Ciecierzyca pospolita

Ciecierzyca pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	ciecierzyca
Gatunek	ciecierzyca pospolita
	Nazwa systematyczna
	Cicer arietinum L.; Sp. pl. 2:738. 1753
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ciecierzyca pospolita (Cicer arietinum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny bobowatych. Pochodzi z zachodniej Azji. Nie rośnie dziko, jest wyłącznie rośliną uprawną^[3]^[4]. Określana również jako „groch włoski”^[5] lub „barani groch”^[3].

Morfologia

Pokrój: Roślina jednoroczna o wysokości do 50 (100) cm. Łodyga sztywna, kanciasta^[6].
Liście: Nieparzysto-pierzaste, składające się z odwrotnie jajowatych 11-15 listków o piłkowanych brzegach^[6].
Kwiaty: Wyrastają pojedynczo w kątach liści. Są fioletowe, purpurowe lub białe, mają 1 słupek i 10 zrośniętych pręcików. Żagielek ciemniejszy^[6].
Owoc: Zwisający strąk zawierający dość duże, gruszkowatego kształtu nasiona o barwie białożółtawej, czerwonawej lub brunatnej^[6].

Zastosowanie

Roślina uprawna, uprawiana od bardzo dawna. Jej nasiona znaleziono w wykopaliskach datowanych na 9200 lat p.n.e., wiadomo też, że była jednym z podstawowych pokarmów w jadłospisie starożytnych Greków i Rzymian^[7]. Nasiona wyglądem i smakiem przypominają groch i są używane do spożycia podobnie^[6]. Roślina bardzo popularna w kuchni krajów basenu Morza Śródziemnego. Roztarte i wymieszane z oliwą nasiona tworzą pastę używaną do smarowania chleba^[7].
Nasiona i słoma są używane również jako pasza dla zwierząt^[6].
Woda po gotowaniu ciecierzycy bądź zalewa z ciecierzycy konserwowej – aquafaba, używana jako zamiennik jajek^[8]^[9].
Uprawiana jest też na zielony nawóz^[3].

Obecność w kulturze

Większość badaczy roślin biblijnych uważa, że do tego gatunku odnosi się cytat z Księgi Izajasza (30,24): „Woły i osły obrabiające rolę żreć będą paszę dobrze przyprawioną, która została przewiana opałką i siedlaczką”. Wzbogacona ciecierzycą pasza była w biblijnym sensie oznaką dobrobytu, który zapowiadał Żydom prorok Izajasz. Ciecierzyca nie została tu wymieniona z nazwy, ale użyte w tym cytacie hebrajskie słowo oznacza paszę z dodatkiem ciecierzycy, a zwyczaj jej dodawania do paszy jest stosowany na Bliskim Wschodzie do dzisiaj^[7].

Pokrój
Liść i owoce
Strąki z nasionami
Nasiona
Nasiona ciecierzycy – odmiana bengalska (po lewej) i europejska (po prawej)
Suchy pęd z owocami i nasionami

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 133. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
↑ MatthewM. Biggs MatthewM., JekkaJ. McVicar JekkaJ., BobB. Flowerdew BobB., Wielka księga warzyw, ziół i owoców, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 72-73, ISBN 978-83-11-10578-2, OCLC 749260349 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Katarzyna J.K.J. Cichoń Katarzyna J.K.J., Wydawnictwo DwieW.D. Siostry Wydawnictwo DwieW.D., Roślinna kuchnia polska : sto tradycyjnych polskich potraw w wersji wegańskiej, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry, 2020, ISBN 978-83-8150-077-7, OCLC 1204346974 [dostęp 2021-04-12] .
↑ MartaM. Dymek MartaM., Jadłonomia po polsku, wyd. pierwsze, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66335-87-5, OCLC 1231565390 [dostęp 2021-04-12] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[slownik-3] Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 133. ISBN 83-214-1305-6.

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].

[biggs-5] MatthewM. Biggs MatthewM., JekkaJ. McVicar JekkaJ., BobB. Flowerdew BobB., Wielka księga warzyw, ziół i owoców, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 72-73, ISBN 978-83-11-10578-2, OCLC 749260349 .

[podbielkowski-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[rb-7] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[:0-8] Katarzyna J.K.J. Cichoń Katarzyna J.K.J., Wydawnictwo DwieW.D. Siostry Wydawnictwo DwieW.D., Roślinna kuchnia polska : sto tradycyjnych polskich potraw w wersji wegańskiej, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry, 2020, ISBN 978-83-8150-077-7, OCLC 1204346974 [dostęp 2021-04-12] .

[:1-9] MartaM. Dymek MartaM., Jadłonomia po polsku, wyd. pierwsze, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66335-87-5, OCLC 1231565390 [dostęp 2021-04-12] .

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]