Boreoeutheria
Boreoeutheria – magnordo[1][2] ssaków łożyskowych obejmujący Laurasiatheria i Euarchontoglires[3].
| Boreoeutheria | |||
| Okres istnienia: kreda późna–dziś | |||
 Laurasiatheria, od lewej: jeż europejski, rudawka złotoszyja, tygrys, łuskowiec indyjski, jeleń szlachetny, nosorożec biały | |||
 Euarchontoglires, od prawej: łasicolot malajski, hutia kubańska, gibbon białoręki, zając szarak, szczur wędrowny, tupaja pospolita, lemur katta, człowiek rozumny z królikiem europejskim | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| (bez rangi) | Boreoeutheria | ||
| Nadrzędy | |||
|
| |||
Systematyka ssaków łożyskowych nie została jednoznacznie ustalona. Istnieją trzy główne hipotezy tłumaczące ich ewolucję, skutkujące sprzecznymi podziałami[4].
- Wedle hipotezy Atlantogenata, szczerbaki tworzą klad Atlantogenata z grupą afroterów. Pozostałe ssaki łożyskowe należą do Boreoeutheria[4]. Hipotezę tę wspierają badania genetyczne. Badania metodą zegara molekularnego wskazują czas rozejścia się szczerbaków i afroterów na około 103 miliony lat temu (przedział 93–114 milionów lat)[5].
- Hipoteza Exafroplacentalia wiąże szczerbaki nie z afroterami, w których widzi najbardziej bazalną grupę łożyskowców, ale z Boreoeutheria. Klad tworzony przez szczerbaki i Boreoeutheria nosi nazwę Exafroplanetalia bądź Notolegia[4].
- W końcu hipoteza Epitheria dzieli łożyskowce na dwa klady, z których jednym są szczerbaki. Wszystkie pozostałe łożyskowce zalicza natomiast do drugiego, nazwanego Epitheria, dzielonego dalej na afrotery i Boreoeutheria[4].
Tak więc Boreoeutheria występują w każdej z trzech hipotez, ale wedle hipotezy Exaphroplacentalia tworzą rzeczony klad ze szczebakami, wedle hipotezy Epitheria tworzą ten klad z afroterami, wedle zaś Atlantogenata stanowią grupę siostrzaną rzeczonego kladu obejmującego dwie pozostałe wielki grupy łożyskowców[4]. Istnieją też mniej popularne ujęcia nie obejmujące takiego kladu. Przykładem pogląd nie uznający także kladu Glires, rozdzielający gryzonie i zajęczaki, umiejscawiający gryzonie jako najbardziej bazalną grupę łożyskowców, stanowiącą klad siostrzany dla całej reszty tej grupy[6].
Klad pojawił się prawdopodobnie pomiędzy 100 a 65 milionami lat temu[3]. Powstał ze ssaków właściwych (Eutheria), które wyewoluowały w jurze, kiedy kontynenty tworzyły jeszcze superkontynent Pangeę. W kredzie Pangea rozpadła się na Laurazję na północy i Gondwanę na południu. Na północnym kontynencie wyewoluowały właśnie Boreoeutheria, podczas gdy na południu powstały Atlantogenata, później wydając z siebie afrotery i szczerbaki[6].
Boreoeutheria dzielą się na dwie główne grupy: Laurasiatheria i Euarchontoglires. Ich dalszy podział prezentuje następujący kladogram[3]:
| Boreoeutheria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ C.J. Burgin: Introduction. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 22. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-01]. (ang.).
- ↑ a b c Czesłąw Błaszak, Superkohorta: Boreoeutheria, [w:] Czesław Błaszak, Zoologia, t. 3, część 3. Ssaki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, s. 111–112, ISBN 978-83-01-17337-1 (pol.).
- ↑ a b c d e Czesłąw Błaszak, Infragromada: ssaki właściwe – Eutheria (łożyskowce – Placentalia), [w:] Czesław Błaszak, Zoologia, t. 3, część 3. Ssaki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, s. 89–90, ISBN 978-83-01-17337-1 (pol.).
- ↑ William J. Murphy i inni, Using genomic data to unravel the root of the placental mammal phylogeny, „Genome research”, 17 (4), 2007, s. 413–421 (ang.).
- ↑ a b Derek E. Wildman i inni, Genomics, biogeography, and the diversification of placental mammals, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 104 (36), 2007, s. 14395–14400 (ang.).