Anna Polony

Anna Władysława Polony (ur. 21 stycznia 1939 w Krakowie) – polska aktorka teatralna i filmowa, wieloletnia aktorka Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie i pedagog Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, w latach 1999–2005 jej prorektor; reżyser teatralna, laureatka Orła za drugoplanową rolę kobiecą w filmie Rewers.

Anna Polony

Anna Polony (2013)
Imię i nazwisko	Anna Władysława Polony
Data i miejsce urodzenia	21 stycznia 1939 Kraków
Zawód	aktorka, reżyserka, pedagog
Współmałżonek	Marek Walczewski (1961-1974; rozwód)
Lata aktywności	od 1959
Zespół artystyczny
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1960–1964) Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1964–2002)
Odznaczenia

Odcisk dłoni i podpis A. Polony w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach

Julia Hartwig, Wisława Szymborska i Anna Polony – spotkanie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Warszawa 8 maja 1993

Życiorys

Absolwentka Wydziału Aktorskiego (1960) oraz Wydziału Reżyserii Dramatu (1984) Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. W 1973 została jej pedagogiem, a w latach 1999−2005 była jej prorektorem. 26 października 1990 otrzymała tytuł profesora nauk o sztukach pięknych. Była członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz Rady Języka Polskiego.

Zadebiutowała 12 lipca 1959 rolą Małej Polikseny na deskach Starego Teatru w inscenizacji Wojny trojańskiej nie będzie J. Giraudoux w reżyserii Jerzego Kaliszewskiego. W latach 1960−1964 była aktorką Teatru im. Juliusza Słowackiego, następnie od 1964 do 2002 pracowała w Narodowym Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej. Występowała w spektaklach Konrada Swinarskiego, Jerzego Grzegorzewskiego, Jerzego Jarockiego, Andrzeja Wajdy, Macieja Prusa, Krzysztofa Babickiego i Agnieszki Glińskiej.

Najważniejsza w jej karierze była współpraca z Konradem Swinarskim. Polony wystąpiła w jego dwunastu realizacjach i asystowała przy legendarnej inscenizacji Dziadów Mickiewicza (1973). Do jej najważniejszych ról w spektaklach Swinarskiego należy zaliczyć Orcia w Nie-Boskiej komedii Z. Krasińskiego (1965), Katarzynę w Woyzecku G. Büchnera (1966), Młodą Bladą w Żegnaj, Judaszu I. Iredyńskiego (1971) oraz Muzę w Wyzwoleniu S. Wyspiańskiego (1974).

Jest laureatką licznych nagród w dziedzinie teatru, między innymi Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za sezon 1986/1987, za rolę Maman Liedermeyer w spektaklu „Wiosna Narodów w Cichym Zakątku” Adolfa Nowaczyńskiego w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Złotej Maski (2002) za rolę Pani Orgonowej w „Damach i huzarach” Aleksandra Fredry, Polskiej Nagrody Filmowej „Orzeł” za rolę w filmie „Rewers” (2009) oraz Nagrody Gustaw przyznanej przez Związek Artystów Scen Polskich (2015).

Do czasu przejścia na emeryturę w 2002 pozostawała etatową aktorką w zespole artystycznym Starego Teatru. Gościnną współpracę z teatrem zakończyła w styczniu 2014 w geście sprzeciwu wobec programu artystycznego zaproponowanego przez Jana Klatę, który objął stanowisko dyrektora w styczniu 2013 roku. Wraz z odejściem rozpoczęła współpracę z Teatrem im. Juliusza Słowackiego. W grudniu 2020 zapowiedziano jej powrót na deski Starego Teatru.

Filmografia

Filmy

• Napló gyermekeimnek (1984) jako Magda Egri
• Napló szerelmeimnek (1987) jako Magda Egri
• Dekalog VII (1988) jako Ewa
• Napló apámnak, anyámnak (1990) jako Magda Egri
• Dwa księżyce (1993) jako Walentyna Krajewska
• Siódmy pokój (1995) jako siostra Giuseppa
• Historie miłosne (1997) jako matka księdza (głos)
• Wszyscy święci (2002) jako matka Krystyny
• Rogate ranczo (2004) jako Pani Calloway (głos, polski dubbing)
• Książę nocy (2004) jako matka Księcia nocy
• Razem (2006)
• Iron Cross (2008) jako Frau Ganz
• Rewers (2009) jako babcia Sabiny

Seriale telewizyjne

• Z biegiem lat, z biegiem dni… (1980) jako Aniela Dulska
• Trzy szalone zera (1999) jako babcia Oli
• Na dobre i na złe (2001–2002, 3 epizody)
• Stacyjka (2004) jako Zofia Wielska
• Magda M. (2005–2006, 7 epizodów) jako Natalia Podgórska
• Prawo miasta (2007, 5 epizodów) jako Zuza
• Hotel 52 (2012, Odcinek 65) jako Helena Jaworowska
• Julia (2012) jako ciotka Nina
• Lekarze (2014) jako profesor Janina Pekold
• Drogi wolności (2018) jako Emilia Biernacka

Teatr Telewizji

• Dziady (1983)
• Noc czerwcowa (2001)
• Wszyscy święci (2002)
• Miłość (2024)

Odznaczenia i nagrody

• Złota Odznaka „Za zasługi dla Krakowa” (1972)
• Złoty Krzyż Zasługi (1977)
• Odznaka Honorowa „Zasłużony Działacz Kultury” (1979)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2002)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2003)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)
• Orzeł (2009)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2011)
• Wielka Nagroda Festiwalu „Dwa Teatry – Sopot 2013” za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji (razem z Ignacym Gogolewskim, 2013)
• Nagroda Gustaw za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego (2015)
• Nagroda im. Ireny Solskiej za osiągnięcia w sztuce aktorskiej (2024)

Bibliografia

• Anna Polony w bazie filmpolski.pl
• Anna Polony w bazie Filmweb
• Anna Polony, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .

Linki zewnętrzne

• Anna Polony w bazie IMDb (ang.)