Antoni Grębosz
Antoni Jan Tomasz Grębosz (ur. 13 czerwca 1909 w Wadowicach, zm. 26 czerwca 1941 w KL Auschwitz) – polski prawnik, aplikant adwokacki, działacz narodowy.
| Pełne imię i nazwisko |
Antoni Jan Tomasz Grębosz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
prawnik |
| Alma Mater | |
| Partia |
Życiorys
edytujBył synem urzędnika skarbowego, Ignacego oraz Marii z Wądolnych. Ukończył gimnazjum w Wadowicach, a potem dojeżdżał na Uniwersytet Jagielloński, gdzie studiował na Wydziale Prawa. Od czasów gimnazjalnych działał w Ruchu Młodych Obozu Wielkiej Polski (OWP) w Wadowicach i Bielsku. W 1933 rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie jego ojciec otrzymał pracę. Został wtedy członkiem wydziału wojewódzkiego Ruchu Młodych OWP, jako kierownik propagandy. W 1934 aresztowano go razem z Bolesławem Świderskim za działalność narodową. Wojewoda krakowski 5 lipca 1934 skierował go do miejsca odosobnienia w Berezie Kartuskiej, gdzie otrzymał numer jeden, bowiem przyjechał tam jako pierwszy. Z pięciu miesięcy pobytu, trzy spędził w więzieniu. 1 grudnia 1934 wrócił do Krakowa, ale w obozie utracił zdrowie[1]. Po pobiciach miał bezwład lewej ręki. Mimo tego nadal działał w Stronnictwie Narodowym. W 1935 został członkiem powiatowego Zarządu SN w Krakowie. Był jego wiceprezesem i kierownikiem wydziału organizacyjnego. W 1936 pełnił obowiązki prezesa SN na powiat krakowski. W 1935 został również członkiem Zarządu Okręgowego SN w Krakowie, a także członkiem wydziału organizacyjnego i wydziału propagandy, który sam zorganizował w drugiej połowie 1936. Działał też w wydziale pomocy prasowej. W 1937 powołano go na inspektora Zarządu Okręgowego SN na powiat bocheński i myślenicki. Za działalność polityczną w Stronnictwie Narodowym dziesięciokrotnie był więziony[2][3].
Po ukończeniu studiów odbył praktykę adwokacką u działacza narodowego, Adama Pozowskiego, a po jego śmierci u Władysława Kosturka. Wraz z Władysławem Jaworskim prowadził punkt pomocy prawnej dla członków SN. Po kampanii wrześniowej działał w konspiracyjnych strukturach SN. Na przełomie listopada i grudnia 1939 został prezesem konspiracyjnego Zarządu Powiatowego SN w Krakowie. Był też członkiem wydziału propagandy, wydając codzienne komunikaty radiowe „Surma”. Egzamin adwokacki zdał przed Tajną Radą Śląsko-Krakowską[2][3].
W maju 1940 aresztowano go w mieszkaniu, w którym granatowa policja, na rozkaz gestapo, zorganizowała zasadzkę. Za działalność konspiracyjną poddano go wielomiesięcznemu śledztwu w więzieniu na Montelupich. Znaleziono przy nim artykuł Odra i Nysa Łużycka – granicą zachodnią Polski, co znacząco pogorszyło jego sytuację. Potem przetransportowano go do niemieckiego KL Auschwitz[1] i skierowano do karnej kompanii. Niemcy rozstrzelali go 26 czerwca 1941[2][3].
Rodzina
edytujW 1939 wziął ślub z Jadwigą Harynek, córką działacza narodowego i nauczycielką[2][3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Michał Wołłejko, Obóz dla narodowców, w: Focus. Historia, nr 3/2013, s. 86, ISSN 2081-3058
- ↑ a b c d Tomasz Jan Biedroń, Antoni Jan Tomasz Grębosz, w: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate et Educatione Civili, nr I/2010, s. 176-178
- ↑ a b c d T.J. Biedroń, Antoni Jan Tomasz Grębosz, [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955, red. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, t. 1, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2010, s. 124-126.