Cerkiew Opieki Matki Bożej w Moskwie (Fili)
Cerkiew Opieki Matki Bożej – prawosławna cerkiew w Moskwie, w dzielnicy Fili, wzniesiona w latach 1690–1694.
 nr rej. 7710526000
| |||||||||||||||||||||||||||
| cerkiew parafialna / muzeum | |||||||||||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miasto wydzielone | |||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
1/14 października | ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Moskwy  | |||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||||||||||||||||||||||||
 55°45′03,0″N 37°30′36,0″E/55,750833 37,510000
| |||||||||||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||||||||||
Fundatorem świątyni był Lew Naryszkin, brat carycy Natalii, drugiej żony cara Aleksego I Romanowa. Budynek został wzniesiony w latach 1690–1694 na miejscu starszej drewnianej cerkwi powstałej w 1619. Nie zachowały się dokumenty, dzięki którym możliwe byłoby dokładne ustalenie architekta, prawdopodobnie jednak o wyglądzie budowli decydował sam Naryszkin. Część historyków sztuki przypisuje autorstwo projektu cerkwi Opieki Matki Bożej Jakowowi Buchwostowi, inni autorzy wskazują na Piotra Potapowa[1]. Budowę świątyni wsparł finansowo Piotr I, on też w 1703, po zdobyciu Narwy, ufundował witraże dla cerkwi. Widocznym znakiem bliskich relacji Naryszkina z carem Piotrem było umieszczenie na dwóch kopułach cerkiewnych koron i dwugłowych orłów[1].
W obrębie jednej budowli znajdują się zarówno elementy pełniący funkcję dzwonnicy, jak i główna cerkiew. Na pierwszej kondygnacji (podklet) znajduje się cerkiew Opieki Matki Bożej, na wyższej – cerkiew Obrazu Chrystusa Nie Ludzką Ręką Uczynionego. Lew Naryszkin wybrał to właśnie wezwanie dla świątyni, chcąc upamiętnić swoje ocalenie w czasie buntu strzelców, gdy modlił się o zachowanie życia właśnie przed taką ikoną. Pracami dekoracyjnymi we wnętrzu cerkwi kierował Karp Zołotariow, który też wykonał ikonostas. Pierwotne wyposażenie świątyni nie przetrwało jednak wojny francusko-rosyjskiej roku 1812 – w czasie działań wojennych żołnierze francuscy zamienili obiekt na szwalnię i stajnie. W XIX w. do cerkwi Opieki Matki Bożej wstawiono nowy ikonostas i inne elementy wystroju wnętrza[1].
Cerkiew pozostawała czynna do lipca 1941. W wymienionym roku została zamknięta, a niektóre elementy jej konstrukcji (kopuły, najwyższa kondygnacja na planie ośmiokąta) rozebrane, by obiekt nie stał się celem i punktem orientacyjnym dla wojsk niemieckich. Mimo to świątynia została uszkodzona przez bomby zapalające. Do 1943 w dolnej świątyni mieścił się szpital polowy. Po zakończeniu II wojny światowej w cerkwi urządzono magazyn. Prace konserwatorskie w cerkwi podjęto w 1955 i ukończono w połowie lat 80. XX wieku, jednak odnowiony obiekt nie został zwrócony wiernym, lecz zaadaptowany na filię muzeum im. Andrieja Rublowa, otwartego w 1980 przed Igrzyskami Olimpijskimi w Moskwie[1].
W 1990 obiekt na nowo zaczął pełnić funkcje liturgiczne, jednak wiernym udostępniono jedynie dolną cerkiew, podczas gdy w świątyni górnej nadal znajduje się ekspozycja muzealna. Po kilkuletnim sporze między muzeum a parafią, prowadzonym także na drodze sądowej, w 2000 roku rząd rosyjski zdecydował o współużytkowaniu obiektu przez obydwie instytucje. Nabożeństwa odbywają się w dolnej cerkwi w dni świąteczne[1].