreb. 1771
- Lichen subulatus L. 1753
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Charakterystyka
edytujNa podłożu tworzy trwałą plechę pierwotną złożoną z drobnych i głęboko podzielonych lub karbowanych łuseczek. Mają długość 1–4 (9) mm i szerokość 1–6 mm. Z plechy tej wyrastają podecja o wysokości 2–7 cm i grubości 1–2 mm. Są one wałeczkowate i mają szczyty szydlaste lub zakończone wąskimi kieliszkami. Powierzchnia jest barwy białawej, szarawej lub brunatnej. Są zazwyczaj w górnej części słabo rozgałęzione, czasami pojedyncze. Boczne odgałęzienia są proste lub zagięte i szydłowato zakończone. Podecja są gładkie lub pokryte łuseczkami, kora występuje tylko u nasady, często natomiast całe podecja pokryte są mączystymi urwistkami. Reakcje barwne: Pd czerwone, K –[4][5].
Plecha zawiera glony protokokkoidalne. Brązowe apotecja powstają bardzo rzadko na szczytach podecjów. Mają średnicę 0,4–0,8 mm. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 8–15 × 2–3,5 μm[4]. Na podecjach występują natomiast brązowawe, jajowate i zwężone u podstawy pyknidy z bezbarwną galaretką wewnątrz[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje na wszystkich kontynentach świata z wyjątkiem Antarktydy, ale spotykany jest na należących do Antarktyki wyspach Szetlandy Południowe i Orkady Południowe. Na półkuli północnej północna granica zasięgu sięga po Grenlandię i Svalbard[6]. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju, szczególnie w lasach iglastych na niżu[4].
Rośnie najczęściej na próchnicznej lub piaszczystej glebie i na próchniejącym drewnie oraz na mchach. Występuje zarówno na terenach suchych, jak i wilgotnych[4].
Gatunki podobne
edytujChrobotek rogokształtny jest dość zmienny morfologicznie i czasami wytwarza formy nierozgałęzione o szerokokieliszkowatych podecjach, trudne do odróżnienia od chrobotka strzępiastego (Cladonia fimbriata)[5]. Podobny jest też chrobotek borowy (Cladonia rei), ten jednak rośnie zazwyczaj na siedliskach ruderalnych, na gołej ziemi o kwaśnym odczynie, zwykle w towarzystwie mchu Ceratodon purpureus[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c d North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-07-23].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Images of Brrisch Lichens. [dostęp 2014-07-23].