Buławka obcięta

Buławka obcięta
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	siatkolistkowce
Rodzina	buławkowate
Rodzaj	buławka
Gatunek	buławka obcięta
	Nazwa systematyczna
	Clavariadelphus truncatus Donk.; Meddn Bot. Mus. Herb. Rijhs Universit. Utrecht. 9: 73 (1933)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Buławka obcięta (Clavariadelphus truncatus Donk) – gatunek grzybów należący do rodziny buławkowatych (Clavariadelphaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavariadelphus, Clavariadelphaceae, Gomphales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też (przez tych samych autorów) jako buławnik obcięty^[2]. Synonimy naukowe:

Clavaria pistillaris var. umbonata Peck 1900
Clavaria truncata Quél. 1886
Clavaria truncata Lovejoy 1910
Clavariadelphus borealis V.L. Wells & Kempton 1968
Clavariadelphus lovejoyae V.L. Wells & Kempton 1968
Clavariadelphus truncatus var. atrobrunneus Corner 1950
Clavariadelphus truncatus var. lovejoyae (V.L. Wells & Kempton) Corner 1970
Clavariadelphus truncatus Donk 1933 var. truncatus
Clavariadelphus truncatus var. umbonatus (Peck) Methven 1990
Craterellus pistillaris Fr. 1838
Trombetta pistillaris (Fr.) Kuntze 1891^[3].

Morfologia

Owocnik

Wysokość 5–15 cm, grubość u podstawy 1–2 cm, u góry 3–6 cm. Kształt młodych okazów maczugowaty, powierzchnia gładka. U starszych kształt jeszcze silniej maczugowaty, wierzchołek obcięty, płaski lub płytko wklęsły (jak gdyby lejkowaty) i zazwyczaj rozdarty na brzegu, a powierzchnia podłużnie pomarszczona i mózgowato pofałdowana. Barwa młodych owocników żółtoochrowa, z pomarańczowymi, mięsnoczerwonymi odcieniami, u starszych ciemniejsza – pomarańczowa, na koniec fioletowawa^[4].

Hymenofor

Pokrywa całą zewnętrzną powierzchnię owocnika^[4].

Miąższ

U młodych owocników włóknisty i białawy, u starszych watowaty i jasnoochrowy. Po przecięciu zmienia barwę na brązowofioletową. Ma słaby zapach i gorzkawy smak^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki elipsoidalne, bezbarwne, z żółtawymi kroplami, o średnicy 10–13(16) × 5–7(10) µm. Podstawki czasem 2-zarodnikowe^[5].

Występowanie

Występuje w Ameryce Północnej, Europie oraz Maroku^[6]. W Polsce jest rzadki. Do 2021 r. podano jego 18 stanowisk^[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, w 2006 r. miał status E – gatunek wymierający^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Anglii, Niemczech, Słowacji^[2]. W Polsce w latach 1995–2004 roku objęty był ochroną częściową, w latach 2004–2014 ochroną ścisłą, a od roku 2014 – ponownie ochroną częściową^[7].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych, szczególnie w górskich lasach świerkowych na podłożu wapiennym. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada^[7].

Naziemny grzyb mykoryzowy tworzący symbiozę z drzewami iglastymi^[7]. Grzyb niejadalny^[5].

Gatunki podobne

Ze względu na charakterystyczny, obcięty wierzchołek jest to gatunek łatwy do odróżnienia. Jedynie młode owocniki można pomylić z buławką pałeczkowatą (Clavariadelphus pistillaris) lub buławką spłaszczoną (Clavariadelphus ligula)^[5]. Podobny jest też młody siatkoblaszek maczugowaty (Gomphus clavatus), jednak na zewnętrznej powierzchni ma listewkowaty hymenofor^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
↑ ^a ^b ^c ^d PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ ^a ^b ^c E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-01-10] .
↑ ^a ^b ^c ^d AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .

[check-2] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[sf-3] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .

[wag-4] PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[ger-5] E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[disc-6] Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-01-10] .

[och-7] AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .

[mirek-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]