Cesarze bizantyńscy

Lista cesarzy bizantyńskich

Dynastia teodozjańska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Arkadiusz Flavius Arcadius	395–408	377–408	Najstarszy syn Teodozjusza I, brat cesarza zachodniorzymskiego Honoriusza i Gallii Placydii. 16 stycznia 383 przyjął tytuł Augusta.
Teodozjusz II Flavius Theodosius	408–450	401–450	Koregent Arkadiusza 402–408
Marcjan Flavius Marcianus	450–457	392–457	Syn trackiego żołnierza. 25 sierpnia 450 w obecności senatu, przez wojsko i lud obwołany Augustem.

Dynastia leońska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Leon I Flavius Valerius Leo	457–474	401–474	Urodzony w Tracji. Jako pierwszy panujący został koronowany przez patriarchę Konstantynopola.
Leon II Flavius Leo	473–474	467–474	Nieletni wnuk Leona I, syn Zenona.
Zenon Flavius Zeno	474–475	421–491	Wcześniej regent za panowania syna – Leona II 473–474
Marcian	474	469–484	Uzurpator
Bazyliskus Flavius Basiliscus	475–476	430–476	Przez niektórych uznawany za uzurpatora.
Marcus	475–476	?–476	Koregent i syn Bazyliskusa, początkowo jako Cezar, później August
Zenon Flavius Zeno	476–491	421–491	ponownie
Leoncjusz I	484–488	?–488	Uzurpator
Anastazjusz I Flavius Anastasius	491–518	430–518	Wskazany na następcę cesarza przez wdowę po Zenonie, którą pojął za żonę.

Dynastia justyniańska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Justyn I Flavius Iustinus	518–527	450–527	Urodzony w pobliżu Skopje jako syn chłopa. Krótko przed śmiercią ogłoszony Augustem (1 sierpnia 527).
Justynian I Wielki Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus	527–565	483–565	Pochodzenie chłopskie. Zanim objął władzę, był oficerem konnej straży przybocznej cesarza, tzw. Scholae Palatinae. 525 poślubił Teodorę. Koronowany razem z Teodorą w Hagia Sophia. Przyjął tytuł Basileus (autokrata). Przyczynił się do rozwoju kulturalnego i klasyfikacji praw. Wydał „Kodeks Justyniana” (Corpus iuris civilis, 528–534). Budował świątynie w prowincjach, np. Kościół San Vitale w Rawennie.
Justyn II Flavius Iustinus Iunior	565–578	520–578	Syn Wigilancji, siostrzeniec cesarza Justyniana I. Jego żoną była Zofia, siostrzenica małżonki cesarza – Teodory.
Tyberiusz II Konstantyn Flavius Tiberius Constantinus	578–582	520–582
Maurycjusz Flavius Mauricius Tiberius	582–602	539–602

Bez dynastii

Władca	Wizerunek	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Fokas Flavius Phocas		602–610	570–610

Dynastia heraklijska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Herakliusz Flavius Heraclius Ἡράκλειος	610–641	574–641	Zastąpił cesarski tytuł caesar imperator augustus greckim terminem basileus
Konstantyn III Κωνσταντῖνος Oficjalnie: Heraclius Novus Constantinus (Herakliusz nowy Konstantyn)	641	612–641	Koregent i syn Herakliusza 613–641. Od 641 współrządził z bratem Heraklenasem.
Herakleonas Ἡρακλεωνάς Oficjalnie: Konstantyn Herakliusz	641	626–641	Koregent i syn Herakliusza 638–641. Od 641 współrządził z bratem Konstantynem III.
Konstans II Κώνστας Β΄	641–668	630–668
Konstantyn IV Κωνσταντίνος Δ΄ ο νέος	668–685	649–685	Koregent Konstansa II 654–668
Herakliusz	659–681		Koregent Konstansa II
Tyberiusz	659–681		Koregent Konstansa II
Justynian II Rhinotmetos Ιουστινιανός Β΄	685–695	669–711	Koregent i syn Konstantyna IV od wiosny 685. Samodzielny cesarz od września 685. Usunięty w 695.

Bez dynastii

Władca	Wizerunek	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Leoncjusz II Λεόντιος		695–698	660–706	Usunięty w 698
Tyberiusz III Τιβέριος Γ		698–705	?–705

Dynastia heraklijska (ponownie)

Władca	Wizerunek	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Justynian II Rhinotmetos Ιουστινιανός Β		705–711	669–711	Ponownie
Tyberiusz (IV)		706–711		Koregent Justyniana II 706–711

Bez dynastii

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Filipikos Bardanes Φιλιππικὸς Βαρδάνης	711–713	?–713
Anastazjusz II Ἀρτέμιος Ἀναστάσιος Β΄	713–716	?–719	Usunięty
Teodozjusz III	716–717	?–754	Usunięty

Dynastia izauryjska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Leon III Izauryjczyk Λέων Γ' ο Ίσαυρος	717–741	680–741
Konstantyn V Kopronim Κωνσταντίνος Ε΄	741–775	718–775	Koregent i syn Leona III 720–741
Artabasdes Ἀρταύασδος	741/742–743	?–743	Przez niektórych uznawany za uzurpatora.
Nicefor	741–743		Koregent i syn Artabasdesa
Leon IV Chazar Λέων Δ΄ ὁ Χάζαρος	775–780	750–780	Koregent i syn Konstantyna V 751–775
Konstantyn VI Κωνσταντῖνος Ϛ΄	780–797	771–797 lub 802	Koregent i syn Leona IV 776–780. Usunięty przez matkę.
Irena Ειρήνη Σαρανταπήχαινα	797–802	752–803	Regentka i matka Konstantyna VI 780–797. Usunięta

Dynastia Niceforów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Nicefor I Genik Νικηφορος	802–811	ok. 760–811
Staurakios Σταυράκιος	811	?–812	Koregent i syn Nicefora I 803–811. Zmuszony do abdykacji w 811
Michał I Rangabe Μιχαήλ Α΄ Ραγγαβέ	811–813	?–844	Znany także jako Michał I Rangabeusz. Abdykował w 813 na wieść o buncie wojska.
Teofilakt	812–814		Koregent i syn Michała I

Bez dynastii

Władca	Wizerunek	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Leon V Armeńczyk Λέων Ε' ο Αρμένιος		813–820	775–820	Obalony i zamordowany przez następcę
Symbatios (Konstantyn)		814–820		Koregent i syn Leona V

Dynastia amoryjska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Michał II Amoryjczyk Μιχαήλ Β΄ ὁ ἐξ Ἀμορίου	820–829	770–829
Teofil Θεόφιλος	829–842	813–842	Koregent i syn Michała II 821–829
Konstantyn	833–835	?–835	Koregent i syn Teofila
Michał III Metystes Μιχαήλ Γ΄	842–867	833–867

Dynastia macedońska

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Bazyli I Macedończyk Βασίλειος ὁ Μακεδών	867–886	811–886	Symbatios, współcesarza w latach 869–879 jako Konstanty
Symbatios (Konstantyn)	869–879	864/866–879	Koregent i syn Bazylego I
Leon VI Filozof Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός	886–912	866–912
Aleksander Αλέξανδρος	912–913	870–913	Koregent ojca, później brata 879–912, samodzielny cesarz od 912.
Konstantyn VII Porfirogeneta Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος	913–959	902–959	Koregent 908–913. Odsunięty od władzy w latach 919–945 przez Romana I i jego synów
Roman I Lekapen Ρωμανός Α΄ Λεκαπηνός	919–944	870–948	Formalnie koregent Konstantyna VII. Usunięty przez synów.
Krzysztof Lekapen	920–931	?–931	koregent Romana I i Konstantyna VII.
Stefan Lekapen	924–945	?–963	koregent Romana I i Konstantyna VII.
Konstantyn Lekapen	925–945	?–946	koregent Romana I i Konstantyna VII.
Roman II Porfirogeneta Ρωμανός Β΄ ο Πορφυρογέννητος	959–963	939–963	Koregent i syn Konstantyna VII 945–959
Nicefor II Fokas Νικηφόρος Β΄ Φωκάς	963–969	912–969
Jan I Tzimiskes Ιωάννης Τσιμισκής	969–976	925–976
Bazyli II Bułgarobójca Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος	976–1025	958–1025	Koregent kolejnych cesarzy 960–976
Konstantyn VIII Κωνσταντίνος Η΄ ο Πορφυρογέννητος	1025–1028	960–1028	Koregent kolejnych cesarzy 961–1025
Zoe Ζωή Πορφυρογέννητη	1028–1050	978–1050	W 1042 rządy samodzielne (patrz niżej)
Roman III Argyros Ρωμανός Γ΄ Αργυρός	1028–1034	968–1034	Pierwszy mąż Zoe, z którą współrządził.
Michał IV Paflagończyk Μιχαήλ Δ΄ ο Παφλαγών	1034–1041	1010–1041	Drugi mąż Zoe, z którą współrządził.
Michał V Kalafates Μιχαήλ Ε΄ ο Καλαφάτης	1041–1042	1015–1042	Adoptowany syn Zoe, z którą współrządził
Zoe i Teodora	1042	–	Samodzielne wspólne rządy
Konstantyn IX Monomach Κωνσταντίνος Θ΄ Μονομάχος	1042–1055	1000–1050	Trzeci mąż Zoe, z którą współrządził do 1050.
Teodora Θεοδώρα	1055–1056	981–1056	Ponownie, rządy samodzielne
Michał VI Stratiotikos Μιχαήλ ΣΤ΄ ο Στρατιωτικός	1056–1057	?–1059

Dynastia Komnenów

Władca	Wizerunek	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Izaak I Komnen Ισαάκιος Α΄ Κομνηνός		1057–1059	1005–1061	Dobrowolnie abdykował

Dynastia Dukasów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Konstantyn X Dukas Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας	1059–1067	1006–1067
Konstantyn Dukas Κωνστάντιος Δούκας	1060–1078	1060–1082	Koregent
Eudoksja Makrembolitissa Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα	1067–1068	1021–1096	Rządy samodzielne, koregentka od 1068
Andronik Dukas Ἀνδρόνικος Δούκας	1068–1070	1057–po 1081	Koregent
Roman IV Diogenes Ρωμανός Δ΄ Διογένης	1068–1071	1020–1072	Usunięty
Eudoksja Makrembolitissa Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα	1071	1021–1096	Rządy samodzielne
Michał VII Dukas Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας	1071–1078	ok. 1050–1090	Koregent 1059–1071. Abdykował po wybuchu buntu.
Filaret Brachamios Φιλάρετος Βραχάμιος	1071–1078	?–1087	Uzurpator
Konstantyn Dukas Κωνστάντιος Δούκας	1074–1078	1074–1095	Koregent i syn Michała VII
Nicefor III Botaniates Νικηφόρος Γ΄ Βοτανειάτης	1078–1081	1001/1002–1081/1082	Usunięty

Dynastia Komnenów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Aleksy I Komnen Αλέξιος Α' Κομνηνός	1081–1118	1048–1118
Konstantyn Dukas Κωνστάντιος Δούκας	1081–1087	1074–1095	Ponownie, koregent Aleksego I
Jan II Komnen Ιωάννης Β' Κομνηνός	1118–1143	1087–1143	Koregent 1092–1118
Aleksy Komnen	1122–1142	1107–1142	Koregent i syn Jana II
Manuel I Komnen Μανουήλ Α' Κομνηνός	1143–1180	1118–1180
Aleksy II Komnen Αλέξιος B' Κομνηνός	1180–1183	1167–1183
Andronik I Komnen Ανδρόνικος Α' Κομνηνός	1183–1185	1123–1185

Dynastia Angelosów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Izaak II Angelos Ισαάκιος Β’ Άγγελος	1185–1195	ok. 1156–1204
Konstantyn Angelos Dukas Κωνσταντίνος Άγγελος Δούκας	1193	1173–?	Uzurpator
Aleksy III Angelos Αλέξιος Γ' Άγγελος	1195–1203	ok. 1153–1211	Usunięty przez wojska IV krucjaty.
Izaak II Angelos Ισαάκιος Β' Άγγελος	1203–1204	1056–1204	Ponownie. Rządził wspólnie z Aleksym IV
Aleksy IV Angelos Αλέξιος Δ' Άγγελος	1203–1204	1182–1204	Rządził wspólnie z Izaakiem II
Aleksy V Dukas, Murzuflos Αλέξιος Ε' Δούκας ο Μούρτζουφλος	1204	?–1205	Usunięty przez wojska IV krucjaty.
Konstantyn Laskarys Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις	1204	1170–?	Wybrany cesarzem podczas oblężenia Konstantynopola.

Dynastia Laskarysów

Dynastia Laskarysów panowała tylko w Cesarstwie Nicejskim

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Teodor I Laskarys Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις	1204–1222	1174–1222
Jan III Dukas Watatzes Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης	1222–1254	1192–1254
Teodor II Laskarys Θεόδωρος Β' Λάσκαρις	1254–1258	1221–1258
Jan IV Laskarys Ιωάννης Δ' Λάσκαρις	1258–1261	1250–1305	Usunięty przez Michała VIII

Dynastia Paleologów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Michał VIII Paleolog Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος	1259–1282	1224/1225–1282	Początkowo współrządził formalnie z Janem IV. 25 lipca 1261 odzyskał Konstantynopol.
Andronik II Paleolog Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος	1282–1328	1259–1328	Koregent i syn Michała VIII 1272–1282
Michał (IX) Paleolog	1294–1320	1277–1320	Koregent i syn Andronika II
Andronik III Paleolog Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος	1328–1341	1296–1341	Koregent 1325–1328
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος	1341–1347	1332–1391	Usunięty

Dynastia Kantakuzenów

Władca	Wizerunek	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Jan VI Kantakuzen Ἰωάννης ΣΤʹ Καντακουζηνός		1347–1354	1294/1295–1383	Usunięty
Mateusz Kantakuzen Ματθαίος Ασάνης Καντακουζηνός		1353–1357	1325–1383 lub 1391	Początkowo koregent Jana VI. Zrzekł się władzy i podporządkował Janowi V.

Dynastia Paleologów

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος	1355–1376	1332–1391	Ponownie, usunięty.
Andronik IV Paleolog Ανδρόνικος Δ' Παλαιολόγος	1376–1379	1348–1395	Koregent 1350–1376. Usunięty.
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος	1379–1390	1332–1391	Ponownie
Jan VII Paleolog Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος,	1390	1370–1408
Jan V Paleolog Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος	1390–1391	1332–1391	Ponownie
Manuel II Paleolog Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος	1391–1425	1350–1425	Koregent 1373–1391
Jan VII Paleolog Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος,	1399–1402	1370–1408	Ponownie. Koregent Manuela II.
Andronik V Paleolog Ανδρόνικος Ε' Παλαιολόγος)	1403–1407	1400–1407	Koregent Manuela II.
Jan VIII Paleolog Ίωάννης Η' Παλαιολόγος	1425–1448	1392–1448	Koregent i syn Manuela II 1411–1425
Konstantyn XI Dragazes, Paleolog Κωνσταντῖνος ΙΑ' Δραγάσης Παλαιολόγος	1449–1453	1405–1453

Lista pretendentów do tronu cesarskiego po 1453

Władca	Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Komentarze
Dynastia Paleologów
Demetriusz	1453–1460	1407–1470
Tomasz Paleolog	1453–1465	1408–1465
Andrzej Paleolog	1465–1502	1453–1502	16 września 1494 zawarł układ z królem Francji Karolem VIII przekazując mu prawa do tronów Konstantynopola, Trapezuntu i Serbii (zatrzymał sobie prawa do despotatu Morei) w zamian za 1200 złotych dukatów rocznej pensji. W 1502 przekazał swoje prawa Ferdynandowi Katolickiemu i Izabeli Kastylijskiej, ale nie otrzymał od nich pieniędzy.

Genealogia

Uproszczona genealogia ostatnich dynastii bizantyńskich i związków między nimi:

Ostatni władcy Bizancjum

Zobacz też

Linki zewnętrzne

De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families. [dostęp 2016-10-24]. (ang.).
Portrety cesarzy bizantyńskich na monetach. [w:] Byzantium!!! [on-line]. [dostęp 2005-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-24)]. (ang.).