Chołmogory
Chołmogory (ros. Холмого́ры) – miejscowość w północnej Rosji administracyjne centrum Rejonu Chołmogorskiego w obwodzie archangielskim. Jest położona na lewym brzegu rzeki Dwiny, 75 km na południowy wschód od Archangielska i 90 km na północ od monasteru Antoniewo-Sijskiego. Nazwa pochodzi od fińskiego Kalmomäki co oznacza „wzgórze cmentarne”.
 Sobór i pałac biskupi w Chołmogorach, XIX wiek | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Rejon | |||
| Populacja (2002) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
81830 | ||
| Kod pocztowy |
164530 | ||
Położenie na mapie obwodu archangielskiego  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
 64°13′30″N 41°39′00″E/64,225000 41,650000
| |||
_(1780).png)
Z prawnego punktu widzenia Chołmogory stanowią wieś, mimo znacznej liczby ludności (4592 osób w roku 2002).
Obszar ten był pierwotnie zamieszkiwany przez ludy fińskie zwane Jemami (Jäämit) i karelskie. Pierwszymi Słowianami, jacy pojawili się w Kalmomäki byli Pomorcy z Wołogdy po roku 1220. Na początku XIV wieku osada (której nazwę wymawiano wówczas Kołmogory) była ważną faktorią handlową dla kupców z Nowogrodu Wielkiego na dalekiej północy. Jej znaczenie gwałtownie wzrosło po roku 1554, gdy Kompania Moskiewska z Londynu utworzyło tu swój punkt handlu skórami przed przeniesieniem do nowo powstałego Archangielska. Szwedzi oblegali rzekomo drewniany fort w dobie Wielkiej Smuty w roku 1613, ale musieli odstąpić. Ta opowieść, stworzona w czasach radzieckich, jest przypuszczalnie nieprawdziwa. W źródłach szwedzkich nie ma najmniejszej wzmianki o takiej kampanii wojsk szwedzkich. W XVII i XVIII wieku osada była też miejscem zsyłki, szczególnie znanym jako miejsce odosobnienia byłej regentki Anny Leopoldowny, jej męża Antoniego Ulricha, księcia Brunszwiku-Wolfenbüttel i ich dzieci.
W roku 1682 konsekrowano tu największy w regionie prawosławny sobór; został on zamknięty w 1920 i od tego czasu stopniowo popadał w ruinę[1].
W roku 1918 władza sowiecka utworzyła w Chołmogorach obóz[2], który istniał do roku 1922. Obóz na terenie byłego klasztoru był miejscem kaźni dla „białych” oficerów i żołnierzy, dla marynarzy z Kronsztadu i dla tysięcy osób cywilnych. Ocenia się, że liczba rozstrzelanych wynosiła ponad 10 tysięcy. Liczba wszystkich ofiar nie jest znana.
Jedna z pobliskich wiosek – Łomonosowo (dawn. Denisówka) jest miejscem urodzenia wielkiego rosyjskiego naukowca Michaiła Łomonosowa[3][4]. Miejscowi rzemieślnicy – jak np. Fiedot Szubin najpopularniejszy rosyjski rzeźbiarz XVIII wieku – dochodzili do znaczenia i sławy.
Przypisy
edytuj- ↑ Спасо-Преображенский собор [online] [dostęp 2011-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2010-09-29].
- ↑ Lech Niekrasz, Czerwone i brunatne, wyd. 1, Gdańsk: Marpress, 1991, ISBN 83-900106-4-X, OCLC 29979295 [dostęp 2021-11-18].
- ↑ Mikhail Lomonosov, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-02-06] (ang.).
- ↑ Łomonosow Michaił W., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-02-06].
Linki zewnętrzne
edytuj- Figury szachowe z kłów morsów z Chołmogór
- Chołmogory, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 624.