Wikipedia

Anna Maria Mars

Anna Maria Mars[1] (ur. 28 kwietnia 1904 we Lwowie, zm. 1989) – polska historyk sztuki, bizantynolog, działaczka emigracyjna.

Anna Maria Mars
Data i miejsce urodzenia

28 kwietnia 1904
Lwów

Data śmierci

1989

Zawód, zajęcie

historyk sztuki

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Rodzice

Tadeusz Grzegorz Mars

Życiorys

edytuj

Absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (1927). Od 1926 pracowała w Katedrze Historii Sztuki Narodów Słowiańskich UJ (1928-1931 jako młodszy asystent). Doktorat z zakresu historii sztuki bizantyńskiej pisała pod kierunkiem Vojeslava Molè[2]. Pracę Freski ruskie w katedrze sandomierskiej (Przyczynek do historii ruskiej kultury i sztuki w średniowiecznej Polsce) obroniła w 1931 roku[3].

Z Polski wyjechała z całą rodziną 17 września 1939 roku. Dotarła do Francji, a w 1942 roku do Wielkiej Brytanii. W Londynie pracowała w Ministerstwie Prac Kongresowych Rządu emigracyjnego w dziale rewindykacji zabytków kierowanym przez Karola Estreichera[4].

Po 1945 znalazła się na emigracji. Brała udział w pracach Komitetu na rzecz Edukacji Polaków w Wielkiej Brytanii (Committee for Education of Poles in Great Britain) i Tymczasowego Komitetu Skarbu dla Spraw Polskich (Interim Treasury Committee for Polish Questions). Anna Mars pracowała w dziale stypendialnym, otaczającym opieką polskich studentów w Oksfordzie, Cambridge i Londynie[5]. W grudniu 1951 roku Anna wraz z braćmi: Piotrem Wandyczem i Witoldem Marsem wyjechała do Nowego Jorku, gdzie osiedliła się na stałe. Mieszkając w Stanach Zjednoczonych zaangażowała się w działalność Polskiego Ruchu Wolnościowego Niepodległość i Demokracja. Była sekretarzem Rady Kobiet zza Żelaznej Kurtyny. O istnieniu tej grupy i jej pracach informowała opinię publiczną[6]. Od marca 1974 do marca 1987 była członkiem Rady Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce[7]. W tej placówce zajmowała się m.in. porządkowaniem zbiorów archiwalnych.

W 1988 roku wróciła do Polski i zamieszkała w Krakowie. Zmarła w 1989. Jest pochowana w rodzinnej kaplicy grobowej Marsów w Limanowej.

Rodzina

edytuj

Była wnuczką Antoniego Józefa Marsa, drugą córką Tadeusza Grzegorza Marsa (1864-1918) i Stefanii z Dunikowskich. Jej młodszym bratem był Witold Mars, malarz, rysownik i ilustrator. Jej przyrodnim bratem był Piotr Wandycz (1923-2017), profesor, polski historyk, zamieszkały w USA (Stefania z Dunikowskich po śmierci męża wyszła w 1919 roku[8] za Damiana Wandycza[9]).

Zainteresowania badawcze

edytuj

W pracy we Freski ruskie w katedrze w Sandomierzu[10] postawiła tezę, że są one śladem przenikania stylu późnobizantyńskiego z Bałkanów na Ruś i są ogniwem pośrednim na tej drodze przez Wołoszczyznę i Mołdawię. Według badaczki przedstawienia są zgodne ikonografią bizantyńską tzw. renesansu Paleologów. Mars dokonała też przeglądu prac uczonych polskich i obcych omawiających wpływ sztuki ruskiej i bizantyńskiej na ziemiach Rzeczypospolitej[11]. Wybuch wojny przerwał jej badania podobnie jak innej uczennicy Vojeslava Molè – Celiny Filipowicz-Osieczkowskiej[12].

Publikacje

edytuj
  • Die Kunst Des Christlichen Ostens In Der Polnischen Wissenschaftlichen Literatur, „Byzantinische Zeitschrift” 32 (1932), s. 336–345.
  • Freski ruskie w katedrze w Sandomierzu, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności” 1931, s. 7–10.
  • Cultural Losses of Poland. Index of Polish Cultural Losses During the German Occupation, 1939–1944, edited by C. Estreicher in Collaboration with Anna Maria Mars and Jerzy Zarnecki, London 1944.
  • Polish miniature painters in the first half of the 16th century, London: The Burlington Magazine 1945 (nadbitka z „The Burlington Magazine for Connoisseurs” 86 (1945), nr 502, s. 17–20).
  • Helena d’Abancourt, [w:] Straty kultury polskiej 1939–1944, red. Adam Odręga (Jan Hulewicz) i Tymon Terlecki, Glasgow: Książnica Polska 1945, t. 2, s. 451–455.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Używała też imienia Danuta, por. Danuta Marsówna, „Biuletyn Informacyjny KW PRW NiD w Ameryce” 1955, nr 26.
  2. ↑ Małgorzata Smorąg-Różycka, Wojsław Molè. Między Strzygowskim a Rieglem i Dvořákiem, „Modus. Prace z historii sztuki” 13-12 (2013), s. 7–26.
  3. ↑ Jadwiga Suchmiel,Udział kobiet w nauce do 1939 roku w Uniwersytecie Jagiellońskim, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie 1994, s. 292; Mariusz Wołos, „Ojczyźnie służy”. Damian Stanisław Wandycz (1892-1974), Bełchatów-Kraków-Warszawa 2015, s. 92, przyp. 46.
  4. ↑ Karol Estreicher jr., Dziennik wypadków, t. 1: 1939–1945, red. Anna Maria Joniak, wstęp Zbigniew Kazimierz Witek, Kraków: Pałac Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych 2001, s. 506, 589; t. 2: 1946–1960, Kraków 2002, s. 18–19.
  5. ↑ Sławomir Łukasiewicz, Partia w warunkach emigracji. Dylematy Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja” 1945–1994, Lublin – Warszawa 2014, s. 453–454.
  6. ↑ Okno na świat, „Biuletyn Informacyjny KW PRW NiD w Ameryce” 1956, nr 31.
  7. ↑ Mariusz Wołos, „Ojczyźnie służy”. Damian Stanisław Wandycz (1892-1974), Bełchatów-Kraków-Warszawa 2015, s. 200.
  8. ↑ Mariusz Wołos, Damian Stanisław Wandycz (1892-1974) jako dyrektor Instytutu Józefa Piłsudskiego, [w:] Piotr Wandycz. Historyk, emigrant, intelektualista. Zbiór rozpraw, red. Marek Kornat, Sławomir M. Nowinowski, Rafał Stobiecki, Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram 2014, s. 193.
  9. ↑ Mariusz Wołos, „Ojczyźnie służy”. Damian Stanisław Wandycz (1892-1974), Bełchatów-Kraków-Warszawa 2015, s. 92.
  10. ↑ „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności” 1931, s. 7–10.
  11. ↑ Die Kunst Des Christlichen Ostens In Der Polnischen Wissenschaftlichen Literatur, „Byzantinische Zeitschrift” 32 (1932), s. 336–345.
  12. ↑ Adam Małkiewicz, Z dziejów polskiej historii sztuki: studia i szkice, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 2005, s. 51; Waldemar Ceran, Główne osiągnięcia polskich badań nad historią sztuki bizantyńskiej (do roku 1998), [w:] Sztuka średniowiecznego Wschodu i Zachodu. Osiągnięcia i perspektywy poznawcze u progu XXI wieku, red. Małgorzata Smorąg-Różycka, Kraków: Universitas 2002, s. 9–42.

Bibliografia

edytuj
  • Sławomir Łukasiewicz, Partia w warunkach emigracji. Dylematy Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja” 1945–1994, Lublin – Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie – Instytut Studiów Politycznych PAN 2014, s. 123, 453, 454, 565, 639.
  • Małgorzata Smorąg-Różycka, Wojsław Molè. Między Strzygowskim a Rieglem i Dvořákiem, „Modus. Prace z historii sztuki” 13-12 (2013), s. 7–26.
  • Mariusz Wołos, „Ojczyźnie służy”. Damian Stanisław Wandycz (1892-1974), Bełchatów-Kraków-Warszawa 2015, s. 92, 131, 147, 159, 200-201.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anna_Maria_Mars&oldid=74068746”