Wikipedia

Andrzej Szczudlik (polityk)

Andrzej Szczudlik (ur. 31 października 1900 w Posadzie Olchowskiej, zm. 14 października 1971) – polski działacz robotniczy, socjalistyczny i komunistyczny, starosta powiatu sanockiego, przewodniczący MRN w Sanoku, poseł na Sejm PRL II kadencji.

Andrzej Szczudlik
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 października 1900
Sanok

Data śmierci

14 października 1971

Starosta sanocki
Okres

od 28 września 1944
do 3 listopada 1948

Przynależność polityczna

PPS

Następca

Mieczysław Kaczor

Przewodniczący Prezydium MRN w Sanoku
Okres

od 29 listopada 1956
do 15 lutego 1958

Przynależność polityczna

PZPR

Poprzednik

Tadeusz Powrózek

Następca

Stanisław Potocki

Poseł II kadencji Sejmu PRL
Okres

od 20 lutego 1957
do 20 lutego 1961

Przynależność polityczna

PZPR

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj
 
Nagrobek Andrzeja i Marii Szczudlików w Sanoku

Urodził się 31 października 1900 we wsi Posada Olchowska (późniejsza dzielnica Sanoka)[1]. Był synem Jana Szczudlika i Anny także z domu Szczudlik[1]. Jego dziadek i ojciec pracowali w sanockiej Fabryce Wagonów. W Posadzie Olchowskiej ukończył cztery klasy szkoły podstawowej, po czym klasy 5-7 w szkole wyższej przy ulicy Mickiewicza w Sanoku. W 1915 rozpoczął pracę w zakładzie ślusarskim Fabryki Wagonów[2]. Równolegle dokształcał się, uczęszczając do wieczorowej szkoły przemysłowej, uzyskał tytuł ślusarza. Odbył służbę wojskową w latach 1918-1921. w tym uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1919. Po powrocie z frontu nadal pracował w Fabryce Wagonów. W zakładzie zaangażował się w działalność kulturalno-oświatową, zorganizował kółko teatralne (jego próby odbywały się w domu gminnym Posady Olchowskiej), w ramach którego w 1925 powstała orkiestra młodzieżowa oraz „Koło Młodzieży”, które po roku uległo przekształceniu w oddział Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza. Działał w Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OMTUR). Od 1923 był członkiem aktywistą Klasowego Związku Zawodowego Metalowców i Polskiej Partii Socjalistycznej. Z ramienia tych organizacji sprawował mandat członka rady i członka zarządu Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku.

W pierwszej połowie lat 30. z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej utracił stanowisko pracy, po czym został ponownie zatrudniony w fabryce dzięki wstawiennictwu posła na Sejm RP, Wilhelma Topinka, działacza Związku Metalowców i partii PPS. Ponadto w latach 30. Działał w PPS[3], ponadto z ramienia tej partii był wybrany do Rady Miejskiej[4] oraz był ławnikiem w Sanoku. W wyborach 1939 został radnym Sanoka[5].

Po wybuchu II wojny światowej podczas okupacji niemieckiej 1939-1945 pracował w podwoziarni sanockiej fabryki u mistrza Gajdy. Jednocześnie wraz z innymi aktywistami reaktywowali w konspiracji sanocki oddział PPS, a od jesieni 1940 był przewodniczącym powiatowej komórki konspiracyjnej formy PPS działającej pod nazwą Polska Partia Socjalistyczna – Wolność, Równość, Niepodległość[6]. W tym czasie ukrywał się też przed gestapo.

Po zakończeniu działań wojennych w Sanoku 25 września 1944 z ramienia PPS został wybrany delegatem do Tymczasowej Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku oraz mianowany II wiceprzewodniczącym prezydium PRN[7]. Przy wsparciu Armii Czerwonej 28 września 1944 zasiadł w prezydium PRN w Sanoku[8] oraz został mianowany starostą powiatu sanockiego. Podczas pierwszego posiedzenia PRN w Sanoku 2 października 1944 był wiceprzewodniczącym[9]. Podczas konferencji partyjnej w dniach 1-2 czerwca 1947 w Rzeszowie został wybrany członkiem Rady Wojewódzkiej PPS, członkiem wojewódzkiego Komitetu PPS[10]. 24 listopada 1947 wybrany delegatem na Kongres PPS[11]. Urząd starosty sanockiego pełnił do 3 listopada 1948[12][13] (miał zostać zmuszony do rezygnacji z pełnionej funkcji z uwagi na jego działalność w PPS, co stało sprzeczności z dążeniami władz PPR[14]; jego następcą został Mieczysław Kaczor[15]). Wcześniej, 1 kwietnia 1948 zrezygnował z władz partyjnych (wraz z nim ustąpili działacze, m.in. Filip Schneider, Roman Baczyński)[16]. W okresie urzędowania był organizatorem administracji państwowej w powiecie. Przyczynił się do przekazania centralnej dotacji na odbudowę sanockiej Fabryki Gumy.

Po zwolnieniu z posady ponownie został zatrudniony w Sanockiej Fabryce Wagonów „Sanowag”. Uzyskał tytuł technika technologa. Po zjeździe zjednoczeniowym PPR i PPS oraz powstaniu PZPR został pozbawiony legitymacji partyjnej; później przed 1957 został zrehabilitowany[17]. Od 29 listopada 1956 do 15 lutego 1958 pełnił stanowisko przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (MRN) w Sanoku (wiceprzewodniczącym był Mieczysław Przystasz)[18][19]. W 1957 został przewodniczącym Kolegium Karno-Orzekającego w Sanoku[20]. Ponownie został wybrany radnym w 1958[21]. Po wyborach ze stycznia 1958 został nieetatowym zastępcą przewodniczącego MRN Stanisława Potockiego[21] i pełnił te obowiązki do 27 listopada 1958[22], gdy został odwołany za „niezdyscyplinowanie”[23].

Był członkiem PZPR. Został wybrany posłem na Sejm PRL II kadencji z ramienia PZPR. Mandat uzyskał w okręgu 78 Sanok i pełnił od 20 lutego 1957 do 20 lutego 1961. Należał do sejmowej Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej.

Później powrócił do pracy w Sanockiej Fabryce Autobusów „Autosan” i pozostał w niej do przejścia na emeryturę. Pochlebnie o Andrzeju Szczudliku wypowiedział się po latach Józef Stachowicz, określając go jako „przyzwoitego człowieka”[24].

Od 1930 jego żoną była Maria z domu Feduś[1] (1911-1980). Oboje zostali pochowani we wspólnym grobowcu na Cmentarzu Posada w Sanoku. Mieli troje dzieci: córkę Zofię oraz synów Aleksandra i Jerzego.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Księga małżeństw (1924–1936). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 367.
  2. ↑ Kandydat na posła do Sejmu PRL. Andrzej Szczudlik. „Nowiny”, s. 1, Nr 6 z 8 stycznia 1957. 
  3. ↑ Wojciech Sołtys, Stosunki społeczno-polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 560.
  4. ↑ Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 514, 515.
  5. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 46-47, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  6. ↑ Andrzej Zagórski, Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 715.
  7. ↑ Janina Zborowska (oprac.): Z dziejów kształtowania się władzy ludowej i życia społeczno-politycznego na Podkarpaciu w latach 1944-1947. Wybór źródeł. Rzeszów – Krosno: 1984, s. 30, 31. ISBN 83-03-00732-7.
  8. ↑ Edward Zając. Pierwsze dni... pierwsze lata. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1-2, Nr 10 (301) z 1-10 kwietnia 1984. 
  9. ↑ Janina Zborowska (oprac.): Z dziejów kształtowania się władzy ludowej i życia społeczno-politycznego na Podkarpaciu w latach 1944-1947. Wybór źródeł. Rzeszów – Krosno: 1984, s. 31. ISBN 83-03-00732-7.
  10. ↑ II. PPR na czele mas w walce o utrwalenie władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. Jednolitofrontowe tendencje w PPS. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 102-103, 104.
  11. ↑ II. PPR na czele mas w walce o utrwalenie władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. Jednolitofrontowe tendencje w PPS. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 110.
  12. ↑ Jan Łuczyński, Edward Zając: Zarys dziejów Sanoka w latach 1944–1978. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 64.
  13. ↑ Edward Zając: Straty ludnościowe i materialne powiatu sanockiego w latach 1939-1947 w czasie walk frontowych oraz działalności Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) oraz Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). W: Budownictwo. Sanockie Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej. Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane. Sanok: 2014, s. 6. ISBN 978-83-934513-6-4.
  14. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 163. ISBN 978-83-935385-7-7.
  15. ↑ Andrzej Brygidyn: W latach powojennych. Życie polityczne. Walka PPR o monopol władzy. w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 783.
  16. ↑ Stanisław Dobrowolski. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Kształtowanie się władzy w Sanoku w latach 1944-1950. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 129, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  17. ↑ Posłowie ziemi rzeszowskiej do Sejmu PRL. Andrzej Szczudlik. „Nowiny”, s. 5, Nr 21 z 24 stycznia 1957. 
  18. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 156, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  19. ↑ Andrzej Brygidyn, W dobie stalinowskiego terroru. W latach powojennych w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 787.
  20. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 160, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  21. ↑ a b Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 163, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  22. ↑ Andrzej Brygidyn, Po przełomie październikowym. W latach powojennych w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 795.
  23. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 168, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  24. ↑ Józef Stachowicz: Miniony czas. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994, s. 207. ISBN 83-901827-1-8.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzej_Szczudlik_(polityk)&oldid=74812169”